Có hay không nguy cơ buôn bán người qua kết hôn với người nước ngoài?

Hệ luỵ nặng nề

Đặt câu hỏi với các cơ quan tham gia giải trình, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Nguyễn Thị Thuỷ cho biết, khi trực tiếp tham gia khảo sát, có địa phương nạn nhân là nam giới lên đến hơn 80%. Nhưng khi hỏi về đối tượng được tuyên truyền về phòng, chống mua bán người thì địa phương cho biết mới tập trung tuyên truyền cho phụ nữ và trẻ em. Bà đặt vấn đề Bộ Tư pháp có nắm được việc tuyên truyền không sát đối tượng hay không, giải pháp thời gian tới như thế nào?

Nữ đại biểu cũng nêu câu hỏi: Có hay không nguy cơ buôn bán người qua việc kết hôn với người nước ngoài, nhận con nuôi; lợi dụng đi lao động ở nước ngoài rồi trốn ở lại?

Đại biểu Trần Văn Tuấn – Phó trưởng đoàn ĐBQH chuyên trách tỉnh Bắc Giang dẫn báo cáo cho thấy quản lý nhà nước liên quan kết hôn với người nước ngoài, cho và nhận con nuôi còn có sơ hở. Ông đặt vấn đề, sơ hở này trong tổ chức thực hiện hay chính trong quy định của pháp luật?

Qua khảo sát một số tỉnh biên giới cho thấy, ngoài trường hợp đăng ý kết hôn được cơ quan có thẩm quyền thực hiện thì còn trường hợp phụ nữ tự ý ra nước ngoài lấy chồng, hay bị lừa gạt ra nước ngoài lấy chồng. Rồi có trường hợp mang con về Việt Nam hay mang thai rồi mới về Việt Nam sinh con. Vị đại biểu đoàn Bắc Giang đề nghị Bộ Tư pháp làm rõ những bất cập về xác minh quốc tịch, đăng ký khai sinh cũng như vấn đề liên quan đặt ra; liệu quy định pháp luật đã đầy đủ, chặt chẽ hay chưa và nếu cần thì phải hướng dẫn thế nào.

Báo cáo ý kiến nghiên cứu phục vụ phiên giải trình cho rằng, mua bán người ở trong nước có xu hướng tăng. Theo ông Dương Khắc Mai - Phó trưởng Đoàn ĐBQH chuyên trách tỉnh Đắk Nông, qua khảo sát ở một số tỉnh cho thấy, hiện nay chúng  ta mới chỉ chú trọng phòng, chống mua bán người qua biên giới nhưng lại chưa thực sự chú trọng mua bán người trong nước.

Thực tế sử dụng lao động ở các nhà hàng, cơ sở massage cũng như cơ sở lao động, sản xuất khác còn phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ mua, bán người trong nước. Ông đề nghị Bộ Công an nêu giải pháp để ngăn chặn tình trạng này.

Đại biểu Dương Khắc Mai cũng cho rằng, pháp luật của chúng ta còn khá dễ dãi với việc kết hôn có yếu tố nước ngoài cũng như nuôi con nuôi; kiểm soát vấn đề này chưa chặt chẽ. Ông mong Bộ Tư pháp với trách nhiệm của mình sẽ có kiến nghị đề xuất sửa luật, có quy định chặt chẽ hơn.

“Tình trạng giả danh kết hôn với người Việt Nam, sau đó nạn nhân bị bán cho đối tượng khác, gây hệ luỵ nặng nề. Có câu chuyện người thân trong gia đình, họ hàng cũng bị lừa bán. Nạn nhân nữ lấy chồng ở rất nhiều hoàn cảnh khác nhau, thậm chí có trường hợp làm vợ chung cho cả gia đình ở nước ngoài, rất đau lòng!” – ông Dương Khắc Mai nói và đề nghị cần quan tâm vấn đề này.

Vẫn tiềm ẩn nguy cơ

Trước câu hỏi có hay không nguy cơ tiềm ẩn mua bán người qua hoạt động đưa người Việt Nam đi lao động ở nước ngoài theo hợp đồng, ông Lê Tấn Dũng - Thứ trưởng Bộ LĐ-TB-XH khẳng định là có.

Ông thông tin thêm, hiện có trên 500.000 người lao động Việt Nam đang làm việc ở nước ngoài. Trong đó, Nhật Bản là 250.000 người, Đài Loan (Trung Quốc) khoảng 230.000 người, Hàn Quốc khoảng 40.000 người. Số người ở lại (bất hợp pháp) khoảng 46.000 người.

Thứ trưởng Bộ LĐ-TB-XH cũng cho rằng, hệ thống pháp luật thể hiện rõ về quan hệ lao động, quy định liên quan người Việt Nam đi lao động ở nước ngoài cũng rất cụ thể, hàng loạt văn bản hướng dẫn chi tiết được ban hành.

Bộ cũng đang rà soát và sắp tới DN nào không đủ tiêu chí, điều kiện thì cương quyết rút giấy phép, “không thể để thiếu tiêu chí này, tiêu chí nọ hay có nhiều vi phạm”. Cùng với đó tăng cường tuyên truyền, thanh tra, kiểm tra, xử ý kịp thời.

Giải đáp băn khoăn về tiềm ẩn nguy cơ từ kết hôn với người nước ngoài, nuôi con nuôi, nhất là báo cáo nghiên cứu đánh giá rằng thủ tục còn đơn giản, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi nhấn mạnh, hồ sơ thực hiện là rất chặt chẽ, rõ thẩm quyền, sơ hở nếu có là ở khâu tổ chức thực hiện và phối hợp phòng, chống, trong đó cái khó là hợp tác xuyên quốc gia.

Đề cập giải pháp, ông cho rằng, phải tập trung tuyên truyền để nâng cao kiến thức pháp luật về hôn nhân với người nước ngoài; xúc tiến tương trợ tư pháp, bảo hộ công dân.

Hoàn thiện pháp luật về nuôi con nuôi cũng là vấn đề cần chú trọng. Đặc biệt, phải có sự phối hợp theo dõi kiểm tra tình hình sau khi thực hiện cho nhận con nuôi để phát hiện; phòng, chống hành vi mua bán trẻ em.

Trao đổi lại, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Mai Thị Phương Hoa thông tin, đánh giá trong báo cáo liên quan thủ tục dựa trên cơ sở báo cáo của các địa phương. Như địa phương phản ánh trước đây có tư vấn hỗ trợ kết hôn nhưng từ năm 2015 đến này không còn quy định này. Hiện cả nước có 5 trung tâm thực hiện khi có yêu cầu. Nếu bỏ giai đoạn qua trung tâm cũng phần nào ảnh hưởng công tác phòng ngừa mua bán người. Do đó cần cân nhắc tham mưu chính sách.

Cũng theo bà Phương Hoa, địa phương phản ánh quản lý nuôi con nuôi để phòng ngừa mua, bán người còn bất cập. Ví dụ địa phương không được thông báo sau khi thực hiện nhận con nuôi nên không biết trẻ được nhận nuôi tình hình thế nào. Hay Bộ LĐ-TB-XH cho biết, không có quy định cụ thể trường hợp khi cha mẹ đẻ không còn khả năng nuôi dưỡng, giáo dục thì cho con ra sao cũng dẫn đến dễ bị lợi dụng để cho con, tiềm ẩn nguy cơ mua, bán người. Đây là vấn đề cần được nêu lên để nghiên cứu./.