Việt Nam - Hoa Kỳ và con đường trở thành đối tác vì lợi ích phát triển

Năm 2020 đánh dấu 45 năm kết thúc chiến tranh, thống nhất đất nước cũng là năm mà quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ đã bước sang tuổi 25. Bỏ qua đằng sau nhiều nghi kỵ và hận thù, sau hơn 2 thập niên, quan hệ hai nước đã bước sang một trang hoàn toàn mới với sự hợp tác vượt bậc trên tất cả các lĩnh vực. Hai bên đã cùng tìm tiếng nói chung trong nhiều vấn đề, thậm chí cả những vấn đề nhạy cảm, vốn luôn bị coi là rào cản trong quan hệ hai nước để cùng vì một lợi ích là phát triển.

Thời khắc lịch sử - ngày 11/7/1995, Tổng thống Mỹ Clinton tuyên bố chính thức bình thường hóa quan hệ với Việt Nam.

Ngày 11/7/1995, Tổng thống  Bill Clinton và Thủ tướng Võ Văn Kiệt tuyên bố bình thường hóa quan hệ ngoại giao, gác lại quá khứ và mở ra một chương mới trong lịch sử Việt Nam và Hoa Kỳ. Trong 25 năm qua, từ những bước đi thăm dò và ngờ vực, ít ai nghĩ rằng, hai nước từng là cựu thù trong suốt nhiều thập niên trước đó đã trở thành đối tác hợp tác toàn diện. 

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo, trong chuyến thăm tới Việt Nam đầu năm nay, đã phải thừa nhận: “Kể từ khi Mỹ và Việt Nam thiết lập quan hệ ngoại giao ¼ thế kỷ, đó là một bước tiến mang tính lịch sử. Kể từ thời điểm đó, chúng ta đã xây dựng tình hữu nghị dựa trên lợi ích chung, sự tôn trọng lẫn nhau, và quyết tâm táo bạo để vượt qua quá khứ, hướng tới tương lai".

Đúng như lời Ngoại trưởng Pompeo, hai nước đã nỗ lực xây dựng quan hệ ở mức cao nhất, ưu tiên thúc đẩy lòng tin, tăng cường sự hiểu biết để nhìn về tương lai. Minh chứng là hai bên đã có nhiều chuyến thăm cấp cao và thiết lập nhiều cơ chế hợp tác hiệu quả.

Ngày 12/11/2017, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã tiếp Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam sau Hội nghị Cấp cao APEC.

Kể từ sau chuyến thăm đặc biệt khởi đầu của Tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton tháng 11/2000, đã có ít nhất 8 chuyến thăm lẫn nhau ở cấp lãnh đạo cao nhất giữa hai nước, đặc biệt trong đó phải kể đến chuyến thăm lịch sử của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đến Hoa Kỳ năm 2015. Sự hiện diện của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Washington đã đánh dấu một mốc cao hơn nữa về sự tôn trọng thể chế chính trị của nhau, gia tăng hiểu biết lẫn nhau. Hai bên đã cùng xây dựng hợp tác trên tất cả các lĩnh vực ngoại giao, kinh tế và thương mại, an ninh, khoa học công nghệ, giáo dục, môi trường, y tế, hợp tác nhân dân…, trong đó có cả những vấn đề được cho là nhạy cảm, như nhân quyền, quốc phòng, giải quyết vấn đề sau chiến tranh…

Hợp tác kinh tế thương mại là điểm sáng trong hơn 2 thập niên qua. Năm 2000, Hiệp định thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ được ký kết, tạo đào cho các doanh nghiệp hai nước. Kim ngạch thương mại hai chiều từ 450 triệu USD lên đến con số hơn 60 tỷ USD trong năm 2018. Việt Nam đang trở thành một trong những đối tác lớn nhất của Hoa Kỳ trong ASEAN. Trong lĩnh vực đầu tư, Hoa Kỳ đang trở thành nhà đầu tư lớn thứ  11 trong số các quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư trực tiếp vào Việt Nam với hơn 900 dự án, tổng vốn đăng ký lên tới 9 tỷ USD.

Cựu đại sứ Hoa Kỳ Ted Osious cho rằng, tiềm năng giữa hai nước vẫn còn rất lớn: "Chúng tôi muốn trở thành nhà đầu tư, là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam. Điều đó mới xứng đáng với tiềm năng của hai nước. Tất nhiên, chúng ta sẽ còn nhiều việc phải làm để sâu sắc hơn quan hệ hai bên. Trở ngại thì còn nhưng với ý muốn chính trị, cả hai nước đều muốn vượt qua vì lợi ích chung".

Năm 2016, Chính phủ Mỹ lần đầu tiên sau hơn 40 năm quyết định dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam, đồng thời cam kết hỗ trợ hàng chục triệu USD cho lĩnh vực quốc phòng, trong đó chú trọng nâng cao năng lực Hải quân Việt Nam. Quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ sau hơn 20 năm đã được nâng cấp thành Quan hệ đối tác toàn diện với hàng loạt vấn đề được ưu tiên.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh và Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo trong chuyến thăm Việt Nam của ông Pompeo vào tháng 7/2018.

Đánh giá về mối quan hệ này, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh cho rằng: "Với tư duy hướng về phía trước, Việt Nam và Hoa Kỳ đã nỗ lực rất nhiều để vượt lên trên quá khứ, hướng tới tương lai. Dựa trên những tiềm năng hợp tác rất lớn hiện có, quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ đã vượt lên trên tầm song phương, quan hệ Việt Nam và Hoa Kỳ  đã và đang có những đóng góp ngày càng quan trọng vào hòa bình, hợp tác và phát triển ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương và trên thế giới. Sự hợp tác giữa hai nước đã chỉ ra rằng, hòa bình và thịnh vượng ở Đông Nam Á nói riêng và khu vực Châu Á - Thái Bình Dương nói chung có nhiều điều kiện để duy trì hơn khi quan hệ Việt Nam Hoa Kỳ phát triển thuận lợi".

Những kết quả hợp tác giữa Việt Nam và Mỹ đang tạo ra động lực mới để tăng cường và thắt chặt hơn nữa quan hệ giữa hai nước vốn là cựu thù. Mối quan hệ ấy dựa trên nền tảng hai bên cùng có lợi và vì hòa bình, ổn định phát triển trong khu vực. Đây cũng là khẳng định của Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo.

“Các bạn biết đấy, trong quá khứ, chúng ta từng là đối thủ trên chiến trường. Mặc dù còn tồn tại nhiều thách thức trong mối quan hệ của chúng ta, song hai nước có thể thảo luận một cách trung thực khi xảy ra bất đồng, chính là sự xác nhận về tiềm năng hợp tác của chúng ta. Chúng tôi muốn tái khẳng định cam kết ủng hộ một Việt Nam vững mạnh và độc lập cũng như một khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương hòa bình và thịnh vượng”, Ngoại trưởng Mike Pompeo nhấn mạnh./.