Súng cối 120mm tự hành lên ngôi

Thụy Điển

Năm 2011, Quân đội Thụy Điển đã tiến hành một phân tích và đi đến kết luận, cối 120mm tự hành sử dụng khung gầm xe chiến đấu bánh xích CV90 sẽ mang lại sự kết hợp tốt nhất giữa hỏa lực, tính cơ động và khả năng bảo vệ, cũng như giảm thời gian chuẩn bị khai hỏa và rút khỏi vị trí bắn so với hệ thống cối xe kéo.

Tập đoàn BAE Systems Hagglunds đã phát triển súng cối 120mm hai nòng Mjolner đặt trên khung gầm xe chiến đấu CV90. Hợp đồng trị giá 68 triệu USD cung cấp 40 hệ thống Mjolner đã được ký kết vào tháng 12/2016. Tháng 9/2019, 4 chiếc thuộc lô đầu tiên đã chính thức được chuyển giao cho Trung đoàn Skaraborg Quân đội Thụy Điển để huấn luyện.

Mjolner nạp đạn đôi, kíp xe 4 thành viên, nòng cối có thể xoay 60° ở phía trước xe, góc tầm từ 45° đến 85°, cơ số đạn 56 viên; có thể bắn 4 quả đạn đầu tiên trong vòng 6 giây, đạt tốc độ bắn tối đa 16 phát/phút và tốc độ bắn liên tục là 6 phát/phút; có thể bắn tất cả đạn khói, nổ mảnh và chiếu sáng cỡ 120mm có trong trang bị của Quân đội Thụy Điển, cũng như đạn xuyên nóc Strix của Saab Dynamics để tấn công từ trên không.

Tháp Mjolner cũng có thể được lắp đặt trên xe bọc thép mô-đun (Armoured Modular Vehicle - AMV) 8x8 của công ty Phần Lan Patria Vehicle, hoặc trên các loại xe bánh xích hay bánh lốp tương đương. Mức độ tự động hóa cao cho phép Hệ thống Cối Tiên tiến (Advanced MOrtar System - AMOS) có thể bắn tới 8 viên đạn để tạo hiệu ứng đồng thời (Multiple Rounds Simultaneous Impact - MRSI) bằng cách thay đổi góc nâng nòng cối để tất cả các quả đạn được bắn trong một khoảng thời gian nhất định đều tấn công mục tiêu cùng lúc.

Phần Lan

Súng cối AMOS 120mm Phần Lan được phát triển bởi Patria Hagglunds - một liên doanh giữa Patria Land Systems (đặc trách về tháp pháo) và BAE Systems Hagglunds (đặc trách về súng) - được thành lập vào tháng 6/1996. Cối 120mm nòng đôi AMOS có khối lượng khoảng từ 1,5-3,5 tấn được thiết kế để lắp đặt trên các phương tiện bánh xích và bánh lốp hạng trung cũng như xuồng cao tốc; kíp xe tiêu chuẩn gồm 4 thành viên, cơ số đạn 48-60 viên. Patria cũng đã phát triển cối nòng đơn NEMO (NEw MOrtar) 120mm như một giải pháp thay thế nhẹ hơn, giá thành thấp hơn.

Tháp pháo có thể quay 360° và góc tầm nâng từ -3° đến +85°, có thể bắn trực tiếp ở khoảng cách gần. Mức độ tự động hóa cao cho phép AMOS thực hiện phát bắn đầu tiên 30 giây sau khi dừng và rút khỏi vị trí 10 giây sau khi bắn. AMOS có thể bắn 4 phát đầu tiên trong 5 giây, bắn 8 phát ở chế độ MRSI và duy trì tốc độ bắn liên tục 12 phát/phút. Thiết kế mô-đun cho phép Patria điều chỉnh phù hợp với nhu cầu tác chiến và ngân sách của khách hàng.

Tại IDEX tháng 2/2017, Patria đã giới thiệu hệ thống cối NEMO Container, về thực chất, đây là một tháp NEMO được tích hợp vào một container tiêu chuẩn có thể được vận chuyển bằng tàu cao tốc, tàu thủy hoặc xe tải, cũng như được lắp đặt tại các căn cứ chiến thuật tiền tiêu và các mục tiêu cố định khác; kíp vận hành gồm 3 người. Container có không gian cho bộ phận động lực, thiết bị điều hòa không khí và 100 quả đạn - gấp đôi số lượng thông thường được chở trên xe bọc thép.

Ba Lan

Tại triển lãm MSPO 2008, Huta Stalowa Wola (HSW) đã trình diễn cối Rak 120mm, được thiết kế để lắp trên bất kỳ khung gầm có bánh xích hoặc bánh lốp phù hợp nào, ví dụ Rosomak của quân đội Ba Lan (phiên bản AMV được cấp phép của công ty Phần Lan Patria), có định danh là M120K. Cối được nạp đạn bằng băng quay gồm 20 quả; dẫn hướng được thực hiện bằng cách sử dụng Topaz LMS do công ty WB Electronics (Ba Lan) phát triển, cho phép Rak sau khi dừng, có thể bắn viên đầu tiên trong vòng 30 giây.

Tháp pháo bằng thép được hàn toàn bộ, có thể xoay 360° và góc tầm từ -3° đến 80°, cho phép bắn trực tiếp. Năm 2012, HSW đã trưng bày một khẩu cối Rak được đặt trên khung gầm bánh xích có ký hiệu M120G. Tại triển lãm MSPO 2013, họ cũng đã giới thiệu khẩu Rak trên khung gầm của xe bọc thép Marder 1A3 của Đức.

Thụy Sĩ

Song song với hệ thống tháp, súng cối 120mm mới có nắp mở cũng đang được quan tâm. Tại IDEX 2015, Thụy Sĩ đã trưng bày cối Cobra được phát triển từ năm 2012 và năm 2016 đã giao 1 nguyên mẫu cho quân đội Thụy Sĩ để thử nghiệm. Cối trên bệ xoay nặng 1.350kg có thể được lắp đặt trên bất kỳ xe chở quân bọc thép có bánh xích hoặc bánh lốp nào.

Công ty General Dynamics European Land Systems (GDELS) lắp đặt cối Cobra trên bệ Piranha 3+ 8x8, được quân đội Thụy Sĩ ký hiệu là Piranha 4, có mái che có thể thu vào trên khoang phía sau. Trong cấu hình này, Cobra được trang bị hệ thống điều khiển máy tính với hệ thống dẫn đường quán tính; kíp xe gồm 4 thành viên. Cối Cobra được trang bị một thiết bị hỗ trợ nạp đạn, đạt tốc độ bắn 10 phát trong 62 giây.

Pháp

Tập đoàn Pháp bao gồm Arquus, Nexter Systems và Thales, có kế hoạch cung cấp khoảng 1.722 xe Griffon VBMR (Vehicule Blinde Multi Role) 6x6 với ít nhất 10 biến thể để thay thế cho các xe bọc thép 4x4 VAB (Vehicule de TAvant Blinde) của quân đội Pháp. Ngày 30/12/2019, Thales đã nhận được hợp đồng cung cấp 54 hệ thống di động MERAC (Mortier Embarque Pour I’Appui au Contact) được trang bị súng cối 120mm Thales2R2M trên bàn xoay.

Bệ phóng súng cối MERAC sẽ được trang bị hệ thống điều khiển hỏa lực ATLAS (Automatisation des tirs et liaisons de 1'artillerie sol/sol) do Sagem phát triển và hệ thống nạp đạn bán tự động cho phép tốc độ bắn lên tới 10 phát/phút. Các hệ thống MERAC đầu tiên được lên kế hoạch giao hàng vào cuối năm 2023, và việc chuyển giao phần còn lại được lên kế hoạch vào năm 2024-2027.

Hệ thống Griffon MERAC 6x6 của quân đội Pháp sẽ được trang bị súng cối bàn xoay 120mm 2R2M Reciling Rifled Mortar của Thaies. Hệ thống cối 2R2M do Pháp phát triển đã được Ý mua để lắp đặt trên các xe Freccia 8x8, Malaysia - trên ACV-19 bánh xích và AV8 8x8 bánh lốp, Oman - trên VAB 6x6 hiện đại hóa, và Ả Rập Saudi - trên M113 hiện đại hóa, của họ.

Thổ Nhĩ Kỳ

Tại IDEF 2017, công ty Thổ Nhĩ Kỳ Aselsan đã trình làng hệ thống cối 120mm Alkar, ban đầu được ký hiệu là AHS-120, và chưa đầy 2 năm sau đó đã bắt đầu sản xuất cho lực lượng hiến binh, lắp đặt trên tàu có khả năng chống mìn Vuran 4x4 của Hải quân. Hệ thống nạp đạn bằng bàn xoay Alkar có thể được lắp đặt trên bất kỳ phương tiện chiến đấu bọc thép có bánh xích và bánh lốp nào hoặc trên mặt đất để bảo vệ các căn cứ chiến thuật tiền phương.

Những khẩu cối đầu tiên có nòng xoắn MKEK, loại tương tự được sử dụng trong cối HY-12 xe kéo, phục vụ lực lượng mặt đất Thổ Nhĩ Kỳ. Cối Alkar được trang bị hệ thống nạp đạn tự động và hệ thống máy tính Aselsan LMS, bao gồm hệ thống dẫn đường quán tính và radar để đo tốc độ ban đầu. Loại cối này cũng có thể được tích hợp vào hệ thống hỗ trợ hỏa lực tự động AFSAS (Aselsan Fire Support Automation System).

Đan Mạch

Lục quân Đan Mạch hiện đang vận hành súng cối 120mm xe kéo 20K6V1 (định danh là MT M/10), được mua vào năm 2010 để hỗ trợ hỏa lực cho lực lượng của nước này ở Afghanistan. Cuối năm nay, quân đội Đan Mạch sẽ nhận được tổ hợp cối CARDOM 10 (Computerised Autonomous Recoil rapid Deployed Outrange Mortar), đặt trên xe Piranha 5, có thể mang theo 40 quả đạn, từ Elbit Systems Soltam. Hệ thống CARDOM kết hợp giữa cối nòng trơn K6 120mm và cơ cấu giảm giật trên bàn xoay với hệ thống điều khiển máy tính.

Tại Eurosatory 2018, các công ty ST Engineering và Hirtenberger Defense Systems (HDS) đã ký một thỏa thuận thúc đẩy các hệ thống súng cối 120mm ở châu Âu. Các công ty sẽ quảng bá hệ thống súng cối ST Engineering Super Rapid Advanced Mortar System (SRAMS) kết hợp với đạn 120mm HDS. Tháng 10/2019, công ty HDT Defense Industry Ltd của Hungary đã mua HDS như một phần hỗ trợ của nhà nước cho việc hiện đại hóa ngành công nghiệp quốc phòng.

Mỹ

Năm 2018, Quân đội Mỹ đã khảo sát thị trường để xác định các nhà thầu có khả năng thiết kế và sản xuất tháp gắn cối 120mm bắn gián tiếp trong tương lai (Future Indirect Fire Turret - FIFT) có khả năng chống lại hệ thống pháo phản lực của đối phương và bảo vệ binh sĩ khỏi tiếng nổ và áp suất cao, có thể được tích hợp cho Stryker 8x8, xe đa dụng bọc thép (hiện đang thay thế các khung gầm M113 bánh xích) và xe chiến đấu thế hệ tiếp theo mà sau đó sẽ thay thế xe tăng M1 Abrams và xe chiến đấu bộ binh M2 Bradley.

Cối này phải có tầm bắn xa so với các hệ thống Súng cối Tiểu đoàn (Battalion Mortar System - BMS) hoặc Hệ thống Súng cối giật hạng nhẹ (Recoil Mortar System-Light - RMS-L) hiện có, có khả năng bắn ở chế độ MRSI, tấn công các mục tiêu bằng hỏa lực trực tiếp và có thể sử dụng các loại đạn mới nhất.

FIFT có thể có người hoặc không người, phải có mức độ tự động hóa cao, cho phép bắn trong vòng 60 giây sau khi nhận được lệnh, kể cả khi đang di chuyển và có tốc độ bắn tối thiểu là 6 phát trong vòng 4 giây ở chế độ MRSI và tối đa là 12 phát; tầm bắn tối thiểu ít nhất 8.000m và tầm bắn mục tiêu 20.000m./.