Lý do khiến các nghị sỹ đảng Cộng hòa quay lưng với ông Trump

Ngày 13/1, với 232 phiếu thuận và 197 phiếu chống, Hạ viện Mỹ bỏ phiếu thông qua nghị quyết luận tội Tổng thống Trump vì kích động bạo loạn tại Điện Capitol hôm 6/1.

Đây là lần thứ 2 Hạ viện bỏ phiếu luận tội tổng thống Trump. Ông Trump cũng trở thành tổng thống đầu tiên trong lịch sử Mỹ bị luận tội 2 lần trong một nhiệm kỳ.

Trái ngược với tháng 12/2019, khi đó không có hạ nghị sỹ GOP nào bỏ phiếu ủng hộ luận tội Tổng thống Trump, lần này, có tới 10 hạ nghị sỹ đảng Cộng hòa (GOP) bỏ phiếu cùng đảng Dân chủ ủng hộ luận tội ông Trump.

Những nghị sỹ GOP bỏ phiếu ủng hộ luận tội Tổng thống Trump gồm: Liz Cheney của bang Wyoming, Adam Kinzinger của bang Illinois, John Katko của bang New York, Fred Upton của bang Michigan, Jaime Herrera Beutler của bang Washington, Dan Newhouse của bang Washington, Peter Meijer của bang Michigan, Anthony Gonzalez của bang Ohio, Tom Rice của bang Nam Carolina, David Valadao của bang California.

Vì sao 10 nghị sỹ GOP ủng hộ luận tội ông Trump?

Hạ nghị sỹ bang New York John Katko là thành viên đầu tiên của đảng Cộng hòa công khai lên tiếng ông sẽ ủng hộ việc luận tội. Cựu công tố viên liên bang nói rằng: “Tôi không thể phớt lờ việc Tổng thống Trump đã kích động bạo loạn – cả trên truyền thông xã hội trước ngày 6/1 cũng như trong bài phát biểu của ông vào ngày hôm đó. Với việc đưa ra những tuyên bố vô căn cứ rằng cuộc bầu cử đã bị đánh cắp, Tổng thống đã tạo ra một môi trường kích động và chia rẽ với các thông tin sai lệch. Khi điều này bùng phát thành các hành động bạo lực ở Điện Capitol, ông ấy đã không hành động nhanh chóng và quyết liệt để kêu gọi chấm dứt, đặt vô số người vào nguy hiểm”.

Ông Katko nhấn mạnh, nếu không buộc Tổng thống phải chịu trách nhiệm về các hành động của mình, đó sẽ là “mối đe dọa trực tiếp đối với tương lai nền dân chủ của Mỹ”.

Nhân vật số 3 của đảng Cộng hòa tại Hạ viện, nghị sỹ bang Wyoming Liz Cheney nói rằng bà bỏ phiếu luận tội ông Trump, viện dẫn vai trò của ông trong cuộc bạo loạn ngày 6/1.

“Tổng thống đáng ra phải ngay lập tức can thiệp để chấm dứt bạo lực. Nhưng ông ấy đã không làm điều đó. Chưa bao giờ có sự phản bội nào lớn hơn thế của một tổng thống Mỹ đối với nhiệm vụ cũng như lời tuyên thệ trước hiến pháp của ông”, bà Cheney nhấn mạnh.

Những nghị sỹ GOP bỏ phiếu ủng hộ luận tội ông Trump lo ngại rằng sẽ có thêm bạo lực nếu họ không có lập trường cứng rắn và trực diện, theo John A. Tures, giáo sư về khoa học chính trị tại LaGrange. Họ cũng quan ngại sâu sắc vì “nước Mỹ chưa bao giờ chứng kiến điều gì tương tự như vậy”.

Dù những người ủng hộ ông Trump chắc chắn sẽ nổi giận, các nhà quan sát cho rằng “cuộc bỏ phiếu [của Hạ viện] là tốt cho đất nước vì cần phải làm điều gì đó để các cuộc bạo loạn tương tự không bao giờ tái diễn”.

Ông Tures khẳng định các Hạ nghị sỹ đảng Dân chủ đã đúng khi nhanh chóng quyết định luận tội Tổng thống Trump. “Sẽ có thêm nhiều tổn hại nếu đảng Dân chủ nói rằng ‘hãy đợi thêm 2 tuần nữa’ và không đưa ra lập trường quyết liệt nào”.

Theo ông Tures, chẳng có gì ngạc nhiên khi các hạ nghị sỹ GOP bỏ phiếu ủng hộ luận tội ông Trump vì kích động bạo loạn, và trên thực tế không chỉ có 10 người ủng hộ luận tội ông Trump lần thứ 2, nhưng họ “sợ những điều có thể xảy ra nếu họ bỏ phiếu” ủng hộ động thái này.

“Rất nhiều thành viên đảng Cộng hòa cảm thấy lo sợ. Tôi nghĩ họ bị đe dọa bởi những người biểu tình, những người đó có thể đến từ các khu vực bầu cử mà họ đại diện”, ông Tures nhận định.

Vai trò của ông Trump trong GOP sẽ ra sao?

Nicholas Waddy, giáo sư về lịch sử tại Trường Alfred (New York) cho rằng, GOP đang “quay lưng” với Tổng thống Trump vì một yếu tố mạnh mẽ trong đảng này và giữa các nghị sỹ của đảng, những người muốn thấy ông Trump “biến mất”.

Nếu Thượng viện bỏ phiếu kết tội ông Trump, ông sẽ không thể tham gia tái tranh cử năm 2024. Phần lớn đảng Cộng hòa đều sẽ cảm thấy “nhẹ nhõm” nếu ông Trump không tranh cử lần nữa, bất chấp điều khoản luận tội ông là đúng hay sai.

Còn theo giáo sư Tures, cho dù Thượng viện có bỏ phiếu kết tội Tổng thống Trump hay không, ông cũng đã mất phần lớn sự ủng hộ.

“Cuối cùng, khi ông Trump rời nhiệm sở, ông đã mất đi rất nhiều sự ủng hộ. Tôi đã nhìn lại các cuộc thăm dò dư luận từ ngày 6/1/2020, thời điểm 1 năm trước, khi đó 90% đảng Cộng hòa nói rằng họ ủng hộ ông Trump. Các cuộc thăm dò hiện nay cho thấy: ông ấy có thể được đề cử [ra tranh cử tổng thống năm 2024]. Ông ấy có 40% sự ủng hộ. Nhưng đó là một sự sụt giảm rất lớn”.

Dù vậy, giáo sư Waddy dự đoán ông Trump sẽ vẫn đóng vai trò quan trọng trong GOP trong tương lai và ông vẫn nhận được sự ủng hộ từ các cử tri trung thành cũng như các nhân vật cấp cao của đảng này.

“Bất cứ ai bỏ phiếu luận tội hoặc kết tội ông, hoặc công khai lên tiếng đối đầu với ông, đều sẽ phải ‘trá giá’. Tôi nghĩ những người phản đối ông Trump sẽ khó có thể thành công trong đảng Cộng hòa. Nếu ông Trump muốn là một tiếng nói quan trọng trong tương lai của đất nước cũng như của đảng Cộng hòa, ông sẽ làm được điều đó. Năm 2016, ông ấy đã chứng minh rằng ông là người khó đánh bại và là một nhân vật đáng gờm. Ông ấy vẫn được hàng triệu người Mỹ ủng hộ”, ông Waddy nhận định./.