Trong bối cảnh bị rơi vào thế bế tắc và chịu thiệt hại nặng nề trên bộ, Ukraine đã đầu tư mạnh cho cuộc chiến bất đối xứng trên biển, gây nhiều thách thức lớn cho hải quân Nga tại Biển Đen và bán đảo Crimea.

Theo giới phân tích, Ukraine đã gây thiệt hại lớn cho Hạm đội Biển Đen của Nga kể từ khi xung đột nổ ra vào tháng 2/2022. Ở giai đoạn đầu xung đột, do thiếu lực lượng hải quân truyền thống, Ukraine đã phải chịu thiệt hại nặng nề trong cuộc chiến trên biển. Nước này thậm chí phải đánh đắm tàu chiến duy nhất– tàu khu trục từ thời Liên Xô ở cảng Mykolaiv để ngăn nó rơi vào tay Nga. Nhưng sau đó, thông qua một loạt công nghệ hải quân tiên tiến và các chiến thuật phi truyền thống, Ukraine có thể duy trì những cuộc tấn công không ngừng nghỉ vào tàu chiến của Nga.

Chiến thuật của Ukraine đã buộc Nga di dời hầu hết tàu chiến chủ lực từ căn cứ chính của Hạm đội Biển Đen ở Sevastopol đến vùng Novorossiysk và Biển Azov. Ngoài việc buộc hạm đội của Nga phải rút lui, các cuộc tấn công của Ukraine vào Crimea cũng làm suy yếu đáng kể mạng lưới hậu cần vốn đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp tế cho quân đội Nga ở miền Nam Ukraine.

Theo Bộ Quốc phòng Anh, có 3 loại vũ khí quan trọng góp phần tạo nên sức mạnh của Ukraine trong cuộc chiến trên biển, đó là: xuồng không người lái trên biển Magura V5, tên lửa chống hạm Neptune và xuồng tự sát Sea Baby.

Xuồng không người lái trên biển Magura V5

Magura V5 là xuồng không người lái (USV) đa dụng do Ukraine tự sản xuất. Theo nhà phân tích hải quân H I Sutton, xuống không người lái này dài khoảng 5,5m, có thể mang tải trọng 320kg. V5 có thể đạt tốc độ tối đa khoảng 48 dặm/giờ và có tầm hoạt động khoảng 450 hải lý. Một số báo cáo cho biết, USV này đã tham gia vào rất nhiều hoạt động quan trong trong cuộc xung đột.

Tình báo Ukraine cho biết, các lực lượng nước này đã sử dụng Magura V5 để tấn công tàu hộ tống Ivanovets, tàu tuần tra Sergei Kotov và tàu đổ bộ Caesar Kunikov của Nga.

Thời gian gần đây, Ukraine đã cải tiến USV Magura V5 để nó có thể mang theo tên lửa không đối không tầm ngắn R-73, Cơ quan Tình báo Quốc phòng Ukraine cho biết.

Phiên bản mới ra mắt vào tháng 5/2024 và kể từ đó đã được sử dụng trong các hoạt động chiến đấu ở Biển Đen. Với chiều dài 5,5m, rộng 1,5m và trọng lượng 1.000kg, Magura V5 được thiết kế cho nhiều hoạt động quân sự khác nhau như giám sát, trinh sát, tuần tra, tìm kiếm cứu nạn, tấn công cảm tử chống thủy lôi và an ninh hàng hải. Phương tiện được trang bị nhiều thiết bị định vị, bao gồm hệ thống định vị vệ tinh toàn cầu (GNSS) tự động, hệ thống quán tính, cùng nhiều cảm biến tiên tiến như LIDAR, camera ảnh nhiệt và camera quang học độ phân giải cao.

Tên lửa chống hạm Neptune

R-360 Neptune là tên lửa hành trình tầm xa, tốc độ cận âm do Cục thiết kế Luch của Ukraine phát triển với đường kính 420mm. Tên lửa này có tầm bắn lên tới 400km, trọng lượng 870kg và khối lượng đầu đạn mang theo là 150kg. Neptune có khả năng phá hủy các mục tiêu có trọng tải lên tới 5.000 tấn.

Ukraine đã sử dụng tên lửa chống hạm này để tấn công các mục tiêu có giá trị cao của Nga. Năm 2022, Ukraine tuyên bố đã sử dụng tên lửa Neptune đánh chìm tàu ​​chiến chủ lực của Hạm đội Biển Đen - soái hạm Moskva. Ngoài ra, Kiev cũng được cho là đã sử dụng phiên bản cải tiến của tên lửa để tấn công các hệ thống phòng không của Nga, trong đó có hệ thống phòng không S-400 triển khai tại Crimea. Neptune được phóng từ các ống gắn sau xe tải cỡ lớn, có thể được bắn ở vị trí cách bờ biển khoảng 25km, từ đó cho phép phương tiện này ẩn náu tốt hơn trước tàu và máy bay trinh sát của đối phương. Hiện Ukraine đang cố gắng cải tiến tên lửa Neptune để nó có thể tấn công các mục tiêu trên đất liền.

Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), Ukraine lần đầu sử dụng tên lửa chống hạm Neptune nhằm vào các mục tiêu trên biển của Nga vào tháng 4/2022. ISW lưu ý, Ukraine đang tiếp tục phát triển và cải tiến Neptune để có thể tiến hành những cuộc tấn công vào sâu trong lãnh thổ Nga. Neptune được coi là giải pháp thay thế phù hợp cho việc sử dụng tên lửa chiến thuật lục quân (ATACMS) do Mỹ cung cấp vì chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đến nay vẫn chưa cho phép Ukraine sử dụng loại vũ khí này để tấn công lãnh thổ Nga.

Rủi ro đối với Ukraine khi đối đầu “sát thủ chiến trường” của Nga

VOV.VN - Nga đang tăng cường tấn công các vị trí của Ukraine bằng một loại bom lượn mới nặng 3 tấn – loại vũ khí có sức công phá lớn và rất khó đánh chặn. Việc đối phó loại vũ khí này có thể gây nhiều rủi ro đối với Ukraine.

Xuồng không người lái Sea Baby

Sea Baby là xuồng cảm tử không người lái do Ukraine sản xuất. USV này được triển khai lần đầu vào tháng 7/2023. Theo chuyên gia Sutton, USV này dài 6m, dài hơn một chút so với USV Magura V5, rộng 2m, có thể đạt tốc độ tối đa 49 hải lý/giờ (90 km/h).

Hồi đầu tháng 7, người phát ngôn của Cơ quan An ninh Ukraine Artem Dehtiarenko cho biết, Sea Baby đã trải qua quá trình nâng cấp đáng kể. “Tính từ vụ tấn công cầu Crimea vào năm 2023 đến thời điểm hiện tại, USV Sea Baby đã trải qua quá trình nâng cấp sâu rộng, với những đặc điểm hoàn toàn khác biệt và trở nên mạnh mẽ hơn nhiều. Cách đây 1 năm, USV này có thể mang khoảng 800kg thuốc nổ và bay xa khoảng 800km. Nhưng hiện tại, nó có khả năng mang 1.000kg thuốc nổ và bay xa hơn 1.000km. Vì thế, lực lượng Ukaine có thể tấn công tàu của đối phương ở hầu như bất cứ nơi nào trên Biển Đen”.

Ukraine cho biết xuồng không người lái Sea Baby đã tiến hành một số cuộc tấn công lớn nhằm vào tàu của Nga, trong đó có tàu ​​tuần tra Pavel Derzhavin vào tháng 10/2023 và tàu Olenegorsky Gornyak vào tháng 8/2023. USV cũng tấn công cầu Crimea, khiến cây cầu bị hư hại vào năm 2023.

Bất chấp những thành công của Ukraine trong cuộc chiến trên biển, một số chuyên gia cho rằng, Nga vẫn duy trì một số lợi thế trước Ukraine trong lĩnh vực hải quân. Sebastian Bruns, nhà nghiên cứu cao cấp về an ninh hàng hải tại Viện Chính sách An ninh của Đại học Kiel ở Đức nhận định, dù Ukraine nỗ lực chứng minh các hoạt động của nước này đủ mạnh để có thể vô hiệu hóa hơn nửa số đơn vị có giá trị cao của Hạm đội Biển Đen của Nga, thì Nga vẫn giành ưu thế khi nắm giữ các cảng và tuyến đường vận chuyển chính. “Ukraine sẽ rất khó giành chiến thắng nếu hành động đơn độc”, ông Sebastian Bruns nhấn mạnh.