“Trên đỉnh Phù Vân” - liveshow duy nhất trong cuộc đời nhạc sĩ Phó Đức Phương

Nhạc sĩ Phó Đức Phương từng học khoa Toán trường Đại học Sư phạm (năm 1962) rồi đi làm chăn nuôi thuộc nông trường Cửu Long (Hòa Bình). Đến 1966, khi 22 tuổi, ông mới thi vào trường Nhạc viện Hà Nội (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam).

Sáng tác đầu tay của ông là "Những cô gái quan họ” (1965) khi chưa học xong trường nhạc, một bài hát khiến cho công chúng và giới chuyên môn sửng sốt vì chất âm nhạc và tình yêu quê hương đất Việt. Sau đó, ông sáng tác nhiều, liên tục và bài nào cũng hay: "Hồ trên núi", "Huyền thoại hồ Núi Cốc", "Một thoáng Tây Hồ", "Thành phố biển xanh và cát trắng","Về quê", "Vũ khúc con cò", "Con sông tuổi thơ", "Dòng sông ký ức", "Chảy đi sông ơi", "Trên đỉnh Phù Vân", "Không thể và có thể", "Nao nao thác Bà"…

Theo nhạc sĩ Trần Thị Trường, bài nào cũng chắt lọc và sử dụng nhuần nhuyễn âm hưởng dân ca của các vùng miền Việt Nam, vừa chứa đựng chất hàn lâm cổ điển, tạo ra một dấu ấn rất riêng trong âm nhạc của Phó Đức Phương.

Khi đang nổi danh, Phó Đức Phương bất ngờ chuyển sang làm bản quyền âm nhạc. Năm 2000, ông chấp bút viết bản kiến nghị về vấn đề quyền tác giả. Năm 2002, ông được Hội Nhạc sĩ Việt Nam bổ nhiệm làm Giám đốc Trung tâm Bản quyền tác giả âm nhạc Việt Nam. Từ đó, ông ít sáng tác hơn, những tác phẩm trong giai đoạn này cũng không được nhiều sự chú ý của khán giả.

Cũng bởi vì tập trung cho công tác bản quyền, mà trong suốt cuộc đời, nhạc sĩ Phó Đức Phương chỉ thực hiện một liveshow riêng duy nhất, mang tên “Trên đỉnh Phù Vân” vào tháng 12/2016. Khi đó, ông đã 72 tuổi và có 50 năm hoạt động âm nhạc.

Liveshow được thực hiện với kinh phí khoảng 4 tỷ đồng. Tự nhận là người cầu toàn, khó tính nên việc quyết định thực hiện đêm nhạc của riêng mình cũng khiến ông trăn trở rất nhiều, không chỉ vì chuyện kinh phí tổ chức mà là sẽ xây dựng một chương trình như thế nào cho phù hợp.

Trước liveshow, ông chia sẻ: "Suốt 15 năm xa rời sân khấu để lo chuyện tác quyền, niềm đam mê với âm nhạc của tôi không bao giờ bị nguôi ngoai. Nhờ bạn bè, người thân động viên, phần khác cũng vì thấy thời gian của mình không còn nhiều, tôi mới quyết định thực hiện đêm nhạc".

Trong suốt quãng thời gian chuẩn bị cho liveshow, ông rất sao sát, thường xuyên đến phòng tập và hướng dẫn cho các ca sĩ thể hiện đúng với tinh thần bài hát của ông nhất.

Liveshow “Trên đỉnh Phù Vân” khắc họa con đường nghệ thuật 50 năm của nhạc sĩ, được chia làm 3 phần. Phần 1 có chủ đề “Thuở ban đầu” gồm các ca khúc như: “Những cô gái miền quan họ”, “Dòng sông ký ức”, “Lội dòng sông quê”, “Cánh đồng tình yêu”…

Phần 2 có chủ đề “Tiếng gọi bốn phương - Nhập cuộc - Đường đời rong ruổi”, với những ca khúc “Trên đỉnh Phù Vân”, “Huyền thoại Hồ Núi Cốc”, “Nao nao Thác Bà”, “Chảy đi sông ơi”…

Phần 3 có chủ đề “Trở về bản thể - Nguồn cội và tâm linh” với các ca khúc “Một thoáng Tây Hồ”, “Hồ trên núi”, “Về quê”, “Về nhà”, “Bài ca thần chim lạc”, “Khúc hát phiêu ly”…

Ông đã kết hợp với những người trẻ để thực hiện đêm nhạc của mình: nhạc sĩ Đỗ Bảo - Giám đốc Âm nhạc, đạo diễn Cao Trung Hiếu, biên đạo múa Trần Ly Ly, dàn nhạc Rhapsody philharmonic - nhạc trưởng Lưu Quang Minh… Đặc biệt, nhạc sĩ Đỗ Bảo đã làm việc với nhạc sĩ Phó Đức Phương từ những năm 90 nên anh cũng hiểu và cảm nhận được về âm nhạc của ông - một người đam mê khai thác, sáng tạo chất liệu âm nhạc dân gian từ chèo, tuồng, ca trù, chầu văn.

Hơn 20 bài hát của ông đã được vang lên qua giọng hát của Thanh Lam, Tùng Dương, Tấn Minh, nhóm Năm dòng kẻ, nhóm M4U, Bằng Kiều, Thu Phương, nhóm Việt Bắc, nhóm Tứ Tử... Đêm diễn còn có sự góp mặt của nghệ sĩ Saxo Trần Mạnh Tuấn và con gái An Trần. Đây là những nghệ sĩ gắn bó với âm nhạc Phó Đức Phương và góp phần đưa những sáng tác của ông đến với đông đảo công chúng suốt gần 30 năm qua.

Nhạc sĩ Phó Đức Phương không chia sẻ điều gì trên sân khấu trong suốt liveshow. Ông chỉ xuất hiện trong các đoạn clip, để dẫn dắt khán giả vào câu chuyện âm nhạc của mình. Ngẫu hứng, ông lên sân khấu biểu “Cùng một con đò” - bài hát mang âm hưởng dân gian với nhạc cụ duy nhất là một chiếc bàn.

Đến cuối chương trình, ông cũng không nói điều gì, chỉ thấy nụ cười nở trên môi vị nhạc sĩ già. Đêm nhạc không chỉ là dấu ấn trong sự nghiệp của nhạc sĩ Phó Đức Phương – là đêm nhạc đầu tiên và duy nhất, mà cũng là một ký ức đẹp với những người đã luôn yêu mến âm nhạc của nhạc sĩ Phó Đức Phương.

Cuối đời, khi ở trên giường bệnh chiến đấu với ung thư tụy, gia đình, bạn bè và các nghệ sĩ đã tổ chức cho ông một liveshow động viên mang tên "Khúc hát phiêu ly". Do sức khỏe yếu, nhạc sĩ không thể có mặt nhưng ông vẫn luôn sát sao và tham gia chi tiết vào quá trình chuẩn bị liveshow.

Ở thời điểm đó, nhạc sĩ Phó Đức Phương vẫn hết sức lạc quan. Nhạc sĩ "Chảy đi sông ơi" còn hứa với khán giả sẽ cố gắng khỏe lại để có thể tái xuất trong tương lai. Vậy mà, căn bệnh quái ác đã cướp ông đi, để lại biết bao niềm tiếc thương cho khán giả./.