Bài toán đối nội và đối ngoại hóc búa dành cho tân Thủ tướng Nhật Bản

Hôm nay (14/9) Nhật Bản tổ chức cuộc bầu cử chọn ra Chủ tịch Đảng Tự do Dân chủ (LDP) đồng nghĩa với việc sẽ là Thủ tướng Nhật Bản thay thế cho ông Abe Shizo từ chức vì lý do sức khỏe. Ba ứng cử viên tham gia chạy đua vào chiếc ghế chủ tịch LDP đều là những chính trị gia lão luyện, nhưng bất kỳ ai nắm chức vụ Thủ tướng cũng được dự đoán sẽ đối mặt với bài toán khó giải trong cả chính sách đối nội và đối ngoại.

Người chiến thắng trong cuộc bầu cử Chủ tịch LDP hôm nay gần như chắc chắn trở thành Thủ tướng Nhật Bản vì LDP đang chiếm đa số ghế trong quốc hội. Theo kế hoạch, Quốc hội Nhật Bản sẽ tổ chức phiên họp bất thường vào ngày 16/9 để bầu Thủ tướng mới. Ba ứng cử viên tham gia chạy đua vào chiếc ghế chủ tịch LDP gồm cựu Bộ trưởng Ngoại giao Fumio Kishida, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Shigeru Ishiba và Chánh Văn phòng Nội các Yoshihide Suga. Kết quả thăm dò dư luận cho thấy Chánh Văn phòng Nội các Yoshihide Suga là ứng cử viên được công chúng ủng hộ nhiều nhất cho vị trí Thủ tướng tiếp theo của nước này.

Đều là những chính trị gia đầy kinh nghiệm nhưng giới chuyên gia nhận định Thủ tướng mới sẽ phải đối mặt với một loạt các thách thức cả đối nội và đối ngoại. Đối phó với Covid-19, phục hồi nền kinh tế bị ảnh hưởng của đại dịch có thể sẽ là ưu tiên hàng đầu của Thủ tướng mới.

Chuyên gia phân tích chính trị trường đại học Sophia Coichi Nakano cho biết: “Những thách thức phía trước cho người kế nhiệm ông Abe sẽ là cuộc chiến chống Covid và làm thế nào để tái khởi động nền kinh tế. Nhật Bản cũng sẽ tổ chức Thế vận hội vào năm tới và sẽ có nhiều lý do để Nhật Bản phải đẩy nhanh cuộc chiến chống đại dịch. Đây sẽ là một thách thức  lớn nhất cho bất cứ ai giữ vai trò vị trí Thủ tướng”.

Các chính sách đối ngoại của ông A-bê thời gian qua về những vấn đề an ninh đã dẫn đến những thay đổi trong chính sách quốc phòng của Nhật Bản. Vì vậy nhiệm vụ của người kế nhiệm sẽ phải quyết định Nhật Bản sẽ tiếp tục mở rộng khả năng phòng thủ quốc gia để đối phó với các mối đe dọa trong khu vực hay đảo ngược hướng đi của người tiền nhiệm.

Trước hết là quan hệ với Mỹ- trụ cột trong chính sách an ninh và đối ngoại của Nhật Bản. Là những đồng minh lâu năm nhưng mối quan hệ giữa hai bên bất đồng trên nhiều phương diện, từ cán cân thương mại đến chính sách của Mỹ với Triều Tiên.  Quan hệ giữa hai nước, ở một mức độ nào đó, cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi kết quả của cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ sắp tới. Tuy nhiên có nhiều nhận định sẽ không có khả năng bất đồng này dẫn đến một sự rạn nứt nghiêm trọng. Hai ứng cử viên Tổng thống Mỹ có thể khác nhau trong cách tiếp cận với Nhật Bản về thương mại và an ninh, nhưng cả hai đều không muốn làm tổn hại mối quan hệ vững chắc giữa hai quốc gia. Nhật Bản cũng hiểu tầm quan trọng của liên minh an ninh này và chắc chắn người kế nhiệm ông A-bê cũng muốn giữ mối quan hệ bền chặt.

Chuyên gia phân tích chính trị Coichi Nakano cũng nhận định, quan hệ với Mỹ sẽ chi phối lớn đến mối quan hệ giữa Nhật Bản với các quốc gia láng giềng khác: “Kể từ những năm 2000, chính sách ngoại giao của Nhật Bản tại châu Á có liên hệ mật thiết trong mối quan hệ của nước này với Mỹ. Các bước đi của Mỹ sẽ có tác động lớn đến chính sách đối ngoại của Nhật Bản với các quốc gia láng giềng châu Á”.

Trong quan hệ với Trung Quốc- quốc gia có nhiều căng thẳng với Nhật Bản về chủ quyền các hòn đảo cũng như trên các tuyến đường biển, đang bị tác động bởi đối đầu Mỹ- Trung gần đây. Do đó Thủ tướng mới sẽ phải cân bằng không chỉ giữa quan hệ giữa Nhật Bản với Trung Quốc mà còn giữa Nhật Bản- Trung Quốc và Mỹ.

Đối với quốc gia láng giềng Hàn Quốc, bất chấp có nhiều lợi ích chung, nhưng những trở ngại chính trị đã ngăn cản hai bên đạt được tiến triển chung trong việc giải quyết những bất đồng trong quá khứ. Thủ tướng mới của Nhật Bản có thể cải thiện được mối quan hệ này nếu ông vượt qua được các lực lượng chính trị bảo thủ ở Nhật Bản. Triều Tiên cũng đặt ra nhiều mối đe dọa an ninh đối với Nhật Bản. Do đó, Thủ tướng mới sẽ phải tiếp tục xây dựng khả năng răn đe, trong khi tìm kiếm các biện pháp ngoại giao để xoa dịu căng thẳng với Triều Tiên./.