Xung đột Nga - Ukraine cho thấy sự thiếu chính xác trong các dự báo đầu thế kỷ 21 cho rằng xe tăng đã lỗi thời trong xung đột quân sự tương lai, khi hai bên tham chiến đều tung vào chiến trường nhiều xe tăng, xe thiết giáp hạng nặng. Cuộc xung đột này cũng làm tan vỡ quan điểm mặc định về ưu thế xe tăng công nghệ cao thuộc khối quân sự NATO.

Xe tăng chiến đấu chủ lực tiếp tục tạo lên các tin tức nổi bật về cuộc xung đột Ukraine, với các câu chuyện về nâng cấp, đấu tăng, và các nỗ lực đưa thêm xe tăng hạng nặng ra mặt trận.

Các loại xe tăng của Ukraine thời trước xung đột 2022

Ngay sau khi Liên Xô tan rã vào năm 1991, Ukraine sở hữu một trong các kho xe tăng lớn nhất thế giới (khoảng 8.700 xe tăng, 11.000 xe thiết giáp và chiến đấu bộ binh). Tuy nhiên, trong các thập kỷ tiếp theo, phần lớn số xe tăng và thiết giáp này được bán sang các nước khác, đem nấu lấy thép hoặc vứt bỏ, phần vì kinh tế khó khăn của Ukraine khi ấy, phần vì để đáp ứng các điều khoản trong Hiệp ước Giới hạn vũ khí thông thường tại châu Âu.

Nước Ukraine độc lập cũng kế thừa Nhà máy đầu máy Kharkov huyền thoại và Công ty Thiết kế chế tạo máy Kharkov. Hai doanh nghiệp này đã phát triển và chế tạo một số xe tăng nổi tiếng hàng đầu của thế kỷ 20 như T-34, T-64, T-80 và T-84. Tuy nhiên sản lượng của họ giảm từ hàng trăm xe tăng trong thập niên 1980 xuống chỉ còn vài chục chiếc mỗi năm vào thập niên 2010. Nhân lực của Nhà máy đầu máy Kharkov giảm từ 60.000 người trước đây xuống còn khoảng 5.000 người vào năm 2015.

Bên cạnh đó, Ukraine còn khoảng 200 xe tăng T-80 trong chế độ niêm cất. Kho xe tăng của Ukraine còn bao gồm khoảng 6 chiếc T-72.

Ước tính Ukraine có gần 750 xe tăng (trong đó 500 chiếc được lưu kho).

Ukraine nhận các xe tăng gì từ NATO?

Căng thẳng ở Donbass leo thang thành xung đột Nga - Ukraine vào năm 2022 đã thúc đẩy Mỹ và các đồng minh NATO tăng đột biến viện trợ quân sự cho Ukraine, từ hàng tỷ USD trước tháng 2/2022 lên hàng chục tỷ USD sau thời điểm đó.

Trong những ngày đầu của xung đột này, phương Tây theo đuổi chiến lược cung cấp cho Kiev những chiếc xe tăng phần lớn thuộc về các nước NATO từng nằm trong khối Hiệp ước Warsaw. Giới chức NATO cho rằng đấy là vì Ukraine có nhiều kinh nghiệm vận hành các vũ khí do Liên Xô sản xuất chứ không phải vì họ muốn thải vũ khí tồn kho.

Các xe tăng này bao gồm một số xe T-72M1 của Bulgaria, trên 170 xe tăng T-72 của Bắc Macedonia, trên 250 xe tăng T72 đã được hiện đại hóa và 60 xe tăng PT-91 Twardy của Ba Lan (Twardy là phiên bản chỉnh sửa xe T-72M1 được phát triển vào giữa thập niên 1990) và 28 xe tăng M-55S của Slovenia (M-55S là phiên bản chỉnh sửa xe tăng T-55 của Liên Xô).

Dần dần, khi chiến sự leo thang và Kiev chuẩn bị cho cuộc phản công mùa hè, NATO đồng ý gửi cho Ukraine các xe tăng, thiết giáp hạng nặng do Đức, Anh và Mỹ sản xuất, bất chấp các cảnh báo từ Tổng thống Biden vào tháng 3/2022 rằng làm vậy có thể dẫn tới “Chiến tranh Thế giới thứ 3”.

>> Xem thêm: Nga có thể triển khai UAV hạng nặng Okhotnik - thách thức mới cho Ukraine

Các xe tăng chiến đấu chủ lực mà phương Tây gửi cho Ukraine bao gồm:

- Các biến thế hiện đại của Leopard 1 - xe tăng Tây Đức ra đời vào thập niên 1960 và được sản xuất kể từ năm 1984. Đức, Đan Mạch và Hà Lan gửi 178 xe như thế này cho Ukraine.

- Hàng chục xe tăng Leopard 2 (thế hệ nối tiếp Leopard 1) được sản xuất trong suốt thập niên 1980, với nhiều nâng cấp về lớp giáp, hệ thống liên lạc, kính ngắm nhiệt, hỏa lực tự động và hệ thống trấn áp nổ, hệ thống kiểm soát số và một pháo nòng trơn cỡ 120mm.

Các nước đã bàn giao hoặc hứa bàn giao xe tăng cho Ukraine bao gồm: Canada (8 chiếc), Đan Mạch (7 chiếc, sẽ được bàn giao vào năm 2024), Phần Lan (6 biến thể dùng để phá mìn, của Leopard 2), Đức (19 xe Leopard 2A6), Hà Lan (14 xe), Na Uy (8 chiếc), Ba Lan (14), Bồ Đào Nha (3), Tây Ban Nha (10) và Thụy Điển (10 chiếc biến thể Leopard 2A5).

Anh cam kết 14 chiếc Challenger 2. Một số xe tăng này được phát hiện trên chiến trường Ukraine lần đầu tiên vào tháng 6.

Mỹ cam kết 31 xe M1 Abrams. Nhưng các xe này phải đến ít nhất mùa thu 2023 mới được chuyển giao, do chưa được sản xuất. Hiện chưa rõ vì sao Mỹ không lấy tạm vài chục xe tăng M1 Abrams có sẵn trong kho xe tăng khổng lồ của họ hiện nay (gồm cả xe đang hoạt động và xe niêm cất).

Điểm yếu chết người của vũ khí hiện đại Mỹ trên chiến trường Ukraine

VOV.VN - Thực địa chiến trường Ukraine đang chứng minh các vũ khí khí tài của Mỹ gặp không ít vấn đề thực tế nan giải. Nhiều phương tiện của Mỹ bộc lộ điểm yếu chết người và ưu thế kém dù sở hữu công nghệ hiện đại.

Ukraine muốn có xe tăng nào của NATO?

Trước tháng 2/2022, Ukraine có trên 2.250 xe tăng chiến đấu chủ lực. Sau đó họ nhận thêm khoảng 480 xe tăng chiến đấu chủ lực của các nước từng thuộc khối Hiệp ước Warsaw, và gần 300 xe tăng chiến đấu chủ lực hiện đại của phương Tây. Mặc dù vậy, Kiev vẫn tiếp tục đề nghị phương Tây cung cấp thêm cho họ xe tăng để tiến hành cuộc phản công Nga.

Cựu Đại sứ Ukraine tại Đức Andriy Melnyk phát biểu vào giữa tháng 6: “Quân đội Ukraine rất cần thêm các xe tăng, xe chiến đấu bộ binh và xe bọc thép phương Tây. Đối với cuộc tiến công mang tính quyết định, mỗi chiếc Leopard 2 đều có giá trị bằng khối lượng vàng nặng tương đương trọng lượng của xe”.

Ukraine và Nga đã mất bao nhiêu xe tăng và còn lại bao nhiêu?

Quân đội Ukraine cơ bản không công bố số liệu về tổn thất xe tăng của họ. Tuy nhiên, quân đội Nga vào hôm 1/7 tuyên bố họ đã phá hủy tổng cộng hơn 10.000 xe tăng và xe thiết giáp Ukraine trong một năm rưỡi chiến sự. Còn tính từ đầu chiến dịch phản công của Ukraine, Tổng thống Nga Putin cho biết phía Ukraine đã mất 259 xe tăng và 780 xe thiết giáp, trong đó có những xe quân sự hiện đại của phương Tây. Phía Ukraine thì cho biết, trong 2 tuần đầu tiên của phản công, họ mất 160 xe tăng và trên 360 xe thiết giáp.

Trong khi đó, quân đội Nga cũng không công bố các tổn thất của họ về xe tăng. Phía Kiev cho rằng Nga mất khoảng trên 4.000 xe tăng và thiết giáp. Còn trong 2 tuần đầu tiên của cuộc phản công, Tổng thống Putin cho biết phía Nga mất 54 xe tăng.

Ông Putin cho biết thêm, một số xe tăng Nga có thể được sửa chữa và đưa trở lại tác chiến. Theo ông, tổn thất tổng thể của phía Nga thấp hơn của Ukraine tới 10 lần và đối phương vẫn chưa đột phá được qua phòng tuyến Nga.