Khai thác thủy sản: Gỡ “thẻ vàng” tuyệt đối không để nguy cơ “thẻ đỏ”

“Làm rõ trách nhiệm, kiên quyết xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân thiếu tinh thần, trách nhiệm để xảy ra sai phạm hoặc không hoàn thành nhiệm vụ, công việc được giao trong công tác chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định”. Đây là đề nghị của Phó Thủ tướng Lê Văn Thành với các bộ, ngành, địa phương tại cuộc họp Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU) với 28 tỉnh, thành phố ven biển tổ chức sáng 13/7 tại Hà Nội.

Ngày 23/10/2017, Ủy ban châu Âu (EC) đã đưa ra cảnh báo “Thẻ vàng” đối với hoạt động khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) và nêu 9 khuyến nghị yêu cầu Việt Nam cần phải thực hiện để gỡ “Thẻ vàng”. Phía EC đã tổ chức 2 đợt kiểm tra thực tế tại Việt Nam vào tháng 5/2018 và tháng 11/2019 và rút xuống còn 4 nhóm khuyến nghị yêu cầu Việt Nam cần thực hiện trong thời gian tới.

Sau gần 4 năm triển khai thực hiện, phía EC đã đánh giá cao và ghi nhận sự cam kết, quyết tâm chính trị và nỗ lực của Việt Nam trong triển khai các giải pháp chống khai thác IUU; khẳng định Việt Nam đã có nhiều tiến bộ và đang đi đúng hướng; ghi nhận và đánh giá cao thiện chí, tinh thần hợp tác, sự minh bạch và trung thực của Việt Nam trong việc cung cấp thông tin, trao đổi giữa hai bên về kết quả triển khai chống khai thác IUU.

Tại hội nghị các đại biểu cho rằng, thời gian qua, nước ta phối hợp tích cực với Ủy ban châu Âu (EC) tổ chức triển khai thực hiện các khuyến nghị của EC về chống khai thác IUU; các Bộ, Ban, Ngành và UBND 28 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển nỗ lực, quyết liệt triển khai các giải pháp chống khai thác IUU.

Tuy nhiên, hiện nay chúng ta vẫn chưa ngăn chặn, chấm dứt được tàu cá vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài, trong đó tập trung tại các tỉnh Cà Mau, Bình Định, Bà Rịa -Vũng Tàu, đặc biệt là tỉnh Kiên Giang chưa có chuyển biến; Chưa hoàn thành việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, các tỉnh có tỉ lệ lắp đặt thiết bị VMS còn rất thấp như Thanh Hóa, Quảng Trị, Trà Vinh, Quảng Ninh và Hà Tĩnh. Công tác thực thi pháp luật, xử phạt các hành vi khai thác IUU còn rất thấp so với các vụ việc vi phạm. Trong đó việc quản lý thiết bị hành trình còn gặp nhiều khó khăn.

Ông Nguyễn Thanh Nhàn, Phó Chủ tịch tỉnh Kiên Giang nêu vấn đề, công tác quản lý thiết bị VMS trên tàu cá hiện nay hết sức khó khăn do có tình trạng cố tình tác động vào thiết bị, làm hư hỏng thiết bị, ngắt kết nối hay để thiết bị ở phương tiện, ở vị trí khác hay một phương tiện lắp nhiều thiết bị làm cho công tác quản lý hết sức khó khăn. “Nếu như thiết bị này được gắn chặt với phương tiện và không bị ngắt kết nối thì việc giám sát sẽ đạt hiệu quả tốt hơn”, ông Nhàn đề xuất.

Để khắc phục tình trạng này, các đại biểu cho rằng cần tiếp tục hoàn thiện thể chế và sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan thực thi pháp luật. Trong đó tiếp tục tăng cường hoạt động tuần tra, kiểm tra, kiểm soát tại các khu vực vùng biển ranh giới, chồng lấn, tranh chấp chưa được phân định giữa Việt Nam và các nước.

Phối hợp với chặt chẽ với các bộ, ngành có liên quan và 28 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ tàu cá trước khi xuất, cập bến, kiên quyết không cho tham gia hoạt động khai thác thủy sản trên biển nếu không đảm bảo hồ sơ giấy tờ, trang thiết bị theo quy định, đặc biệt là thiết bị giám sát hành trình tàu cá (VMS). Đồng thời cần sớm sửa Nghị định 42 quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực thủy sản.

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành nhấn mạnh, việc EC đưa cảnh báo “thẻ vàng” với thuỷ sản Việt Nam gây ảnh hưởng đến ngành thuỷ sản Việt Nam và đời sống của bà con ngư dân; ảnh hưởng đến hình ảnh đất nước. Vì vậy, Ban Bí thư Trung ương Đảng, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ rất quan tâm trong lãnh đạo, chỉ đạo để từng bước chúng ta gỡ “thẻ vàng” và tuyệt đối không để nguy cơ bị “thẻ đỏ”.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cho rằng, số lượng tàu vi phạm có giảm nhưng vẫn còn nhiều. Công tác truy xuất nguồn gốc thủy sản từ khai thác còn nhiều hạn chế. Hạ tầng cảng cá tại 28 tỉnh, thành phố ven biển chưa được quan tâm đầu tư đúng mức. Phó Thủ tướng cho rằng, nguyên nhân của tình trạng này là do các quy định chưa đồng bộ, còn chồng chéo, chưa phù hợp. Do đó, cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý.

Phó Thủ tướng Lê Văn Thành nhấn mạnh tinh thần chỉ đạo, quyết tâm của Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương là giảm dần số lượng tàu cá Việt Nam vi phạm các quy định về chống khai thác IUU và chấm dứt tình trạng này vào năm 2022 để gỡ “thẻ vàng” của EC. Tuyệt đối không để tình trạng tiếp tục vi phạm dẫn tới bị áp “thẻ đỏ”. Phó Thủ tướng cho rằng nhận thức của ngư dân là rất quan trọng. Vì vậy phải đề cao vai trò của công tác tuyên truyền.

“Công tác tuyên truyền tới bà con, tới ngư dân và trong toàn bộ hệ thống chính trị của chúng ta là rất quan trọng. Việc tuyên truyền thông qua nhiều kênh, cả hệ thống chính trị của chúng ta phải làm và chúng ta phải có chương trình, kế hoạch. Nhất là hệ thống chính trị của 28 tỉnh, thành phố có ngư trường, tàu thuyền đánh cá thì chúng ta phải làm tốt công tác tuyên truyền. Làm tốt tuyên truyền thì còn hơn nhiều biện pháp chúng ta xử phạt. Bởi người dân mình ý thức rất cao nhưng chúng ta phải tuyên truyền tốt, cái được, cái chưa được. Cùng với tuyên truyền, phải rà soát, tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, đảm bảo phòng chống khai thác IUU một cách hiệu quả”, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành chỉ đạo.

Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Công an tập trung chỉ đạo các lực lượng nắm tình hình, kịp thời phát hiện, điều tra, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác hải sản trái phép ở vùng biển nước ngoài. Các Bộ, ngành, 28 địa phương ven biển phải vào cuộc quyết liệt, triển khai thực hiện có hiệu quả các khuyến nghị của EC, trong đó, quan tâm bố trí đầu tư ngân sách cho vấn đề này như cảng cá, thiết bị VMS…/.