Càng phát triển kinh tế thị trường, càng phải đảm bảo công bằng xã hội

Trải qua hơn 35 năm tiến hành công cuộc đổi mới, 30 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước, cơ cấu kinh tế theo định hướng XHCN ở nước ta chuyển dịch theo hướng tích cực, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được cải thiện; trong đó công bằng xã hội luôn được đảm bảo, thu hẹp và loại trừ những bất công trong xã hội.

Tuy nhiên trên thực tế vẫn còn những luận điệu của các thế lực thù địch phủ nhận quá trình đi lên XHCN ở nước ta, cho rằng đây là một sự “kéo lùi lịch sử”, không tuân theo quy luật.

Vậy con đường XHCN của Việt Nam có gì khác biệt? Làm thế nào để từng bước xây dựng được CNXH ở Việt Nam? Phóng viên VOV phỏng vấn PGS.TS Hồ Trọng Hoài - nguyên Viện trưởng Viện Chủ nghĩa xã hội khoa học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh về vấn đề này.

PV: Ông đánh giá như thế nào về vai trò của Đảng trong những thành tựu mà Việt Nam đạt được trong thời gian vừa qua, nhất là giai đoạn sau 35 năm thực hiện đường lối đổi mới?

PGS.TS Hồ Trọng Hoài: Tổng kết 20 năm đổi mới, Đảng ta khẳng định đất nước ta đã thu được thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử; tổng kết 30 năm đổi mới, nhận định đó vẫn được khẳng định. Gần đây, trong Văn kiện Đại hội XIII và cũng qua phát biểu của Tổng Bí thư trong bài viết của mình có đề cập “với tất cả sự khiêm tốn, chúng ta vẫn có thể nói rằng: Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay".

Tôi nghĩ đó là một sự khái quát những thành tựu to lớn của đất nước ta dưới sự lãnh đạo của Đảng và nhờ sự lãnh đạo của Đảng.

PV: Trong quá trình đi lên XHCN, Đảng ta đặc biệt chú trọng đến mục tiêu công bằng -  một chủ trương lớn thể hiện bản chất nhân văn tốt đẹp của chế độ XHCN. Nội hàm của chủ trương này bao gồm những vấn đề gì, thưa ông?

PGS.TS Hồ Trọng Hoài: Công bằng là một trong những giá trị lớn mà Đảng ta theo đuổi và không chỉ Đảng ta, tôi nghĩ rằng đây là một giá trị lớn mà nhân loại đang theo đuổi. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, đặc biệt là trong 35 năm đổi mới, Đảng ta luôn nhất quán và kiên trì thực hiện mục tiêu công bằng.

Nội hàm của chủ trương này có nhiều khía cạnh, nhưng có 3 khía cạnh cơ bản. Trước hết, Đảng ta chủ trương thực hiện công bằng xã hội, tức là nhằm đảm bảo cho các thành viên xã hội được hưởng thụ tương xứng với những đóng góp của họ cho xã hội.

Thứ hai, không chỉ đảm bảo tương xứng giữa nghĩa vụ và quyền lợi, giữa đóng góp và hưởng thụ, mà công bằng còn được hiểu và được thực hiện như tạo ra cơ cơ hội bình đẳng cho các thành viên trong xã hội có thể tiếp cận được các cơ hội phát triển, các nguồn lực xã hội để mỗi cá nhân có thể phát triển.

Cùng với khía cạnh đó, công bằng xã hội mà Đảng theo đuổi còn bao hàm một khía cạnh đó là đảm bảo cho cuộc sống của mọi thành viên trong cộng đồng dân tộc Việt Nam, đặc biệt là những người yếu thế, những nhóm xã hội có khó khăn, đảm bảo thực hiện an sinh xã hội, thực thi một triết lý “không để ai bị bỏ lại phía sau”.

Trong thực tế vẫn còn bộ phận dao động về mục tiêu của chúng ta hướng đến, về con đường chúng ta đang đi, nhưng có một cái điều trở thành chân lý đó là thực tiễn phải là tiêu chuẩn. Thông qua thực tiễn xây dựng, phát triển đất nước, sớm hay muộn người dân sẽ nhận ra và đồng tình với đường lối của Đảng và Nhà nước. Tôi xin nhấn mạnh về mục tiêu thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội là mục tiêu nhất quán và xuyên suốt trong mọi đường lối, chủ trương của Đảng cũng như chính sách và pháp luật của Nhà nước ta.

PV: Đảng ta kiên trì mục tiêu công bằng xã hội và chính sách xã hội đúng đắn, công bằng vì con người. Tuy nhiên, cũng có những ý kiến lệch lạc rêu rao cho rằng, chúng ta đang đi vào con đường cụt không có tương lai, thậm chí là có tư tưởng dao động đặt ra câu hỏi: Liệu rằng chúng ta có nên tiếp tục con đường đi lên XHCN hay không? Quan điểm của ông về những hoài nghi lệch lạc này ra sao?

PGS.TS Hồ Trọng Hoài: Trong lịch sử, trước những cái mới, cái tiến bộ thường có những bộ phận không đồng tình, thậm chí chống đối lại, họ phủ nhận CNXH, phủ nhận con đường đi lên CNXH, phủ nhận cách xử lý vấn đề công bằng xã hội của Đảng, Nhà nước. Quan điểm của họ là không có căn cứ. Những căn cứ mà họ dựa vào là không điển hình, không phổ biến. Họ không dám thừa nhận một thực tế rằng, xu hướng phát triển của lịch sử, của xã hội bao giờ cũng theo hướng đi lên, hướng về phía tiến bộ xã hội.

Các thế lực chống đối không ngừng các âm mưu, thủ đoạn hòng cản trở quá trình xây dựng phát triển đất nước theo con đường XNCH. Những luận điệu, luận điểm của các phần tử cực đoan, các phần tử cơ hội đã bị dư luận rộng rãi của các tầng lớp nhân dân lên án, phản bác, từ người lao động bình thường cho đến các trí thức, các nhà quản lý xã hội càng ngày càng nhận ra được những giá trị đích thực của CNXH và tôi tin chắc nó sẽ trở thành động lực to lớn để tiếp tục thúc đẩy sự nghiệp đổi mới tiếp tục đi lên.

PV: Để thực hiện thành công chủ trương của Đảng về tiến bộ và công bằng xã hội trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, theo ông đâu là những vấn đề mấu chốt cần quan tâm thực hiện?

PGS.TS Hồ Trọng Hoài: Theo quy luật cạnh tranh, kinh tế thị trường dễ dẫn đến tình trạng phân hóa xã hội, phân hóa giàu nghèo. Nó cũng là mảnh đất để dung dưỡng những biểu hiện tiêu cực khác và tạo nên bất bình đẳng xã hội. Để khắc phục mặt trái của kinh tế thị trường, như Đảng ta và đặc biệt trong phát biểu gần đây của Tổng Bí thư cho thấy, chúng ta phải kiên trì, phải kiên quyết theo đuổi định hướng XHCN trong quá trình phát triển kinh tế, đảm bảo sự hài hòa giữa phát triển kinh tế với phát triển xã hội và đảm bảo các lĩnh vực xã hội khác.

Để cho một mục tiêu tốt đẹp hiện thực hóa trong cuộc sống thì phải thông qua một hệ thống thể chế, chính sách, cơ chế cụ thể, thông qua những con người cụ thể. Những con người cụ thể tốt đẹp, một thể chế hoàn hảo thì mục tiêu thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội từng bước sẽ được hiện thực hóa.

PV: Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng cũng chỉ rõ việc thực hiện công bằng xã hội là không để ai bị bỏ lại phía sau. Mục tiêu này đã, đang được Chính phủ quyết liệt triển khai, nhưng khó khăn ở phía trước chắc chắn không hề nhỏ. Theo ông, chúng ta cần làm thế nào để từng bước xây dựng được CNXH ở Việt Nam, công bằng, do nhân dân, của nhân dân và vì nhân dân như mục tiêu đã đề ra?

PGS.TS Hồ Trọng Hoài: Theo tôi cần thiết phải tiến hành một tổ hợp các giải pháp mà trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã khẳng định, tức là phải tuân thủ các nguyên tắc trong quá trình phát triển. Chúng ta phải quán triệt các nhiệm vụ trọng tâm có tính đột phá và các nhiệm vụ khác được thể hiện rất đầy đủ trong 10 chủ trương, biện pháp, phương hướng phát triển đất nước của Văn kiện Đại hội XIII.

Ngoài chuyện phải thực hiện tổng hợp các giải pháp thì phải quan tâm đến những giải pháp trụ cột tạo nên bản chất của chế độ ta, một trong những giá trị đó là công bằng xã hội phải được từng bước thực hiện ngày càng tốt hơn.

Để đảm bảo công bằng xã hội, như Tổng Bí thư đã đề cập, sự nghiệp xây dựng CNXH của chúng ta là vô cùng vĩ đại, chưa có tiền lệ, vừa làm vừa rút kinh nghiệm. Do đó, dứt khoát phải có lộ trình, có bước đi thích hợp và phải kết hợp việc thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội với phát triển kinh tế và phát triển các lĩnh vực khác của đời sống xã hội. Vì nếu không phát triển kinh tế thì không có cơ sở để thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội.

Như Tổng Bí thư đã phát biểu, chúng ta cần một xã hội phát triển nhưng sự phát triển ấy không thể đưa lại lợi ích cho một nhóm hay một số cá nhân nào mà phải đưa lại cho toàn bộ cộng đồng. Chúng ta cần một xã hội nhân ái, đoàn kết chứ không phải tình trạng “cá lớn nuốt cá bé”, rồi “ông nhỏ, ông to”… Chúng ta cần một Nhà nước thực sự của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân chứ không phải Nhà nước ấy là công cụ để mưu lợi cho một bộ phận nào đó trong xã hội.

Văn kiện Đại hội XIII cũng được khẳng định: Để thực hiện điều đó chúng ta phải kiên định Chủ nghĩa Mác-Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc, chủ nghĩa xã hội; kiên định đường lối đổi mới; kiên định các nguyên tắc trong tổ chức xây dựng Đảng.

Với tổ hợp rất nhiều biện pháp Đảng ta xác định, chắc chắn công cuộc xây dựng đất nước sẽ phát triển, trong đó mục tiêu công bằng sẽ được đảm bảo ngày càng tốt hơn.

PV: Xin cảm ơn ông./.