Không có “công tắc ẩn” nào trên F-35

Lầu Năm Góc ngày 18/3 đã trấn an các đối tác quốc tế trong chương trình F-35 rằng không có “công tắc ẩn” nào để Mỹ có thể vô hiệu hóa chiến đấu cơ tàng hình này từ xa.

“Không có công tắc tiêu diệt nào cả. F-35 hoạt động theo các thỏa thuận đã được thiết lập rõ ràng, đảm bảo rằng tất cả khách hàng đều có khả năng duy trì và vận hành máy bay của mình một cách hiệu quả. Sức mạnh của chương trình F-35 nằm ở đối tác toàn cầu của nó và chúng tôi cam kết cung cấp cho tất cả khách hàng đầy đủ chức năng và những hỗ trợ mà họ cần”, Văn phòng Chương trình F-35 (JPO) cho biết trong tuyên bố ngày 18/3.

JPO nhấn mạnh, tính quốc tế của chương trình F-35 là một trong những tài sản lớn nhất của nó.

“F-35 đã được tạo ra, phát triển, vận hành và duy trì như một nền tảng liên minh, được xây dựng trên các mối quan hệ đối tác mạnh mẽ với các đồng minh và quốc gia đối tác của Mỹ trên toàn cầu. Từ khi ra đời, F-35 đã là một nỗ lực hợp tác, tích hợp sự chuyên môn và đóng góp của nhiều quốc gia để đảm bảo đáp ứng nhu cầu hoạt động của tất cả những nước sử dụng máy bay này” tuyên bố của JPO viết.

Trong một tuyên bố riêng, nhà sản xuất Lockheed Martin cũng khẳng định công ty “cam kết giúp khách hàng củng cố sức mạnh không quân và an ninh của họ với F-35. Chương trình F-35 gần đây đã vượt 1 triệu giờ bay với 16 nước vận hành máy bay này. Chúng tôi cam kết cung cấp F-35 đáng tin cậy và có khả năng để giúp khách hàng hoàn thành nhiệm vụ và trở về an toàn”.

Các cuộc thảo luận về khả năng có một “công tắc ẩn” trên F-35 xuất hiện vào đầu tháng này, khi các nhà hoạch định chính sách Đức bày tỏ lo ngại về khả năng Mỹ có thể vô hiệu hóa từ xa các tiêm kích F-35 đang được chuyển giao cho Berlin trong trường hợp xảy ra khủng hoảng.

Mối lo ngại xuất phát từ việc Mỹ quyết định dừng viện trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo cho Ukraine. Một số chính trị gia của Đức cho rằng Tổng thống Mỹ Donald Trump, người từng có nhiều mâu thuẫn với EU về một số vấn đề, có thể sử dụng một “công tắc ẩn” có thể điều khiển từ xa để vô hiệu hóa máy bay F-35 nếu Washington và châu Âu có quan điểm khác biệt về một cuộc xung đột tiềm tàng với Nga.

Ngoài Đức, Đan Mạch được cho là cũng lo ngại về “công tắc ẩn” trên F-35. Ông Trump nhiều lần nói về việc muốn có Greenland và để ngỏ khả năng sáp nhập hòn đảo này. Có những lo ngại rằng Mỹ có thể làm cho máy bay F-35 của Đan Mạch trở nên vô dụng nếu ông Trump quyết định hành động với Greenland hoặc gia tăng sức ép để Đan Mạch phải nhượng bộ.

Mỹ không cần “công tắc ẩn”

Hiện tại, hơn 1.100 chiếc F-35 đang được vận hành tại 16 quốc gia ngoài Mỹ, như Anh, Canada, Đức, Israel, Italy, Hà Lan, Đan Mạch, Nhật Bản... Các chuyên gia quân sự cho rằng nếu muốn các phi đội F-35 ở nước ngoài phải ngừng hoạt động, Mỹ hoàn toàn không cần đến “công tắc ẩn” nào cả vì bản thân chiến đấu cơ hiện đại này đã phụ thuộc quá nhiều vào nhà cung cấp.

Ngay trong thỏa thuận bán hàng cũng đã có những điều khoản khiến việc vận hành các máy bay này mà không có sự phê duyệt từ Mỹ gần như là điều không thể. Các nước vận hành F-35 không được tiến hành thử nghiệm độc lập ngoài lãnh thổ lục địa của Mỹ. Quy định an ninh của chính phủ Mỹ và Chính sách Phòng thủ Quốc gia cũng yêu cầu công dân Mỹ phụ trách một số chức năng cụ thể nhằm bảo vệ công nghệ cốt lõi của Mỹ.

F-35 phụ thuộc vào nguồn cung cấp bảo trì từ Mỹ. Chỉ cần ngừng hỗ trợ hậu cần và kỹ thuật là các hệ thống xuất khẩu như F-35 sẽ sớm hỏng hóc, không còn khả năng hoạt động. Vũ khí càng tiên tiến thì càng nhanh xuống cấp.

“Không cần phải có một công tắc tiêu diệt điện tử. Thực tế, Mỹ cũng không thể điều khiển từ xa F-35. Nhưng nếu cắt đứt hỗ trợ bảo trì, vận chuyển phụ tùng, và ngừng kết nối F-35 của nước ngoài với các mạng máy tính của Mỹ, các máy bay này sẽ nhanh chóng bị suy yếu”, bà Stacie Pettyjohn, Giám đốc chương trình quốc phòng tại Trung tâm An ninh Mỹ Mới, nói với Breaking Defense.

F-35 là máy bay chiến đấu công nghệ cao, phụ thuộc vào các bản cập nhật từ Mỹ, đặc biệt là phần mềm phức tạp. Chúng cũng phụ thuộc vào dữ liệu và thông tin tình báo do Mỹ cung cấp để vận hành trơn tru.

“Không có những bản cập nhật phần mềm này, F-35 vẫn có thể bay được nhưng sẽ dễ bị hệ thống phòng không của đối phương bắn hạ hơn. Ngoài ra, nếu không có các nhân viên bảo trì và phụ tùng của Mỹ, sẽ rất khó để đảm bảo máy bay có thể hoạt động lâu dài vì đây là một hệ thống vũ khí vô cùng phức tạp”, bà Pettyjohn nói thêm.

Nhiều nước xem xét lại thương vụ mua F-35

Cho dù không có “công tắc ẩn”, sự phụ thuộc quá nhiều vào Mỹ cũng đang khiến các khách hàng lo ngại về F-35, đặc biệt trong bối cảnh nước Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump có nhiều thay đổi chính sách và bất đồng với các đồng mình truyền thống trong nhiều vấn đề.

Giới chức Bồ Đào Nha và Canada, 2 đồng minh của Mỹ, đã công khai cho biết họ đang đánh giá lại các lựa chọn máy bay chiến đấu trong tương lai trong bối cảnh thực tế địa chính trị mới.

Bồ Đào Nha cho hay, kế hoạch nước này mua F-35 “khó thành hiện thực”, nhấn mạnh Lisbon “không thể bỏ qua yếu tố địa chính trị” khi lựa chọn chiến đấu cơ thay thế dòng F-16 sắp hết niên hạn.

Bộ trưởng Quốc phòng Bồ Đào Nha Nuno Melo ngày 13/3 thừa nhận nước này lo ngại nguy cơ Mỹ sẽ áp đặt hạn chế về vận hành, bảo trì, nguồn cung phụ tùng và những yếu tố giúp đảm bảo tiêm kích Bồ Đào Nha có thể hoạt động trong mọi tình huống.

Tiếp sau đó, Canada cũng tuyên bố đánh giá lại thương vụ mua F-35 và tìm kiếm phương án thay thế. Ottawa đã lên kế hoạch mua gần 90 chiếc F-35A từ Mỹ. Bộ Quốc phòng Canada ngày 18/3 cho biết, Canada sẽ nhận 16 chiếc F-35 đầu tiên theo hợp đồng đã ký kết, nhưng nước này đang nghiên cứu xem liệu việc tiếp tục mua số máy bay còn lại có còn là lợi ích tốt nhất cho Canada hay không.

Canada không nêu cụ thể nguyên nhân, nhưng căng thẳng giữa Ottawa và Washington từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump nhậm chức dường như là một trong những lý do liên quan.

Thực tế, Washington từng tạo tiền lệ khiến nhiều đồng minh lo ngại khi mua tiêm kích F-35. Năm 2019, Mỹ loại Thổ Nhĩ Kỳ khỏi chương trình F-35 vì Ankara mua hệ thống phòng không S-400 của Nga. Không quân Thổ Nhĩ Kỳ không được nhận tiêm kích nào trong số 100 chiếc F-35A đặt mua, Ankara đã thanh toán tiền và Lockheed Martin cũng đã xuất xưởng những chiếc đầu tiên trong đơn hàng.

Ấn Độ sẽ lựa chọn Su-57 của Nga hay F-35 của Mỹ?

VOV.VN - Câu hỏi về lựa chọn giữa Su-57 hay F-35 phức tạp hơn nhiều vì các hợp đồng mua sắm vũ khí lớn không bao giờ chỉ dựa vào đặc tính kỹ thuật. Các yếu tố địa chính trị thường đóng vai trò chủ quan trong quá trình ra quyết định.