Hơn 1/3 số máy bay ném bom mang tên lửa hành trình của Nga được cho là đã bị phá hủy hoặc hư hại trong một chiến dịch tấn công bằng UAV quy mô lớn do Ukraine tiến hành và tổ chức ngay từ bên trong lãnh thổ Nga ngày 1/6.

Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) cho biết, chiến dịch mang tên “Mạng Nhện” đã sử dụng tổng cộng 117 máy bay không người lái (UAV), nhắm vào nhiều căn cứ không quân trên lãnh thổ Nga. Ít nhất 41 máy bay bị đánh trúng, trong đó có cả các dòng chiến lược như A-50, Tu-95, và Tu-22M3, gây thiệt hại ước tính trên 7 tỷ USD.

Văn phòng chỉ huy ngay bên cạnh trụ sở FSB?

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky gọi đây là một “kết quả tuyệt đối xuất sắc” và khẳng định chiến dịch này “hoàn toàn do Ukraine thực hiện”.

“Điều thú vị nhất, và giờ đây chúng tôi có thể công khai, là ‘văn phòng chỉ huy’ chiến dịch của chúng tôi nằm ngay bên cạnh trụ sở Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB) ở một trong các khu vực của họ”, ông Zelensky viết trên Telegram.

Ông nhấn mạnh, không chỉ thực hiện thành công chiến dịch, Ukraine còn rút lui an toàn toàn bộ những người tham gia. Các lực lượng liên quan được triển khai tại nhiều vùng khác nhau trên lãnh thổ Nga, trải rộng trên 3 múi giờ.

“Đây là chiến dịch có tầm xa nhất từ trước đến nay của chúng tôi. Từ lúc bắt đầu lên kế hoạch đến khi triển khai thành công mất đúng 1 năm 6 tháng và 9 ngày”, Tổng thống Zelensky cho biết.

Ông cũng gửi lời cảm ơn tới Tướng Vasyl Malyuk, Giám đốc SBU, đồng thời đề nghị công bố một phần kết quả chiến dịch với công chúng.

“Chắc chắn không thể tiết lộ tất cả vào lúc này, nhưng đây là những hành động mà lịch sử Ukraine sẽ ghi nhớ. Ukraine có quyền tự vệ. Chúng tôi đang làm mọi thứ để buộc Nga phải chấm dứt cuộc chiến mà chính họ đã bắt đầu”, ông nói thêm.

Bộ Quốc phòng Nga xác nhận, các sân bay quân sự bị nhắm tới nằm tại các vùng Murmansk (miền Bắc), Ivanovo và Ryazan (Trung tâm), Irkutsk (Siberia) và Amur (Viễn Đông). Các cuộc tấn công tại Ivanovo, Ryazan và Amur đã bị đẩy lùi và không gây thiệt hại hay thương vong. Tuy nhiên, tại Murmansk và Irkutsk, một số máy bay đã bốc cháy nhưng được dập tắt kịp thời và không có thương vong nào được ghi nhận. Bộ Quốc phòng Nga cũng không xác nhận có tổn thất nào về máy bay.

Chiến dịch Mạng Nhện được tổ chức thế nào?

Mặc dù SBU chưa tiết lộ chi tiết cụ thể, các kênh truyền thông Ukraine dẫn nguồn tin trong ngành an ninh đã mô tả cách thức tiến hành chiến dịch.

Theo đó, các máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất (UAV FPV) được vận chuyển bí mật vào sâu bên trong lãnh thổ Nga, giấu bên trong cabin gỗ di động đặt trên xe tải. Khi thời điểm đến, phần mái cabin được điều khiển từ xa mở ra để UAV bay ra, tấn công trực tiếp các máy bay ném bom tại căn cứ Nga.

Thống đốc vùng Irkutsk, ông Igor Kobzev, xác nhận các UAV tấn công đơn vị quân sự tại Sredniy (Siberia) được phóng từ một chiếc xe tải. Ông cho biết địa điểm này hiện đã được kiểm soát và không còn đe dọa tới người dân.

Một số đoạn video được truyền thông Nga đăng tải cho thấy UAV bay lên từ các container, trong khi phần mái xe nằm vương vãi trên đường. Một clip còn ghi lại cảnh một nhóm người cố trèo lên xe tải để chặn UAV.

SBU cũng công bố hình ảnh ông Malyuk đứng cạnh sơ đồ chiến dịch, xác nhận ông là người trực tiếp chỉ đạo chiến dịch này cùng với Tổng thống Volodymyr Zelensky.

“Đây là bước ngoặt trong cuộc chiến UAV. Chúng tôi giờ đã có thể tấn công sâu vào hậu phương Nga – nơi các máy bay xuất kích để tập kích vào Ukraine. Thời kỳ Nga hành động mà không bị trừng phạt đã kết thúc”, một nguồn tin từ SBU khẳng định.

Cuộc tập kích bằng UAV táo bạo vào loạt sân bay Nga diễn ra đúng vào ngày cách đây 29 năm Ukraine chính thức bàn giao cho Nga hàng chục máy bay ném bom chiến lược, cùng loại với những mục tiêu vừa bị tấn công ở Nga, cùng với khoảng 1.500–2.000 đầu đạn hạt nhân chiến lược và 176 tên lửa đạn đạo xuyên lục địa. Đây là một phần trong thỏa thuận theo Bản ghi nhớ Budapest, theo đó Ukraine từ bỏ kho vũ khí hạt nhân khổng lồ mà nước này thừa hưởng sau khi Liên Xô tan rã để đổi lấy cam kết không bị tấn công.

9 chiếc Tu-95MS và Tu-22M3 đã loại biên được giữ lại và trưng bày tại Bảo tàng Hàng không Chiến lược và Tầm xa Poltava, vốn là một căn cứ không quân cũ nơi chiếc máy bay ném bom cuối cùng được chuyển đi vào năm 2006. Chính những chiếc máy bay cũ kỹ này đã được tình báo Ukraine sử dụng để huấn luyện thuật toán trí tuệ nhân tạo (AI) nhằm phục vụ chiến dịch Mạng Nhện. Các UAV trong chiến dịch đã được lập trình tấn công vào bồn nhiên liệu của máy bay khi chúng đang đỗ trên đường băng.

Giáo sư Phillips O’Brien, chuyên gia hàng đầu về chiến lược tại Đại học St Andrews (Mỹ) và là một trong những nhà phân tích uy tín về xung đột Nga-Ukraine, nhận định rằng cuộc tập kích ngày 1/6 là “chiến dịch đáng chú ý và thành công nhất kể từ khi xung đột bắt đầu bùng phát cho đến nay”.

“Đây là một đòn giáng mạnh vào năng lực không quân chiến lược của Nga – mức độ thiệt hại khó có thể đánh giá thấp. Chúng ta chưa biết phản ứng của Nga sẽ ra sao, nhưng có thể giả định rằng đó sẽ là hành động mang tính sát thương cao”, ông O’Brien nhấn mạnh.

Chiến dịch mang tính biểu tượng và chiến lược

Đây không phải là lần đầu tiên SBU tiến hành các chiến dịch đặc biệt nhằm vào cơ sở hạ tầng chiến lược của Nga. Hồi tháng 10/2022, SBU từng tấn công cầu Kerch (còn gọi cầu Crimea) – cây cầu do Nga xây dựng sau khi sáp nhập bán đảo Crimea năm 2014.

Việc nhắm mục tiêu vào lực lượng máy bay ném bom Nga từng được cho là bất khả thi, do chúng được bố trí rất xa tiền tuyến, ngoài tầm tấn công của vũ khí Ukraine, thậm chí cả vũ khí do phương Tây viện trợ.

Căn cứ Olenya (vùng Murmansk) cách Ukraine khoảng 2.000 km, còn căn cứ Belaya (vùng Irkutsk) ở phía Đông Siberia, cách tiền tuyến tới 4.000 km – đều là các mục tiêu trọng điểm trong chiến dịch lần này.

Đáng chú ý, Ukraine sử dụng các UAV FPV sản xuất trong nước, vốn chỉ tốn vài trăm USD mỗi chiếc nhưng có thể gây thiệt hại hàng trăm triệu USD. Riêng máy bay cảnh báo sớm A-50 của Nga có giá trên 340 triệu USD mỗi chiếc.

Cố vấn Tổng thống Ukraine, ông Oleksandr Kamyshin, cho biết các nhà sản xuất Ukraine hiện có thể sản xuất trên 5 triệu UAV FPV mỗi năm, một con số có thể làm thay đổi cục diện chiến trường.

Chiến dịch lớn nhất từ trước tới nay của Ukraine khiến Nga chịu nhiều tổn thất

VOV.VN - Hơn 40 máy bay ném bom chiến lược Nga được cho là đã bị phá hủy hoặc hư hại trong một chiến dịch quy mô lớn do Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) thực hiện hôm 1/6, sử dụng UAV tự sát xâm nhập sâu vào lãnh thổ Nga. Đây là đòn tấn công sâu nhất từ trước đến nay nhằm vào hạ tầng quân sự Nga.