Vì sao số trẻ mắc ho gà tăng cao đầu vào dịp đầu năm và cách phòng tránh?

Vì sao số ca mắc ho gà tăng đột biến?

Mới chỉ trong 3 tháng đầu năm 2024, cả nước ghi nhận rải rác gần 70 trường hợp mắc bệnh ho gà, chủ yếu ở các tỉnh, thành phố khu vực miền Bắc. Trong đó tại Hà Nội có 17 trường hợp mắc ho gà, tăng đột biến so với những năm gần đây (năm 2023 Hà Nội chỉ ghi nhận 1 ca, năm 2022 không có ca bệnh ho gà).

Theo đại diện Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hà Nội (CDC Hà Nội), hầu hết các trường hợp mắc ho gà là trẻ nhỏ chưa đến tuổi tiêm chủng vaccine hoặc chưa được tiêm đầy đủ.

Ông Khổng Minh Tuấn, Phó giám đốc CDC Hà Nội cho biết, năm nay, số ca bệnh ho gà có dấu hiệu gia tăng so với những năm trước đây. Nguyên nhân do ảnh hưởng của giai đoạn dịch COVID-19 vừa qua, số trẻ đi tiêm vaccine phòng bệnh không đạt được 100%, tỷ lệ tiêm chủng thấp hơn; lại có những giai đoạn Việt Nam bị thiếu vaccine trong chương trình Tiêm chủng mở rộng, nên một số nhóm trẻ đã bị ngưng tiêm hoặc tiêm chưa đủ khiến miễn dịch không đảm bảo”.

Hiện nay, các ca ho gà mới ghi nhận rải rác ở một số địa phương, chưa thành điểm tập trung. Tuy nhiên, nếu trẻ không được tiêm chủng đầy đủ, không có miễn dịch đầy đủ thì tích lũy lại, dễ tạo ra những khoảng trống miễn dịch, từ đó có thể trở thành những ổ dịch

Ông Khổng Minh Tuấn cũng khuyến cáo: “Hiện các vaccine đã được cung ứng đầy đủ, người dân cần kiểm tra lại các mũi tiêm của con em mình. Nếu chưa tiêm đủ mũi hoặc chưa tiêm đầy đủ các mũi vaccine theo đúng lịch, độ tuổi thì cần đưa trẻ đi tiêm chủng ngay để phòng tránh tất cả các bệnh truyền nhiễm đã có vaccine, trong đó có ho gà. Nhất là trong giai đoạn hiện nay, các dịch bệnh như: Sởi, ho gà, thủy đậu đang trong giai đoạn có thể gia tăng. Việc nâng cao được tiêm chủng sẽ giúp trẻ có miễn dịch phòng bệnh”.

Viêm phổi nặng là biến chứng nguy hiểm của ho gà

Theo TS.BS Nguyễn Văn Lâm, Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương, ho gà là một bệnh nhiễm khuẩn cấp tính đường hô hấp do vi khuẩn Bordetella pertussis gây nên, bệnh thường xảy ra ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi. Bệnh có thể lây qua đường hô hấp thông qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết ở họng, niêm mạc mũi của người bệnh khi hắt hơi, ho. Chính vì vậy, bệnh ho gà ở trẻ nhỏ rất dễ lây lan khi ở cùng một không gian như trường học, nhà ở... Nhất là khi thời tiết thường xuyên ẩm ướt là điều kiện lý tưởng để vi khuẩn Bordetella pertussis sinh sôi và phát triển nhanh chóng, dễ gây thành dịch.

“Ho gà có khả năng lây lan rất cao; đối với trẻ dưới 1 tuổi mắc bệnh ho gà, bệnh tiến triển nặng lên rất nhanh, ở trẻ sơ sinh tỉ lệ tử vong lên đến 90%. Điều đáng lo ngại là bệnh ho gà có thời gian ủ bệnh dài, khoảng 1-2 tuần; lại khó nhận biết sớm”, TS.BS Nguyễn Văn Lâm nói.

Khi trẻ mắc bệnh ho gà sẽ dễ gặp phải các biến chứng như:

- Viêm phổi nặng là biến chứng hô hấp hay gặp, nhất là ở trẻ sơ sinh và trẻ suy dinh dưỡng.

- Viêm não với tỷ lệ tử vong cao; biểu hiện thường là trẻ sốt rất cao, li bì, hôn mê, co giật.

Ngoài 2 biến chứng nguy hiểm trên, trẻ mắc ho gà còn gặp các biến chứng như lồng ruột, thoát vị, sa trực tràng; trường hợp nặng có thể gặp vỡ phế nang, tràn khí trung thất hoặc tràn khí màng phổi; xhuyết võng mạc, kết mạc mắt, rối loạn nước điện giải, bội nhiễm các vi khuẩn khác… Do đó việc phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh ho gà để điều trị là rất quan trọng.

Các biểu hiện và cách phòng tránh bệnh ho gà

Theo TS.BS Nguyễn Văn Lâm, biểu hiện của bệnh ho gà khá điển hình với những cơn ho dữ dội kéo dài. Bệnh thường diễn biến qua 3 giai đoạn:

Ở giai đoạn đầu, bệnh nhi ho kéo dài từ 1-2 tuần với triệu chứng nhiễm trùng đường hô hấp trên không rõ ràng như chảy mũi, ho nhẹ (phần nhiều là ho về đêm). Ở giai đoạn này, để chẩn đoán phân biệt ho gà rất khó do triệu trứng của ho gà giống với những biểu hiện cảm cúm, viêm đường hô hấp thông thường.

Ở giai đoạn toàn phát (từ 1-2 tuần kế tiếp), bệnh nhi bắt đầu ho nhiều hơn, ho từng cơn kéo dài, sặc sụa. Sau những cơn ho trẻ thường đỏ mặt hay tím tái cả người do ho nhiều không đủ dưỡng khí để thở, lâu dần gây suy hô hấp. Những con ho dài dữ dội khiến trẻ mệt, kiệt sức, biếng ăn dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng.

Giai đoạn 3 của ho gà là giai đoạn hồi phục, các cơn ho của trẻ ngắn lại, số cơn ho giảm dần.

Do vậy cách tốt nhất để dự phòng ho gà ở trẻ sơ sinh, trẻ em, thiếu niên và người lớn là tiêm chủng vaccine phòng bệnh đầy đủ, đúng lịch (loại vaccine phối hợp phòng bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván – DTP hoặc vaccine phối hợp có thành phần ho gà).

Đặc biệt, khi bà mẹ mang thai trên 20 tuần nên chủ động đến các điểm tiêm chủng để được tư vấn tiêm vaccine phòng bệnh để trẻ được truyền miễn dịch ho gà từ mẹ.

Ngoài ra, để phòng lây lan bệnh ho gà, phụ huynh cần hướng dẫn cho trẻ thường xuyên rửa tay bằng xà phòng; che miệng khi ho hoặc hắt hơi; giữ vệ sinh thân thể, mũi, họng cho trẻ hàng ngày; cần đảm bảo nhà ở, nhà trẻ, lớp học thông thoáng, sạch sẽ.

Khi thấy trẻ nghi ngờ mắc bệnh ho gà, cần cách ly trẻ với những trẻ khác (kể cả trẻ đã được tiêm phòng) và đưa trẻ đến cơ sở y tế để được bác sĩ khám và điều trị càng sớm càng tốt, tránh nguy cơ bị biến chứng.