Dệt may và da giày có nhiều cơ hội bứt phá sau dịch Covid-19

Năm 2020, trong bối cảnh khó khăn chung do dịch Covid-19, ngành dệt may Việt Nam vẫn đạt được sản lượng xuất khẩu cao, khả năng liên kết đã tốt hơn. Điều này sẽ tạo cơ hội cho ngành dệt may, da giày có bước "nhảy vọt" trong những năm tới.

Covid-19 giúp các DN gần nhau

Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) cho biết, có nhiều nhãn hàng thời trang đã bày tỏ ý định sẽ tăng mua sản phẩm dệt may từ Việt Nam sau dịch Covid-19. Điều này một phần do chiến lược đa dạng hóa chuỗi cung ứng của các nhãn hàng và một phần do các FTA mà Việt Nam tham gia. Vì thế, theo nhận định của VITAS, dù năm 2021 ngành dệt may Việt Nam vẫn tiếp tục đối mặt không ít khó khăn, song giai đoạn 2022-2023 sẽ từng bước hồi phục, bật lên mạnh mẽ.

Bà Đỗ Quỳnh Chi, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu quan hệ lao động thông tin, dịch Covid-19 đã tác động mạnh tới DN dệt may và giày dép, khi có tới 94,2% DN da giày, 87,1% DN dệt may bị giảm đơn hàng, 84,5% DN da giày, 53,5% DN dệt may bị khách hoãn hủy đơn và 74,8 DN da giày, 22,9% DN dệt may không xuất khẩu được. Nhiều DN đã thay đổi chiến lược về phát triển sản phẩm và tìm khách hàng mới.

“Xu hướng ngắn hạn và trung hạn của các DN là đa dạng hóa khách hàng, thị trường và sản phẩm. Còn DN da giày xu hướng giảm gia công, đa dạng hóa khách hàng. Về dài hạn, là xu hướng công nghệ xanh mạnh mẽ và tiếp tục tự động hóa”, bà Chi cho biết.  

Một điểm đặc biệt thông qua khảo sát DN được bà Chi chỉ ra, đó là dịch Covid-19 đã khiến cho các DN tăng mạnh nhu cầu liên kết để mua, bán nguyên vật liệu trong nước, thay thế nguồn cung nhập khẩu bị gián đoạn hoặc có giá thành cao hơn; liên kết để chia sẻ đơn hàng, đặc biệt giữa các công ty lớn và các công ty vừa và nhỏ; liên kết để học hỏi kinh nghiệm của nhau như công nghệ, máy móc, thực hiện các tiêu chuẩn môi trường…

Ông Nguyễn Văn Thời, Chủ tịch Công ty CP Đầu tư và Thương mại TNG cũng cho biết, khi dịch Covid-19 xảy ra, việc đứt gãy nguyên phụ liệu từ nước ngoài khiến DN gặp khó, buộc DN phải tìm kiếm nguồn cung từ các nhà cung ứng trong nước. Chính Covid-19 đã kéo DN trong nước “lại gần” nhau hơn, kết nối tốt hơn.

Còn theo quan điểm của ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch VITAS, ngoài động lực từ Covid-19, việc phải đáp ứng các tiêu chuẩn về nguồn gốc xuất xứ cũng đang thúc đẩy các nhà máy và cả nhãn hàng tăng cường mua bán nguyên vật liệu trong nước.

Tuy nhiên, hiện nay các DN đa phần thiếu các kênh thông tin và cơ chế hỗ trợ để liên kết. Chưa có một cổng thông tin toàn diện về ngành dệt may và giày dép-túi xách ở Việt Nam, cho phép các DN có thể tìm kiếm các đối tác hợp tác hiệu quả. Do đó, đa phần là ‘tự thân vận động’ bằng cách tìm hiểu qua truyền miệng hoặc quan hệ cá nhân, gây hạn chế về thông tin.  

Liên kết chuỗi chặt chẽ, chia sẻ thông tin

Theo dự báo của VITAS, nhu cầu các sản phẩm dệt may của châu Âu và Mỹ trong năm 2020 giảm lần lượt là 45% và 40%; giảm 27% và 21% với giầy dép. Cho tới thời điểm quý IV/2020, đại dịch Covid-19 tiếp tục diễn biến phức tạp tại Mỹ và châu Âu, khiến cho thời điểm hồi phục của ngành thời trang về mức trước khi đại dịch được dự đoán là cuối năm 2022, đầu năm 2023.

Mặc dù vậy, hai ngành dệt may và da giày Việt Nam cũng có nhiều cơ hội trong bối cảnh thương mại toàn cầu thay đổi. Trung Quốc không chỉ giảm tổng lượng xuất khẩu (lên tới 50% với một số mặt hàng) mà mức giá cũng giảm sâu nhất (20%).

Hàng may mặc xuất khẩu của Việt Nam chủ yếu là mặt hàng khó may, có giá trị cao, nhờ vậy mà vẫn giữ giá và mở rộng thị phần tại thị trường Mỹ. Vào tháng 6/2020, Việt Nam đã trở thành nhà xuất khẩu lớn nhất hàng may mặc vào Mỹ, vị trí mà Trung Quốc chiếm giữ nhiều năm nay.

Ở thị trường châu Âu, hiện tại Việt Nam mới chiếm khoảng 3% thị phần. Với hiệp định EVFTA có hiệu lực ngày 1/8/2020, dự báo xuất khẩu giày sẽ tăng 50% và dệt may tăng 67% vào 2025. Các DN đã bắt đầu một số điều chỉnh mang tính chiến lược trong thời gian 1-3 năm tới. Có tới 55,7% DN dự định thúc đẩy tự động hóa, 49,8% sẽ phát triển sản phẩm mới, 39,9% sẽ đa dạng hơn nữa sản phẩm và 41,5% sẽ đầu tư nâng cao kĩ năng lao động.

Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam Vũ Đức Giang cho rằng, có tới gần một nửa nhãn hàng thời trang cho biết sẽ tăng mua từ Việt Nam sau Covid-19, một phần do chiến lược đa dạng hóa chuỗi cung ứng và một phần do các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam vừa tham gia. Số còn lại cân nhắc về việc thiếu nguyên phụ liệu khiến các nhãn hàng từ châu Âu và khối CPTPP không được hưởng ưu đãi thuế qua hiệp định EVFTA và CPTPP.

“Để kéo đơn hàng, cộng đồng DN phải xây dựng liên kết chuỗi chặt chẽ, chia sẻ thông tin, giải pháp công nghệ, quản trị, đặc biệt là chia sẻ về những đơn hàng trong bối cảnh Covid-19. Thời gian qua, nhiều DN gặp khó nhưng nhiều DN vẫn nhận đơn hàng rất lớn”, ông Giang cho hay./.