Trung Quốc “siết” nhập khẩu tiểu ngạch, nông sản Việt liệu có gặp khó?

VOV.VN - Trung Quốc đóng cửa tiểu ngạch, tôm hùm, cá nục sấy khô, mực khô của Việt Nam rớt giá mạnh, khiến ngư dân khóc ròng vì hàng không bán được.

Theo số liệu của Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), tổng giá trị xuất khẩu 9 tháng đầu năm 2019 đạt 30,02 tỉ USD, tăng 2,7% cùng kì năm 2018. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu các mặt hàng nông sản chính ước giảm 7,2%, xuống gần 14 tỉ USD.

Giá trị xuất khẩu thuỷ sản, vốn là ngành thế mạnh trước đây nhưng tình hình xuất khẩu trong 9 tháng qua ước giảm 2% xuống 6,23 tỉ USD. Các thị trường xuất khẩu các mặt hàng nông lâm thủy sản chính của Việt Nam là Trung Quốc, Hong Kong (Trung Quốc), Mỹ, Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản và ASEAN...

Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản cho hay, 9 tháng đầu năm 2019, thị trường nhiều mặt hàng nông sản diễn biến theo xu hướng giảm. Đáng chú ý, giá cá tra giảm mạnh chủ yếu do ảnh hưởng bởi đầu ra xuất khẩu có phần chậm so với trước, nhất là xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc đang giảm đáng kể từ đầu năm 2019 đến nay.

Trung Quốc đóng cửa tiểu ngạch, tôm hùm, cá nục sấy khô, mực khô rớt giá mạnh, khiến ngư dân khóc ròng vì hàng không bán được. Thuỷ sản tồn kho chất đầy cửa khẩu, kim ngạch xuất khẩu giảm mạnh.

Giá tôm hùm giảm mạnh do Trung Quốc hạn chế nhập tiểu ngạch. (Ảnh minh họa)

Tôm cá rớt giá, nông dân khóc ròng

Thời điểm tháng 6, bà con ngư dân ở huyện Núi Thành (Quảng Nam) lâm cảnh khó khăn khi hàng ngàn tấn mực khô rơi cảnh ế ẩm dù giá đã giảm xuống rất thấp. Một số chủ tàu cho biết, giá mực hạ thấp nhưng thương lái vẫn không chịu thu mua. Mực ế chất đống không bán được khiến hàng loạt tàu thuyền phải làm bờ bởi không có tiền trả chi phí nhân cao lao động và phí tổn cho chuyến đi biển trước đó.

Nguyên nhân là do gần đây phía Trung Quốc yêu cầu việc nhập khẩu một số sản phẩm nông nghiệp, trong đó có mực khô, phải xuất theo đường chính ngạch, thay vì tiểu ngạch như trước. Vì thế, gần 1.000 tấn mực khô của ngư dân huyện Núi Thành bị tồn đọng.

Trước tình trạng hàng ngàn tấn mực khô bị tồn ứ, tỉnh Quảng Nam đã đề nghị Chính phủ các Bộ, ngành Trung ương can thiệp để ngư dân có thể bán được mực với giá phù hợp.

Thế nhưng, mực khô ở Quảng Nam chưa giải quyết được thì đến lượt cá nục khô của người dân huyện Gio Linh (Quảng Trị) xuất khẩu sang Trung Quốc gặp nhiều trở ngại. Bởi Trung Quốc yêu cầu các chủ hàng phải có giấy chứng nhận nguồn gốc cá và an toàn thực phẩm.

Với yêu cầu bất ngờ từ phía bạn hàng Trung Quốc, cá nục khô ở Quảng trị cũng chịu cảnh tồn kho cả ngàn tấn.

Mới đây, ngư dân nuôi tôm hùm ở Phú Yên cũng thua lỗ nặng vì giá lao dốc. Cụ thể, người nuôi tôm hùm ở thị xã Sông Cầu cho biết, giá tôm hùm thương phẩm từ tháng 3/2019 đến nay hạ xuống rất thấp. Giá tôm hùm xanh loại 1 khi xuất bán còn khoảng 500.000-550.000 đồng/kg (năm 2018 khoảng 900.000 đồng đến 1 triệu đồng/kg), còn tôm hùm bông chỉ còn 1-1,2 triệu đồng/kg (năm 2018 khoảng 1,4-1,6 triệu đồng/kg).

Theo cơ quan chức năng, nguyên nhân khiến cho giá tôm hùm thiếu sự ổn định là do người nuôi phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc. Trong khi, giai đoạn này phía Trung Quốc lại có những kiểm soát về mặt kỹ thuật và tiêu chuẩn của tôm rất kỹ, nên tôm hùm ở Sông Cầu bị tồn đọng lại với lượng lớn, giá bán giảm.

Trước đó, ở thủ phủ nuôi tôm Cam Ranh tại tỉnh Khánh Hoà cũng gặp tình trạng Trung Quốc ngừng mua tôm hùm khiến giá mặt hàng này giảm xuống mức thấp kỷ lục, người nuôi tôm theo đó chịu thua lỗ hàng tỷ đồng.

Cùng chung cảnh ngộ với người nuôi tôm, giá ốc hương thương phẩm trên địa bàn Cam Ranh (Khánh Hòa) giảm mạnh, xuống mức thấp nhất chưa từng có. Hiện giá ốc giảm chỉ còn 130.000-135.000 đồng/kg. Theo người nuôi, giá ốc hương bắt đầu giảm từ cuối tháng 2, đầu tháng 3 năm nay khi Trung Quốc ngừng hẳn nhập khẩu tiểu ngạch.

Ông Võ Nam Thắng, PGĐ Sở NN-PTNT Khánh Hòa cho biết, thị trường Trung Quốc đã có những yêu cầu nghiêm ngặt đối với các mặt hàng nhập khẩu, siết chặt việc nhập khẩu thương mại nông thủy sản qua đường tiểu ngạch, thắt chặt kiểm tra an toàn thực phẩm đối với nông thủy sản xuất khẩu qua đường chính ngạch.

Kim ngạch xuất khẩu nông sản sang thị trường Trung Quốc có chiều hướng giảm. (Ảnh minh họa)

Theo báo cáo của các ngành chức năng tại khu vực biên giới, hiện còn nhiều lô hàng thủy sản tồn đọng tại khu vực cửa khẩu Móng Cái (Quảng Ninh) do không thể thông quan gồm: Tôm của Khánh Hòa 129,21 tấn; mực, cá từ Bà Rịa - Vũng Tàu gần 34,32 tấn; cá chỉ vàng Tiền Giang gần 60 tấn; tép khô Phan Thiết (Bình Thuận) gần 14 tấn,...

Thống kê của tỉnh Quảng Ninh cho thấy, 6 tháng đầu năm, trị giá xuất khẩu hàng hóa thủy sản qua cửa khẩu, lối mở tỉnh Quảng Ninh chỉ đạt 79,6 triệu USD, giảm 32,1% so với cùng kỳ năm 2018.

"Siết" nhập khẩu tiểu ngạch, trái cây cũng gặp khó

Hiện nay, Trung Quốc không chỉ ngừng mua một số mặt thuỷ hải sản qua đường tiểu ngạch khiến ngư dân Việt Nam điêu đứng vì hàng rớt giá thê thảm, mà ở đường chính ngạch, thị trường 1,4 tỷ dân này cũng đưa ra hàng loạt rào cản, quy định khắt khe từ bao bì cho tới tem nhãn, giấy chứng nhận an toàn thực phẩm, xuất xứ hàng hoá. Việc này đã gây khó cho hàng loạt doanh nghiệp các doanh nghiệp xuất khẩu trong ngành bởi xưa nay vẫn quen xuất khẩu qua đường tiểu ngạch.

Xuất khẩu rau quả Việt Nam phụ thuộc rất lớn vào thị trường này, cho nên, ngành nông nghiệp đặt mục tiêu tăng xuất khẩu trong năm 2019 chỉ 0,8%. Báo cáo của Cục chế biến và Phát triển thị trường nông sản cho thấy, dự báo kim ngạch xuất khẩu rau quả Việt Nam năm 2019 đạt 3,83 tỉ USD.

Trái cây Việt Nam dự báo sẽ gặp khó khi Trung Quốc đóng cửa tiểu ngạch. (Ảnh minh họa)

Ông Trần Văn Công, Phó cục trưởng Cục chế biến và Phát triển thị trường nông sản cho biết, thị trường Trung Quốc, chiếm 81% giá trị xuất khẩu rau quả Việt Nam và riêng mặt hàng thanh long chiếm đến 98%, cho nên, bất cứ động thái nào từ này đều ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam.

Cụ thể, theo ông Công, trong năm 2019, Trung Quốc đã tăng cường thắt chặt nhập khẩu tiểu ngạch, tăng chính ngạch và đề ra yêu cầu về truy xuất nguồn gốc, cấp giấy phép nhập khẩu, cấp chứng thư xuất khẩu và kiểm tra chất lượng tại nước xuất khẩu..., cũng là lý do "dè chừng" cho mục tiêu xuất khẩu năm 2019.

Trong khi đó, ở khía cạnh trong nước, ông Công cho rằng, việc các doanh nghiệp xuất khẩu không đáp ứng được một số yêu cầu của thị trường, cạnh tranh không lành mạnh và đưa sản phẩm không đảm bảo yêu cầu tiêu chuẩn để trà trộn vào đã gây ảnh hưởng đến các sản phẩm, doanh nghiệp làm ăn bài bản, dẫn đến nguy cơ mất thị trường./.