Nhà thơ Trần Quang Đạo: “Giải thưởng không phải là bảo bối”

Giải thưởng văn học ASEAN (Southeast Asian Writers Award) trong hai năm 2019 và năm 2020 mới đây công bố các tác giả, tác phẩm được vinh danh. Cùng với nhà văn Võ Khắc Nghiêm với tiểu thuyết “Thị Lộ chính danh”, nhà thơ Trần Quang Đạo với tập thơ “Bay trong mơ” được chọn trao giải thưởng uy tín tầm cỡ khu vực này.

Sáng tác, trình bày, vẽ bìa và minh họa – Đảm nhận nhiều vai trò quan trọng để hình thành và cho ra mắt tập thơ  “Bay trong mơ” vừa nhận giải thưởng văn học ASEAN – Nhà thơ Trần Quang Đạo có những chia sẻ trong cuộc trò chuyện với phóng viên VOV.VN:

PV: Cảm xúc của nhà thơ Trần Quang Đạo khi được báo tin nhận giải thưởng văn học ASEAN có khác gì 2 năm trước khi cũng tập thơ “Bay trong mơ” mang lại cho ông giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam?

Nhà thơ Trần Quang Đạo: Thông thường khi ngồi trước trang giấy để sáng tác, các nhà văn, nhà thơ không nghĩ đến Giải thưởng cho tác phẩm mà mình đang viết. Họ chỉ dồn tâm huyết và trí tuệ để xây dựng và hoàn thành tác phẩm với niềm đam mê sáng tạo cháy bỏng nhất. Tôi sáng tác cũng không ngoài tâm thế đó! Năm 2019, tôi gửi tác phẩm để dự xét Giải thưởng hàng năm của Hội Nhà văn và hồi hộp chờ đợi Hội đồng thơ, Ban Chấp hành Hội Nhà văn bỏ phiếu. Giải thưởng tạo một niềm tin và cũng làm cho mình tự tin hơn khi sáng tác.

Đến khi nghe tin mình đoạt giải thương Văn học ASEAN thì tôi hơi bất ngờ. Vì bản thân không biết. Hội Nhà văn Việt Nam lựa chọn trong những tác giả, tác phẩm đoạt giải năm đó mà đề cử cho Giải ASEAN. Từ bất ngờ mình vỡ òa niềm vui. Ông cha ta đã nói: Một miếng giữa đàng bằng một sàng trong bếp. Được một Giải thưởng văn học tầm cỡ khu vực thì cũng vinh dự lắm chứ. Tất nhiên đối với tôi, giải thưởng không phải là bảo bối. Nó chỉ là một cú hích cho bước đường sáng tác tiếp theo. Và mình phải vượt qua chính mình.

PV: Động lực nào thôi thúc ông in tập "Bay trong mơ" sau hơn 10 năm không in thơ?

Nhà thơ Trần Quang Đạo: Trước tập “Bay trong mơ”, tôi in tập “Những giấc mơ cát dán” vào năm 2008, nghĩa là hơn 10 năm tôi mới in tiếp tập thơ mới của mình. Trong hơn 10 năm đó, do công việc quản lý một cơ quan báo đã làm tôi khá bận rộn, quỹ thời gian bị “băm” nhỏ, cảm hứng thơ chợt đến rồi trôi đi mất. Nhiều lúc một tứ thơ, một cảm hứng thơ chợt đến, tôi ghi nhớ vào đầu, nhưng đến khi xong công việc, ngồi nhớ lại, tìm lại cảm giác thơ đó, thì nó đã bay mất. Thế là mất bài thơ. Nhiều lần như thế lắm.

Nghĩa là tôi đã mất rất nhiều bài thơ trong khoảng thời gian này. Tôi sáng tác chậm lại. Chậm lại, một lý do khác là tôi cũng lắng lại mình để tìm cách viết, cách sáng tạo khác cho sự đổi mới thơ của mình… Rồi những giải thưởng thơ quốc tế đến với những bạn thơ của tôi như Nguyễn Quang Thiều được giải ở Hàn Quốc, Mai Văn Phấn đoạt giải ở Thụy Điển… làm tôi giật mình, nhìn lại mình. Mình không viết thì sẽ bị tụt hậu ngay. Ngòi bút lười biếng thì sẽ gặt hái rơm rạ trên cánh đồng thôi. Phải tốc lực…cày. Lúc này tôi đã nghỉ hưu, thời gian có rất nhiều. Tôi dành hết cho thơ. Và trong 2 năm, những bài thơ trong tập “Bay trong mơ” ra đời.

PV: Năng lượng, trữ lượng thơ ca của ông ở tuổi ngoài 60 khác gì so với những năm tuổi trẻ?

Nhà thơ Trần Quang Đạo: Năng lượng thơ trong tôi vẫn dồi dào, rất khó vơi cạn. Tôi biết và tin thế. Bởi tôi có những vỉa quặng chưa khai thác. Hơn nữa, tôi luôn luôn biết nạp năng lượng thơ cho “con thuyền máy” thơ của tôi. Tôi không bao giờ để nó vơi cạn. Tôi đọc nhiều, nhất là thơ của bạn bè, thơ của những người đáng đọc và nhất là thơ hay của các nhà thơ nước ngoài. Tôi cũng luôn nạp năng lượng cho tâm hồn mình để nó luôn luôn tươi trẻ, yêu đời. Phải thu vào mắt cảnh đẹp của đất nước, cảnh đẹp thế giới. Thu vào mắt hình ảnh đẹp của các người đẹp, lưu giữ nó, để nó thăng hoa, truyền cảm hứng. Đặc biệt, tôi ưu tiên chơi với các người trẻ.

Hồi trẻ tâm hồn dễ rung động, nhạy cảm. Làm thơ tình cảm, nức nở hơn. Viết cũng nhanh hơn. Khi già đi thì trí tuệ lại chắc sâu hơn, nhưng thiếu cảm xúc. Như thế thì ta phải điều chỉnh. Tránh nhất là ta bị xơ vữa cảm xúc, ù lì trước cuộc sống, trước cái đẹp, trước những vấn đề nóng bỏng của xã hội.

PV: Nhà thơ Trần Quang Đạo có được biết nhiều thông tin về giải thưởng Văn học ASEAN? Nếu được quyền tiến cử tác giả, tác phẩm trong nước dự giải, ông nghĩ đến những cái tên nào?

Nhà thơ Trần Quang Đạo: Giải thưởng này tôi biết đã lâu. Đó là một giải thưởng danh giá của khu vực. Dù ai có nói gì thì nói, thì giải này vẫn quy tụ những tác phẩm hay của các nhà văn trong khối ASEAN. Mỗi năm một nước có một số tác giả và tác phẩm được chọn trao giải. Và tác phẩm đó phải đoạt Giải thưởng Hội Nhà văn. Trong nhiều tác phẩm đoạt giải mỗi năm chỉ chọn có 1-2 cuốn để gửi đi dự giải. Tôi nghĩ, nếu làm đúng và nghiêm túc thì đó là một tác phẩm có giá trị.

Nếu được tiến cử, nhà văn nhà thơ đó phải có tác phẩm cái đã. Nhưng tôi nhìn mặt bằng hôm nay thì những người này có tiềm năng như Nguyễn Quang Thiều, Mai Văn Phấn, Nguyễn Linh Khiếu, Trần Anh Thái, Trần Quang Quý… (thơ). Đỗ Bích Thúy, Phan Đình Minh, Nguyễn Bình Phương…(văn). Nhưng cần phải chờ tác phẩm.

PV: Ngoài những bài trong tập thơ “Bay trong mơ”, những năm qua nhà thơ còn viết những gì? Ông có dự định in tác phẩm nào thời gian tới?

Nhà thơ Trần Quang Đạo: Ngoài 80 bài đã in trong tập “Bay trong mơ”, trong 10 năm tôi có những bài thơ khác, tôi đang để đó, sẽ xuất bản vài tập thơ trong nay mai. Tôi cũng đang viết dở một cuốn tiểu thuyết, một trường ca, một tập thơ thiếu nhi và một tập lý luận phê bình đã viết xong chưa xuất bản. Tôi sẽ sửa chữa, gọt giũa và in những cuốn đó trong một hai năm tới.

PV: Xin cảm ơn nhà thơ Trần Quang Đạo./.