Cần xóa bỏ ưu đãi cho nhà đầu tư xây nhà ở xã hội

Dự báo đến năm 2020, cả nước sẽ cần khoảng 1 triệu căn hộ cho người thu nhập thấp, nhưng hiện mới chỉ đáp ứng được hơn 10.000 căn/năm. Nhu cầu về nhà ở cho người thu nhập thấp, người nghèo ở các đô thị đang rất bức thiết, trong khi nguồn cung nhà ở xã hội lại thiếu hụt và chưa có giải pháp triệt để. Nhiều chuyên gia cho rằng, bên cạnh việc sử dụng hiệu quả quỹ đất, đã đến lúc cần nghiên cứu thay đổi phương thức đầu tư xây dựng nhà ở xã hội theo cơ chế thị trường.

Cơ chế, chính sách hiện nay chưa khiến doanh nghiệp mặn mà với nhà ở xã hội.

Hà Nội là đô thị điển hình về sự lệch pha cung – cầu trong vấn đề nhà ở cho người thu nhập thấp. Nguyên nhân dẫn tới nguồn cung nhà ở xã hội thiếu hụt nghiêm trọng so với nhu cầu là do cơ chế, chính sách chưa khuyến khích doanh nghiệp “mặn mà” với loại nhà này. Tuy được miễn giảm thuế sử dụng đất, thuế thu nhập doanh nghiệp, vay vốn ưu đãi…, nhưng các quy trình, thủ tục phức tạp, mất nhiều thời gian, lại không được tự quyết định giá bán mà phải theo mức trần, khiến nhiều doanh nghiệp không muốn đầu tư xây dựng nhà ở xã hội.

Ông Vũ Ngọc Đạm, Trưởng phòng Phát triển nhà, Sở Xây dựng Hà Nội phân tích: Với cách tính hiện nay, chủ đầu tư xây dựng nhà ở xã hội chỉ được hưởng 10% lợi nhuận, rất thấp so với việc xây dựng nhà thương mại. Cách tính này không khuyến khích các nhà đầu tư giảm giá thành.

Vì vậy, để tăng nhanh nguồn cung nhà ở cho người thu nhập thấp, nhiều chuyên gia kiến nghị thay đổi phương thức đầu tư nhà ở xã hội hoàn toàn theo cơ chế thị trường. Nhà nước sẽ xóa bỏ các ưu đãi cho chủ đầu tư hiện nay mà chỉ tập trung hỗ trợ trực tiếp cho người mua nhà. Khi đó, doanh nghiệp thực hiện đầu tư dự án nhà ở xã hội giống như nhà ở thương mại, nhưng phải dành tỷ lệ từ 20 - 50% tùy theo từng dự án để xây nhà ở giá rẻ với diện tích từ 25 - 45 m2/căn hộ, sử dụng vật liệu thông thường, chất lượng đảm bảo, an toàn cho người sử dụng.

Các chuyên gia cũng chỉ ra rằng, tình trạng thiếu hụt nhà ở cho người nghèo sẽ còn kéo dài nếu không giải quyết tốt vấn đề quỹ đất. Thực tế, những dự án nhà ở xã hội gần trung tâm dù giá cao hơn nhưng vẫn nhiều người mua, còn các dự án ở ngoại thành, hạ tầng, giao thông không thuận lợi thì dù có bán giá thấp cũng ít người lựa chọn.

Mặt khác, đã có quy định các dự án phát triển nhà ở thương mại rộng hơn 10 ha phải dành 20% quỹ đất làm nhà ở xã hội, nhưng do cơ quan chức năng quản lý chưa nghiêm nên chủ đầu tư thường tìm mọi cách trì hoãn thực hiện, hoặc dành phần đất chưa giải phóng xong mặt bằng, khu đất xấu nhất để xây nhà ở xã hội.

Ông Trần Ngọc Hùng, Chủ tịch Tổng Hội Xây dựng Việt Nam đề xuất, ở các đô thị đang bức xúc về nhà ở như Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, cần có kế hoạch sử dụng hiệu quả quỹ đất, ưu tiên phần đất còn lại ở các khu trung tâm để xây nhà cho người thu nhập thấp. Chẳng hạn, ưu tiên làm nhà ở xã hội khi xây dựng lại các khu chung cư cũ ở nội đô, hoặc tại các khu đất sau khi di dời nhà máy, công sở. Khu di dời nhà máy, công sở cũng phải chuyển một phần sang đất xây dựng nhà ở xã hội theo quy hoạch. Nhưng chỉ phân phối cho người thu nhập thấp đang sống trong phường và lân cận, trong quận có dự án để không làm tăng mật độ dân số.

Bên cạnh việc tìm giải pháp tăng nguồn cung nhà ở xã hội, Nhà nước cũng cần nghiên cứu hỗ trợ hiệu quả hơn cho người thu nhập thấp, người nghèo mua nhà ở các đô thị. Thời gian qua, gói tín dụng 30.000 tỷ đồng hỗ trợ mua nhà đã được triển khai, nhưng đối tượng tiếp cận được gói vay này chủ yếu là người thu nhập trung bình, trung bình khá.

Ông Nguyễn Văn Đực, Phó Chủ tịch Hiệp hội bất động sản thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, gói 30.000 tỷ đồng đến giữa năm 2016 là kết thúc, Chính phủ cần nghiên cứu gói hỗ trợ mới chỉ tập trung giải quyết nhu cầu nhà ở cho người nghèo đô thị. Hiện nay gói 30.000 tỷ đồng hỗ trợ cho những người mua nhà dưới 1 tỷ đồng, đó là người thu nhập khá rồi. 30.000 tỷ đồng của Nhà nước không vào nhà nghèo nhà khó mà vào nhà trung bình. “Tôi đề nghị chuyển sang một gói khác 10.000 tỷ đồng giúp cho những người mua căn hộ chỉ 200-300 triệu đồng và bắt buộc doanh nghiệp phải làm ra căn hộ 200-300 triệu đồng. Có vậy mới hỗ trợ được vào người nghèo”-ông Đực nhấn mạnh./.