Ý nghĩa Tết Hàn thực và cách làm bánh trôi bánh chay

Nguồn gốc ngày Tết Hàn thực 3/3 âm lịch

 Tương truyền, từ xa xưa ngày Tết Hàn thực được hiểu theo nghĩa chữ Hán: "Hàn" là lạnh, "thực" là ăn, "Tết Hàn thực" là tết ăn đồ lạnh. Phong tục cổ truyền này có nguồn gốc từ Trung Quốc.

Chuyện kể vào đời Xuân Thu (770 - 221), vua Tấn Văn Công nước Tấn gặp loạn nên phải bỏ nước lưu vong sống cảnh nay trú nước Tề, mai ở nước Sở.

Bấy giờ, có một hiền sĩ tên là Giới Tử Thôi, theo phò vua đã giúp đỡ nhiều mưu kế. Một hôm, trên đường lánh nạn, lương thực cạn kiệt, Giới Tử Thôi phải lén cắt một miếng thịt đùi mình nấu lên dâng vua. Vua ăn xong, hỏi ra mới biết đem lòng cảm kích vô cùng.

Bánh trôi bánh chay cho Tết Hàn thực (Ảnh KT)

Giới Tử Thôi theo phò vua Tấn Văn Công trong vòng mười chín năm trời, cùng nhau nếm mật nằm gai, khổ luyện thành tài.

Về sau, Tấn Văn Công giành lại được ngôi vương, trở về làm vua nước Tấn, phong thưởng rất hậu cho những người có công khi tòng vong, nhưng lại quên mất Giới Tử Thôi.

Giới Tử Thôi cũng không oán giận gì, nghĩ mình theo vua phò vua là chuyện nên làm, ông cho rằng những việc đó đâu có gì đáng nói.

Vì thế, ông về nhà đưa mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn. Tấn Văn Công về sau nhớ ra, cho người đi tìm Tử Thôi. Nhưng vì là người không tham danh vọng, Tử Thôi nhất quyết không quay về lĩnh thưởng, Tấn Văn Công ra lệnh đốt rừng (muốn thúc ép Giới Tử Thôi quay về). Không ngờ Tử Thôi quyết chí, hai mẹ con cùng chịu chết cháy trong rừng.

Vua thương xót, lập miếu thờ và hạ lệnh trong dân gian phải kiêng đốt lửa ba ngày, chỉ ăn đồ ăn nguội đã nấu sẵn để tưởng niệm (khoảng từ mồng 3/3 đến mồng 5/3 âm lịch hàng năm) đây được coi là ngày Tết Hàn thực.

Ý nghĩa của Tết Hàn thực

Ở Việt Nam, Tết Hàn thực không phải để tưởng nhớ đến Tử Thôi mà mang ý nghĩa, sắc thái riêng, mang đậm chất Việt. Vào ngày mùng 3/3 âm lịch hằng năm, người dân đều ăn đồ nấu chín để nguội với tấm lòng thành kính nhất nhằm tưởng nhớ đến công ơn dưỡng dục của những người đã khuất.

Khác với Tết Hàn thực ở Trung Quốc, vào ngày này người Việt không kiêng lửa, vẫn nấu nướng bình thường. Điều đặc biệt, người Việt còn sáng tạo nên bánh trôi, bánh chay với ý nghĩa tượng trưng đó là những thức ăn nguội - hàn thực.

Và cũng trong dịp này, dù ai đi đâu, ở đâu, đến ngày mùng 3/3 âm lịch cũng cố gắng về với gia đình để được đi tảo mộ, cùng nhau ngồi bên mâm cơm sum họp gia đình.

Cách làm bánh trôi bánh chay

Phần 1: Chuẩn bị nguyên liệu

 - Bột nếp làm bánh trôi: 500g

- Đậu xanh bỏ vỏ: 100g

- Dừa nạo: 100g - Vani: 1 ống - Bột sắn dây: 2 thìa canh - Đường phên - Đường trắng: 150g 

Phần 2: Cách làm bánh trôi, bánh chay

Bước 1: Vì là bột pha sẵn để làm bánh trôi, bánh chay nên chúng ta cho bột ra một chiếc bát to, thêm từ từ nước nóng để trộn bột. Khi thấy bột dẻo, mịn, ấn không dính tay là được. Để bột nghỉ 15 phút.

Bước 2: Đậu xanh vo sạch, ngâm nước ấm khoảng 1 tiếng cho nở (ngâm đậu trước khi nhào bột), sau đó cho vào nồi cơm điện đổ xâm xấp mặt nước nấu như nấu cơm cho đậu chín. 

Bước 3: Khi đậu xanh chín thì dùng máy xay, xay nhuyễn rồi cho đậu vào chảo chống dính đảo đều cùng 50g đường. Đường và đậu nhuyễn vào nhau thì cho thêm dừa nạo cắt nhỏ vào đảo đều rồi thêm chút vani, sau đó tắt bếp. 

Bước 4: Để đậu xanh nguội bớt rồi vê thành từng viên tròn bằng ngón tay cái, xếp vào đĩa để lát làm nhân cho bánh chay.

Bước 5: Đường phên cắt hạt lựu để làm nhân cho bánh trôi.

 Bước 6: Sau khi các nguyên liệu đã chuẩn bị đầy đủ, chúng ta tiến hành nặn bánh.

Làm bánh trôi: Vê bột thành những viên nhỏ vừa ăn. Ấn dẹt ở giữa viên bột rồi cho viên đường phên cắt hạt lựu ở trên vào. Bao viên bột lại và vê tròn cho kín viên bột, tránh vê quá kỹ, bánh có thể bị vỡ khi đun.

Bước 7: Đặt nồi nước lên bếp đun sôi, thả bánh trôi đã nặn vào luộc đến khi bánh nổi lên là chín. Vớt bánh ra thả ngay vào bát nước lạnh để bánh không bị dính vào nhau. Bánh chay cũng làm tương tự.

Cho bánh trôi ra đĩa, gạn hết nước đọng trên đĩa rồi dùng đầu ngón tay chấm vừng rang chấm lên trên mặt bánh trôi là xong.

Bánh chay cho vào bát, rưới nước sắn dây lên trên, thêm đậu xanh đã hấp chín, dừa nạo để món bánh thêm thơm, ngậy./.