33 tỉnh, thành phố điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn có mức sinh cao

Sáng 11/11, tại Hội thảo cung cấp thông tin định hướng mới của chương trình dân số Việt Nam, ông Mai Trung Sơn, Phó Vụ trưởng Vụ Quy mô dân Dân số- Kế hoạch hóa gia đình, Tổng cục Dân số cho biết, Việt Nam vẫn đang có chênh lệch mức sinh rất cao. Hiện 21 tỉnh, thành phố có mức sinh thấp có quy mô dân số 39 %, đáng chú ý là tập trung ở khu vực đô thị, kinh tế xã hội phát triển như TPHCM, Bình Dương, Bà Rịa- Vũng Tàu, Đà Nẵng...

Theo ông Mai Trung Sơn, mức sinh thấp kéo dài sẽ để lại nhiều hệ lụy như già hóa dân số nhanh, thiếu hụt lao động, ảnh hưởng đến an sinh xã hội,... “Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, nhiều nước trên thế giới đã thành công trong việc giảm sinh nhưng chưa có nước nào thành công trong việc đưa mức sinh rất thấp về mức thay thế cho dù có nhiều chính sách khuyến sinh với nguồn lực đầu tư lớn”- ông Sơn cho biết.

Trong khi đó, có 33 tỉnh, thành phố ở Việt Nam có mức sinh cao (mức sinh > 2,2 con), chiếm 42% quy mô dân số. Đây hầu hết lại là khu vực có điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn, chất lượng nguồn nhân lực còn nhiều hạn chế như trung du và miền núi phía Bắc, miền Trung, Tây Nguyên.

Theo ông Mai Trung Sơn, có nhiều nguyên nhân dẫn đến mức sinh chênh lệch. Ở mức sinh thấp là do xu hướng kết hôn muộn, không muốn đẻ, đẻ ít, đẻ thưa ngày càng cao. Tỷ lệ đô thị hóa tăng và phát triển kinh tế dẫn đến áp lực tìm kiếm việc làm, nhà ở, chi phí sinh hoạt, chi phí nuôi dạy và chăm sóc con cái đắt đỏ; học vấn, điều kiện sống được cải thiện, lối sống theo trào lưu và tâm lý thích hưởng thụ có tác động nhất định đến mức sinh thấp. 

“Tình trạng phá thai tại khu vực tư nhân phát triển mạnh nhưng chưa được kiểm soát chặt chẽ. Đây là vấn đề nhạy cảm, để lại hệ lụy cho quãng đời của người phụ nữ và các vấn đề liên quan đến vô sinh, ảnh hưởng sức khỏe của bà mẹ, trẻ em rất lớn”- ông Sơn nêu rõ. 

Mức sinh cao là do ảnh hưởng của văn hóa, phong tục tập quán và bất bình đẳng giới; xu hướng sinh nhiều con để có nhân lực tham gia lao động, sản xuất và phụng dưỡng, chăm sóc gia đình; tuổi kết hôn sớm và khoảng cách sinh con ngắn.

Theo Phó Vụ trưởng Vụ Quy mô dân số - Kế hoạch hóa gia đình, Tổng cục Dân số nhấn mạnh về sự cần thiết của việc điều chỉnh mức sinh. Ông Sơn cho biết, duy trì mức sinh thay thế và giảm chênh lệch mức sinh giữa các vùng, địa phương sẽ góp phần ổn định quy mô dân số, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế, tác động tích cực đến việc nâng cao chất lượng dân số và nguồn nhân lực phát triển đất nước.

“Giảm chênh lệch mức sinh giữa các vùng, địa phương góp phần giảm khoảng cách chênh lệch hoặc chí ít cũng làm chậm lại tốc độ gia tăng khoảng cách về thu nhập, mức sống giữa các vùng, các nhóm dân cư, giảm đói nghèo ở các khu vực khó khăn, nơi thường có mức sinh cao”- ông Sơn cho biết.

Ông Nguyễn Doãn Tú, Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (Bộ Y tế) cho biết, để giải quyết bài toán giảm chênh lệch mức sinh cần phải điều chỉnh, hoàn thiện các chính sách hỗ trợ khuyến khích phù hợp với từng vùng mức sinh.

Ở địa phương có mức sinh cao, cần tiếp tục áp dụng và nâng cao hiệu quả các chính sách hỗ trợ. Đề xuất ban hành các chính sách hỗ trợ, khuyến khích của địa phương để thực hiện cuộc vận động “Dừng lại ở hai con để nuôi, dạy cho tốt”.

Ở địa phương đã đạt mức sinh thay thế, căn cứ tình hình thực tế của địa phương, rà soát, từng bước bãi bỏ các chính sách khuyến khích sinh ít con. Đồng thời, từng bước đề xuất ban hành, thực hiện các chính sách khuyến khích sinh đủ hai con áp dụng cho các gia đình, cộng đồng tại địa phương.

Đối với những tỉnh có mức sinh thấp, Tổng cục DS-KHHGĐ xác định nhiệm vụ trọng tâm cần triển khai các giải pháp tổng hợp, đồng bộ và hiệu quả để khuyến khích người dân sinh đủ hai con. Bên cạnh đó, đề xuất bãi bỏ các quy định của các tổ chức, cơ quan, đơn vị, cộng đồng tại địa phương liên quan đến mục tiêu giảm sinh, tiêu chí giảm sinh con thứ 3.

Đề xuất sửa đổi, bổ sung các chính sách hỗ trợ, khuyến khích các cặp vợ chồng sinh đủ hai con như: hỗ trợ, tư vấn sức khỏe trước khi kết hôn; tư vấn, chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em bao gồm sàng lọc vô sinh, sàng lọc trước sinh và sau sinh, phòng chống suy dinh dưỡng,…/.