Độc đáo cây bút vẽ sáp ong của nghệ nhân người Mông

Để làm ra những bộ trang phục lộng lẫy đi chơi Xuân, đón Tết, công đoạn đầu tiên mà người phụ nữ Mông phải làm là dùng một cây bút vẽ sáp ong đặc biệt, tạo nên những hoa văn độc đáo trước khi đem nhuộm và vẽ màu.

Ở huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái, có một nghệ nhân hơn 20 năm qua đã tỉ mẩn chế tạo nên hàng nghìn cây bút vẽ sáp ong, giúp chị em phụ nữ Mông thỏa sức sáng tạo trong từng nét vẽ, đó là ông Lý Pàng Chua ở bản Pú Nhu, xã La Pán Tẩn. 

Ông Chua tỉ mẩn chế tác cây bút vẽ sáp ong.

Ông Lý Pàng Chua ở bản Pú Nhu, xã La Pán Tẩn được coi là người chế tạo cây bút vẽ sáp ong nổi tiếng nhất huyện Mù Cang Chải. Để có được những cây bút vẽ với nhiều chủng loại khác nhau, phù hợp với nhu cầu thị hiếu của khách, hơn 20 năm qua ông đã không ngừng nghỉ, tỉ mẩn lựa chọn từng lá đồng, từng thân cây tre để cắt ghép, thiết kế thành những cây bút vẽ sáp ong.

"Hơn 20 năm qua tôi đã làm ra hàng nghìn cây bút vẽ sáp ong đủ các cỡ, bán cho chị em và bà con. Đây là nghề truyền thống được các cụ truyền lại, đòi hỏi sự tỷ mỷ, kiên trì của người nghệ nhân, tôi sẽ cố gắng truyền lại cho những ai muốn học, đông thời tiếp tục phát triển nghề làm bút vẽ sáp ong và thiết kế thêm nhiều mẫu mã phục vụ người dân" - Ông Lý Pàng Chua cho biết.

Hoa văn được người phụ nữ Mông tạo nên từ cây bút vẽ sáp ong.

Một chiếc váy Mông với nhiều hoa văn độc đáo rực rỡ.

Cây bút vẽ sáp ong được thiết kế bởi một thanh tre và hai lá đồng. Ở giữa hai lá đồng này có một ô trống nhỏ là nơi chứa sáp ong. Người phụ nữ khi vẽ, chỉ cần đặt bút vào bát sáp ong đã được đun nóng, đều chỉnh lượng sáp ong sao cho vừa đủ để vẽ lên  trên nền vải.

Từ những cây bút vẽ mỏng manh, đơn sơ, mộc mạc của ông Chua, qua đôi bàn tay khéo léo của người phụ nữ Mông đã khắc họa nên những hoa văn đẹp, độc đáo và lộng lẫy, nhiều ý nghĩa và mang cả thông điệp về tình yêu, cuộc sống...

Chị Giàng Thị Mảy, bản Nả Dề Thàng, Xã Chế Cu Nha, huyện Mù Cang Chải cho biết, "Người phụ nữ Mông tạo ra những họa tiết đẹp trên nền vải thì không thể thiếu cây bút vẽ sáp ong, vì vậy người phụ nữ Mông phải chọn được chững cây bút vẽ có chất lượng, có thể tạo nên những họa tiết đẹp. Trong nhiều năm qua tôi và hầu hết các chị em trên địa bàn đều đến mua sản phẩm của ông Chua để sử dụng".

Mỗi cây bút vẽ sát ong của ông Chua có giá từ 30 nghìn đến 300 nghìn tùy vào từng loại. Không chỉ chị em phụ nữa địa phương mà người dân của nhiều huyện lân cận như Sa Pa, Văn Bàn (Lào Cai), Văn Chấn (Yên Bái) ... cũng rất ưa chuộng. Nhiều khách du lịch trong nước và quốc tế cũng tìm đến mua cây bút độc đáo này, từ đó giúp gia đình ông Chua có thêm thu nhập, cuộc sống đầy đủ hơn.

Thiếu nữ Mông thi vẽ sắp ong trong ngày hội.

Hiện nay, những cây bút vẽ sáp ong của ông Chua ngày càng được nhiều người biết đến và từ sự thành công của ông, nhiều thanh niên trong và ngoài bản đã đến học nghề với mong muốn vừa gìn giữ lại nghề truyền thống vừa mang lại hiệu quả kinh tế. 

Anh Lý A Chống ở bản Pú Nhu, xã La Pán Tẩn cho biết, "Tôi thấy việc chế tác bút vẽ sáp ong là một việc rất cầu kỳ, cần có sự kiên trì của người nghệ nhân, nhưng nếu thế hệ trẻ không cùng ông Chua gìn giữ thì thế hệ sau sẽ không biết những bộ trang phục Mông được làm như thế nào. Chính vì vậy tôi thường đến xem, học tập kỹ thuật và tự làm một số sản phẩm. Tôi thấy cần được nhân rộng để không bị mai một nghề".

Tết về, nhìn chị em phụ nữ người Mông xúng xính trong những bộ váy áo rực rỡ, lộng lẫy đi chơi Xuân, ông Lý Pàng Chua thấy có thêm niềm vui, động lực để tiếp tục nỗ lực, gắn bó với công việc chế tác cây bút vẽ sáp ong độc đáo và nhiều ý nghĩa này./.