Nền kinh tế có được hưởng lợi từ giá dầu thấp?

CPI có khả năng thấp hơn mục tiêu 4%

Giá dầu thế giới liên lục lao dốc trong thời gian gần đây. Giá dầu thô ngọt nhẹ WTI giao tháng 6 vào đầu giờ sáng 27/4 (giờ Việt Nam) chỉ còn 16,1 USD/thùng; dầu Brent giao tháng 6 cũng giảm xuống mức 24,48 USD/thùng.

Đánh giá về tác động tới kinh tế Việt Nam, ông Nguyễn Bích Lâm, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cho biết, Việt Nam là nước nhập khẩu khá nhiều dầu thô để chế biến và nhập khẩu xăng dầu để sử dụng cho sản xuất và tiêu dùng. Do đó, việc giá dầu sụt giảm sẽ tác động đến sản xuất và tiêu dùng trong nước.

Giá dầu thế giới liên lục lao dốc trong thời gian gần đây. (Ảnh minh họa: KT)

“Xăng dầu là nguyên liệu đầu vào của nhiều ngành kinh tế, việc giảm giá xăng dầu làm cho chi phí sản xuất giảm, giá thành sản phẩm giảm, nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng hóa sản xuất trong nước, từ đó góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế”, ông Nguyễn Bích Lâm nói.

Do đó, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cho rằng, khi giá xăng dầu giảm, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) cũng sẽ giảm. Thực tế, trong mấy tháng vừa qua, cùng với một số nguyên nhân khác, giá xăng dầu giảm là yếu tố quan trọng khiến chỉ số giá tiêu dùng của cả nước tháng 2, tháng 3 và tháng 4 giảm, giúp cho CPI bình quân của quý 1 và 4 tháng đầu năm 2020 giảm dần so với CPI bình quân của tháng 1 và 2 tháng đầu năm 2020.

“Điều này giúp cho việc kiểm soát lạm phát của nền kinh tế có khả năng thấp hơn mục tiêu 4% của Quốc hội đặt ra. Cho nên, nền kinh tế sẽ có lợi trong kiểm soát CPI”, ông Nguyễn Bích Lâm nhận định.

Không tác động quá lớn đến thu NSNN

Trước diễn biến giá dầu thô sụt giảm lớn so với dự toán (giá dự toán khoảng 60 USD/thùng), nhiều ý kiến lo ngại tác động làm giảm thu ngân sách. Trả lời báo chí mới đây, ông Võ Thành Hưng – Vụ trưởng Vụ Ngân sách nhà nước, Bộ Tài chính cho biết, dự toán ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2020 được xây dựng trên giá dầu dự báo là khoảng 60 USD/thùng. Do đó, với mức giá dầu thấp như hiện nay chắc chắn sẽ tác động làm giảm thu.

Tuy nhiên, đại diện Vụ NSNN cũng cho biết, Việt Nam thường giao dịch với dầu Brent biển Bắc hơn là dầu ngọt nhẹ (WTI) - loại đang giảm giá mạnh hơn trong thời gian qua. Bên cạnh đó, những năm gần đây Việt Nam đã có sự thay đổi về cơ cấu nguồn thu, nên số thu từ dầu thô hiện chỉ chiếm chưa đến 3% tổng thu ngân sách. Vì vậy, tác động từ việc giảm giá dầu không quá lớn đến nguồn thu.

Theo thống kê, nếu như bình quân giai đoạn 2011-2015, thu từ dầu thô chiếm khoảng 13% tổng thu ngân sách, thì đến giai đoạn 2016-2018 đã giảm mạnh xuống còn khoảng 4%. Đến năm 2019, thu từ dầu thô ước chiếm 3,2% tổng thu ngân sách. Dự toán năm 2020, thu từ dầu thô là 35.200 tỷ đồng, chỉ chiếm 2,3% tổng thu cân đối ngân sách, giảm 11.600 tỷ đồng so với ước thực hiện năm 2019 trên cơ sở sản lượng khai thác trong nước ước tính khoảng 9,02 triệu tấn.

“Giá dầu bình quân trên thực tế đã giảm mạnh so với dự toán ban đầu, nên đặt ra bài toán phải tính toán, cân đối lại ngân sách, vì liên quan đến khai thác kinh doanh dầu khí có rất nhiều dịch vụ ăn theo cũng có thể bị ảnh hưởng. Với riêng ngành dầu khí, có thể có các hợp đồng khai thác đến 6, tháng 7, nên nếu biến động giảm giá ngắn hạn thì trước mắt chưa ảnh hưởng nhiều. Nhưng nếu giá giảm kéo dài có thể ảnh hưởng đến ngành dầu khí vì có những mỏ khi đó giá thành khai thác cao hơn cả giá bán, nhưng vẫn phải làm vì đã ký hợp đồng”, ông Võ Thành Hưng cho biết thêm.

Kích thích sản xuất, tiêu dùng

Theo nhiều chuyên gia kinh tế, giá dầu giảm làm giảm chi phí nhập khẩu xăng dầu, qua đó, giúp giảm nhập siêu cũng như tiết kiệm cho Việt Nam một lượng ngoại tệ nhập khẩu xăng dầu, nhất là trong bối cảnh Việt Nam nhập siêu xăng, dầu từ năm 2015 đến nay. Bên cạnh đó, giá xăng dầu giảm, sẽ giúp cho các doanh nghiệp (DN), đặc biệt là các DN vận tải giảm được chi phí đầu vào, góp phần giảm giá thành sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh, cũng như cải thiện lợi nhuận nói chung.

Ông Nguyễn Bích Lâm, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê

Tuy nhiên, theo đại diện Tổng cục Thống kê, dầu thô giảm giá sẽ không tác động nhiều đến tăng trưởng của toàn bộ nền kinh tế. Nguyên nhân là do Việt Nam vừa khai thác để xuất khẩu và vừa nhập khẩu dầu thô nên việc sụt giảm giá dầu thô sẽ có tác động 2 chiều, trước hết là nước khai thác dầu để xuất khẩu, việc giảm giá dầu thô sẽ làm giảm giá trị của sản lượng khai thác.

Bên cạnh đó, kế hoạch khai thác dầu thô của Việt Nam năm sau thấp hơn năm trước vì trữ lượng của các mỏ không nhiều; giá trị của khai thác dầu thô chỉ chiếm khoảng 70% trong ngành công nghiệp khai khoáng và toàn bộ công nghiệp khai khoáng chỉ chiếm khoảng 12% trong toàn ngành công nghiệp.

“Ở chiều ngược lại khi dầu thô giảm giá thì giá xăng dầu suy giảm. Chúng ta nhập khẩu xăng dầu với giá rẻ hơn sẽ tác động làm giảm giá thành sản phẩm trong nước, từ đó kích thích sản xuất. Đó là điểm lợi đối với nền kinh tế của Việt Nam hiện nay”, đại diện Tổng cục Thống kê phân tích.

Đồng tình với quan điểm này, Vụ trưởng Vụ Ngân sách nhà nước cũng cho rằng, Việt Nam là quốc gia vừa xuất và nhập khẩu dầu, nhưng lượng xuất khẩu thấp hơn lượng nhập khẩu, do đó, giá dầu xuống thấp thì nền kinh tế được hưởng lợi, doanh nghiệp sản xuất đỡ khó khăn sẽ giúp cho nguồn thu nội địa được cải thiện./.