“Sự cố” Vedan và hiện tượng lạm phát giải thưởng

Vừa qua, tại TP. Hồ Chí Minh, Cơ quan đại diện phía Nam (Bộ Khoa học Công nghệ) phối hợp với Trung tâm Tư vấn phát triển thương hiệu và chất lượng TP. Hồ Chí Minh tổ chức Lễ Trao giấy chứng nhận "Top 100 sản phẩm an toàn vì sức khoẻ cộng đồng năm 2009" cho Công ty Cổ phần Hữu hạn Vedan Việt Nam. Ai cũng biết doanh nghiệp này còn chưa khắc phục xong những hậu quả tai hại với môi trường và sản xuất của người dân qua việc thải chất độc hại ra sông thị Vải (Đồng Nai). Chính vì vậy, việc trao thưởng này đã đã gây nhiều bức xúc trong dư luận. Chiều 27/10, Bộ khoa học và Công nghệ đã quyết định thu hồi giấy chứng nhận này của Công ty Vedan.

Công ty Vedan, 100% vốn của Đài Loan (Trung Quốc) đầu tư xây dựng nhà máy tại huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai với các nhà máy xút - clor, nhà máy bột ngọt, nhà máy tinh bột biến đổi... Các nhà máy của Vedan nằm cạnh sông Thị Vải có chiều dài 30km, chảy qua địa phận tỉnh Đồng Nai, TP. Hồ Chí Minh và Bà Rịa - Vũng Tàu.

Từ khi đi vào hoạt động (năm 1994), chất thải từ nhà máy của doanh nghiệp này đã gây ảnh hưởng tai hại đến môi trường sinh thái, sản xuất nông nghiệp- thủy sản và đời sống của người dân khu vực. Năm 2005, Vedan đã phải đền bù cho nông dân nuôi trồng thuỷ sản ở Đồng Nai và Bà Rịa- Vũng Tàu 15 tỷ đồng.

Năm 2006, Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp với UBND tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu và Đồng Nai kiểm tra và đã phát hiện Vedan có hành vi xả nước thải vượt tiêu chuẩn cho phép từ 1,2 đến 5.600 lần! Ngày 8/9/2008, Cục Cảnh sát Môi trường, Bộ Công An và đoàn kiểm tra của Bộ Tài nguyên Môi trường bắt quả tang doanh nghiệp này xả nước thải chưa qua xử lý ra sông Thị Vải, dần biến dòng sông này thành sông chết. Đến nay mức độ thiệt hại do hành vi này gây ra còn chưa được tính toán hết, và giữa công ty với những nông dân bị thiệt hại cũng chưa giải quyết dứt điểm việc bồi thường. Vụ việc này từng là hồi chuông cảnh báo về sự hủy hoại môi trường trong phát triển công nghiệp.

Chính vì thế, sự việc Công ty Vedan được trao giấy chứng nhận "Top 100 sản phẩm an toàn vì sức khoẻ cộng đồng năm 2009" đã gây bức xúc rất lớn trong dư luận nhân dân và các đại biểu quốc hội. Việc chiều ngày 27/10, Bộ Khoa học và Công nghệ yêu cầu thu hồi giấy chứng nhận “Top 100 sản phẩm an toàn vì sức khoẻ cộng đồng” với doanh nghiệp này là kịp thời, được dư luận hoan nghênh. Thái độ xử lý nghiêm những cá nhân, tập thể có liên quan đến việc bình chọn thiếu nhạy cảm này của lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ cũng được dư luận đồng tình.

Tuy vậy, sự việc này cũng là một bài học kinh nghiệm trong việc tổ chức bình chọn, xét tặng các danh hiệu cho doanh nghiệp và sản phẩm hàng hóa, vốn có biểu hiện nở rộ thái quá trong thời gian gần đây. Việc bình chọn cẩu thả, thậm chí cứ đóng tiền là nhận giải ở không ít cuộc bình chọn, đã và đang làm giảm uy tín của nhiều giải thưởng, khiến công chúng mất niềm tin. Điều này vô hình chung còn làm ảnh hưởng đến uy tín và danh dự của nhiều doanh nghiệp chân chính, nhiều sản phẩm thực sự có chất lượng tốt.

Đã đến lúc các bộ, ban, ngành, các địa phương cần chấn chỉnh lại công tác tổ chức bình chọn, trao thưởng cho các doanh nghiệp, tránh để tình trạng lạm phát các giải thưởng, đặc biệt là tránh cảnh rơi vào tình thế bị công luận phản ứng dữ dội như việc trao thưởng cho công ty Vedan vừa rồi./.