Thế giới kỳ vọng tình hình Gaza cải thiện sau phán quyết của ICJ

Tháng 12/2023, Nam Phi đệ đơn lên Tòa Công lý Quốc tế kiện Israel vi phạm các nghĩa vụ trong Công ước Liên Hợp Quốc về ngăn ngừa và trừng trị tội ác diệt chủng liên quan đến người Palestine tại Dải Gaza.

Sau nhiều phiên tòa xét xử, Tòa Công lý Quốc tế đã ra phán quyết yêu cầu Israel phải đảm bảo quân đội của nước này không phạm tội diệt chủng, thực hiện các biện pháp để cải thiện tình hình nhân đạo và báo cáo với Tòa trong vòng 1 tháng về những gì Israel thực hiện theo phán quyết.

Tòa Công lý Quốc tế đánh giá ít nhất một số quyền mà Nam Phi yêu cầu trong vụ kiện là hợp lý. Dẫu vậy, phán quyết của Tòa không giải quyết cáo buộc cốt lõi của vụ kiện - liệu nạn diệt chủng có xảy ra hay không - song sẽ tập trung vào sự can thiệp khẩn cấp mà Nam Phi tìm kiếm.

Phản ứng trước phán quyết của Tòa, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu khẳng định nước này cam kết tuân thủ luật pháp quốc tế và tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động cứu trợ nhân đạo, đảm bảo an toàn cho dân thường tại Gaza. Ông cũng gọi những cáo buộc Israel phạm tội diệt chủng là “thái quá” và khẳng định Israel sẽ tiếp tục các hành động tự vệ của mình, tức các chiến dịch tấn công phong trào Hamas tại Gaza.

Mỹ cũng hoan nghênh phán quyết của Tòa, nhấn mạnh Israel có quyền hành động, phù hợp với luật pháp quốc tế, để đảm bảo cuộc tấn công ngày 7/10/2023 sẽ không thể lặp lại.

Còn với Bộ Ngoại giao Palestine, phán quyết là một lời nhắc nhở đáng hoan nghênh, rằng “không có quốc gia nào đứng trên luật pháp”. 

Trợ lý Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Palestine Ammar Hijazi cho biết: “Palestine hoan nghênh phán quyết quan trọng của Tòa án Công lý Quốc tế. Lệnh này có nghĩa là Tòa án đã công nhận mức độ nghiêm trọng của tình hình và bị thuyết phục bởi phần trình bày của Nam Phi dựa trên luật pháp và thực tế. Có lý do để tin rằng, Israel đang phạm tội ở Gaza. Điều này cũng đồng nghĩa, tiếng khóc, sự đau khổ của người dân Gaza đang được lắng nghe. Đây sẽ là một lời cảnh tỉnh đối với Israel và những người hỗ trợ họ”.

Trong khi đó, lực lượng Hamas nhận định, phán quyết sẽ góp phần bước đầu “cô lập sự chiếm đóng và vạch trần tội ác của nó ở Gaza”. Lực lượng này cũng từng bày tỏ ý định sẽ sẵn sàng tuân thủ một lệnh ngừng bắn nếu Tòa ra phán quyết yêu cầu và phía Israel tuân thủ.

Là nước “đâm đơn, khởi kiện”, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa bày tỏ hy vọng Israel sẽ tuân thủ phán quyết, gọi phán quyết là bước quan trọng đầu tiên đối với nỗ lực của Nam Phi nhằm đảm bảo công lý cho người dân Gaza. Ông hy vọng điều này sẽ mở đường cho việc kết thúc cuộc khủng hoảng tại đây.

Từ Brussels, Liên minh châu Âu (EU) và nhiều nước thành viên ra tuyên bố kêu gọi Israel và Phong trào Hồi giáo Hamas tại Dải Gaza ngay lập tức tuân thủ đầy đủ phán quyết. Cùng quan điểm, Bộ Ngoại giao các nước Ả Rập vùng Vịnh cũng ra các tuyên bố nhấn mạnh sự cần thiết phải tôn trọng và tuân thủ phán quyết, kêu gọi Israel ngừng các hoạt động quân sự ở Gaza cũng như hành động chiếm đóng của nước này đối với các vùng lãnh thổ Palestine.

Trên mạng xã hội, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan bày tỏ hy vọng phán quyết của Tòa sẽ giúp ngăn chặn thương vong trong dân thường tại Dải Gaza. Ông khẳng định Ankara sẽ tiếp tục các nỗ lực nhằm thiết lập lệnh ngừng bắn và hướng đến một nền hòa bình lâu dài tại Gaza. Còn Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez khẳng định tiếp tục ủng hộ các giải pháp hòa bình, chấm dứt giao tranh, trao trả con tin, tăng cường viện trợ nhân đạo tại Gaza, đồng thời thành lập một nhà nước Palestine độc lập bên cạnh Israel trên cơ sở biên giới trước năm 1967.