WB: Nợ xấu vẫn là vấn đề quan ngại trong ngân hàng Việt Nam

Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới (WB), sau một năm chậm chạp, tiến trình cải cách ngành ngân hàng tại Việt Nam đã được đẩy nhanh hơn trong 6 tháng đầu năm 2015, đặc biệt là về hợp nhất ngân hàng. Tuy nhiên, việc giải quyết nợ xấu vẫn là vấn đề quan ngại chính trong hệ thống ngân hàng.

Vốn của VAMC còn quá nhỏ

Theo WB, “câu hỏi về quy mô thực tế của nợ xấu (theo thông lệ quốc tế) vẫn chưa được giải đáp mặc dù những thay đổi luật định gần đây là bước đi đúng hướng”.

Theo WB, câu hỏi về quy mô thực tế của nợ xấu (theo thông lệ quốc tế) vẫn chưa được giải đáp (Ảnh minh họa: KT)

Phân tích kỹ hơn, các chuyên gia của WB cho biết: Thông tư số 02 và Thông tư số 09 về phân loại tổn thất nợ và trích lập dự phòng là những thay đổi luật quy định quan trọng nhằm cải thiện công tác báo cáo vào quản lý nợ xấu.

Trong đó, Thông tư số 02 được thực thi đầy đủ bắt đầu từ tháng 4 năm 2015 nhưng cho đến thời điểm này vẫn chưa có bảng biểu báo cáo chính thức về nợ xấu theo chế độ mới. Theo WB, vẫn “cần thời gian mới có thể nhận diện và lượng hóa tác động của những quy định quan trọng này tới hoạt động của các ngân hàng thương mại nhưng có thể các ngân hàng đã hóa giải phần lớn những tác động do thời gian dài trì hoãn áp dụng hệ thống mới, thể hiện qua việc gia tăng trích lập dự phòng và giảm lợi nhuận trên bảng cân đối kế toán của ngân hàng trong 2 năm trở lại đây”.

WB đánh giá “dù đã đạt được một số tiến độ nhất định nhưng giải quyết nợ xấu vẫn là vấn đề quan ngại chính”. Đặc biệt, kể từ khi thành lập (7/2013), Công ty Mua bán Nợ xấu Việt Nam (VAMC) đã xử lý khối lượng nợ xấu ngày càng tăng. Tuy nhiên, đa số tài sản này được chuyển nhượng để đổi lấy trái phiếu nên không xóa bỏ hoàn toàn rủi ro trong hệ thống ngân hàng vì nợ xấu chưa giải quyết sẽ được trả lại các ngân hàng khi trái phiếu đến hạn.

Hơn thế nữa, “nỗ lực giải quyết nợ xấu còn chịu tác động bởi sự thiếu vắng một khung pháp lý cho phép phá sản, sở hữu tài sản, tịch thu tài sản bảo đảm và bảo vệ cán bộ nhân viên VAMC không bị khiếu kiện vì gây ra tổn thất tiềm tàng đối với Nhà nước trong trường hợp không thể hình thành cơ chế giá thị trường hợp lý”- WB đánh giá.

Nhằm giải quyết những yếu kém này, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 34 vào tháng 3 năm 2015 thay thế Nghị định số 53 (ban hành năm 2013), trao thêm quyền cho VAMC xử lý nợ xấu và tài sản liên quan. Tuy nhiên, WB cho rằng, “phần lớn những trở ngại luật định mang tính cơ cấu này vẫn tồn tại và đòi hỏi thay đổi toàn diện khung pháp lý và quan trọng hơn nữa là thay đổi tư duy và thông lệ kinh doanh trong quá trình thực thi và xử lý nợ xấu phi tố tụng,... Vào thời điểm hiện tại, vốn của VAMC còn quá nhỏ để xử lý triệt để nợ xấu”.

Mục tiêu giảm còn 15 -17 NHTM vào năm 2017 vẫn là một thách thức

Đánh giá về tiến trình cải cách trong lĩnh vực ngân hàng ở Việt Nam, các chuyên giá của WB cho rằng, khác với những năm trước, khi quá trình hợp nhất chủ yếu liên quan tới sáp nhập các ngân hàng nhỏ hơn (và hoạt động yếu kém hơn) thì năm nay chứng kiến nhiều thương vụ mua lại các ngân hàng nhỏ hơn của các ngân hàng thương mại quốc doanh lớn (bao gồm các thương vụ giữa BIDV và MHB, Vietinbank và PG Bank, và sắp tới là giữa Vietcombank và SaigonBank).

Hơn thế nữa, thay vì cho phép các ngân hàng yếu kém tuyên bố phá sản, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tiếp quản nhiều ngân hàng nhỏ hơn và bổ nhiệm lãnh đạo điều hành có kinh nghiệm của các ngân hàng thương mại quốc doanh vào các vị trí chủ chốt để thúc đẩy chuyển đổi vận hành (chẳng hạn như VNBC vào tháng 2, OceanBank trong tháng 4 và có thể là một ngân hàng khác trong những tháng tới).

Ngoài ra, còn có một số ít thương vụ sáp nhập giữa các ngân hàng thương mại cổ phần mạnh hơn (như các thương vụ sáp nhập giữa Sacombank và Southern Bank, Maritime Bank và MDB).

“Đa số các thương vụ M&A đều được các cơ quan điều tiết hỗ trợ nhằm mục tiêu hợp nhất hệ thống ngân hàng và giải quyết tình trạng sở hữu chéo giữa các ngân hàng, theo đó giảm một số rủi ro mang tính hệ thống. Mặc dù gia tăng số lượng thương vụ M&A nhưng mục tiêu giảm tổng số lượng ngân hàng thương mại xuống còn 15 -17 ngân hàng vào năm 2017 vẫn là một thách thức”- WB nhận định./.