Lo EU bắt tay Trung Quốc, Tổng thống đắc cử Joe Biden kêu gọi liên minh mạnh mẽ hơn

Tổng thống đắc cử Mỹ Joe Biden ngày 28/12 đã kêu gọi củng cố các liên minh mạnh mẽ hơn để đối phó với Trung Quốc trên các mặt trận thương mại và kinh tế, trong bối cảnh Liên minh châu ÂU (EU) đang tới gần 1 thỏa thuận đầu tư song phương với Bắc Kinh.

Kêu gọi thắt chặt liên minh Mỹ-châu Âu

“Khi chúng ta cạnh tranh với Trung Quốc và buộc chính phủ Trung Quốc phải chịu trách nhiệm về những lạm dụng đối với thương mại, công nghệ, nhân quyền và các mặt trận khác, vị thế của chúng ta sẽ mạnh mẽ hơn nếu xây dựng được các liên minh với những đối tác và đồng minh có cùng quan điểm”, ông Biden nói.

“Với bất cứ vấn đề nào gây trở ngại cho quan hệ Mỹ-Trung, từ việc theo đuổi một chính sách ngoại giao cho tầng lớp trung lưu, trong đó có cả chương trình nghị sự thương mại và kinh tế để bảo vệ người lao động Mỹ, tài sản trí tuệ và môi trường Mỹ - để đảm bảo an ninh và thịnh vượng ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, chúng ta sẽ mạnh mẽ hơn và hiệu quả hơn khi được hậu thuẫn với các nước có chung tầm nhìn”, ông Biden nhấn mạnh.

Đại diện 27 nước thành viên EU đã được các nhà đàm phán thông báo về những diễn biến tích cực trong đàm phán với Trung Quốc, trong đó có các tiêu chuẩn lao động” – một yếu tố được cho là điểm mấu chốt trong các cuộc thảo luận giai đoạn đầu về thỏa thuận đầu tư song phương.

Theo thỏa thuận này, các doanh nghiệp EU dự kiến sẽ có quyền tiếp cận chưa từng thấy trong các lĩnh vực viễn thông, tài chính, xe điện và xe chạy xăng-điện.

Tuyên bố của ông Biden cho thấy khả năng mà các chính sách của ông sẽ vẫn gắn liền với những chính sách của Tổng thống sắp mãn nhiệm Donald Trump – dù có lẽ sẽ không nhiều lời chỉ trích gay gắt như những gì ông Trump đã làm trong những năm qua.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo, một trong những nhân vật có quan điểm cứng rắn với Trung Quốc trong chính quyền Trump, coi việc cô lập Trung Quốc là một mục tiêu chủ chốt của Bộ Ngoại giao Mỹ từ năm 2018 khi ông nhậm chức.

Trong một bài phát biểu đáng chú ý nhất về Trung Quốc hồi tháng 7 tại Thư viện tổng thống Richard Nixon ở Yorba Linda, California, ông Pompeo tuyên bố với chính phủ các nước ở châu Âu và các khu vực khác rằng, việc hợp tác với Bắc Kinh sẽ đem lại nhiều thiệt hại hơn là lợi ích cho các nền dân chủ của thế giới.

“Nếu chúng ta không hành động bây giờ, cuối cùng [Trung Quốc] cũng sẽ phá vỡ trật tự dựa trên luật lệ mà chúng ta đã vất vả xây dựng nên”, ông nói.

Dù vậy, Mỹ và Trung Quốc vẫn tiến hành thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 mà hai bên đã ký hồi tháng 1/2020, trong đó Trung Quốc cam kết mở cửa hơn nữa lĩnh vực tài chính cho các công ty Mỹ.

Để thực hiện cam kết này, hồi tháng 6, Trung Quốc lần đầu tiên cho phép ngân hàng đầu tư của Mỹ JP Morgan điều hành doanh nghiệp hoàn toàn thuộc sở hữu của nước ngoài hoạt động ở đại lục. Ngân hàng trung ương trung Quốc cũng cho phép liên doanh American Express trở thành công ty thẻ tín dụng nước ngoài đầu tiên tiến hành các hoạt động ở Trung Quốc.

Mối lo ngại bị thổi phồng?

Trong khi đó, nhà nghiên cứu cấp cao Mary Lovely tại viện Peterson về Kinh tế quốc tế có trụ sở ở Washington, cho rằng triển vọng về thỏa thuận đầu tư EU-Trung Quốc nên được đặt trong bối cảnh những cam kết của Bắc Kinh về mở cửa tài chính cho các công ty nước ngoài hoạt động ở đại lục hơn là một sự chia rẽ giữa EU với Washington.

Theo bà, mối đe dọa của thỏa thuận này sẽ khiến EU khó tìm được tiếng nói chung với chính quyền Biden chỉ là sự thổi phồng. “Vẫn còn nhiều quan ngại chung quan trọng về cách hành xử của Trung Quốc để đoàn kết Mỹ và châu Âu”, bà Lovely nói.

Tháng trước, ông Biden tuyên bố sẽ đề cử Antony Blinken làm Ngoại trưởng trong chính quyền sắp tới. Ông Blinken đã có thời gian dài làm cố vấn cho ông Biden, từng là trợ ký hàng đầu tại Ủy ban đối ngoại thượng viện và là Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ từ 2009-2013 khi ông Biden là Phó Tổng thống.

Ông Blinken thừa nhận quan điểm lưỡng đảng Mỹ coi Trung Quốc như một thách thức lớn và cam kết sẽ làm việc với các đồng minh của Mỹ để đối phó Bắc Kinh trong nhiều vấn đề, trong đó có thương mại.

Khi chúng tôi làm việc với các đồng minh và đối tác, đó sẽ là một khối chiếm 50-60% GDP [thế giới]. Đó là con số có trọng lượng và khá lớn mà Trung Quốc không thể phớt lờ”, ông Blinken nói trong một sự kiện hồi tháng 7/2020 tại Viện Hudson./.