Bộ Y tế đề xuất các cặp vợ chồng và cá nhân tự quyết định việc sinh con

Trong báo cáo đánh giá tác động dự án Luật Dân số đang được lấy ý kiến, Bộ Y tế cho hay mức sinh thay thế đang giảm nhất trong 12 năm trở lại đây và dự báo sẽ tiếp tục giảm trong những năm tiếp theo.

Tổng tỷ suất sinh năm 2022 đạt 2,01 con/phụ nữ, năm 2023 ước tính là 1,96 con/phụ nữ. Xu hướng không muốn hoặc sinh rất ít con đã xuất hiện ở một số đô thị, nơi có điều kiện kinh tế phát triển.

Hai khu vực có mức sinh giảm đáng báo động là vùng Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long. Trong khi đó, tại một số nơi có điều kiện kinh tế, xã hội khó khăn, mức sinh vẫn cao, thậm chí rất cao, trên 2,5 con/phụ nữ.

Để duy trì mức sinh thay thế (bình quân mỗi phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có 2,1 con) trên phạm vi cả nước, Bộ Y tế đề xuất các cặp vợ chồng và cá nhân tự quyết định việc sinh con, thời gian sinh, số con, khoảng cách giữa các lần sinh phù hợp với lứa tuổi, tình trạng sức khỏe, điều kiện học tập, lao động, công tác, thu nhập và nuôi dạy con.

Đây là sự thay đổi so với Pháp lệnh Dân số hiện hành, vốn quy định mỗi cặp vợ chồng chỉ được "sinh một hoặc hai con, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định".

Theo Bộ Y tế, chính sách mới này sẽ giúp khắc phục tình trạng mức sinh xuống quá thấp, đồng thời tránh được nguy cơ già hóa dân số nghiêm trọng. Để thực hiện giải pháp này, Nhà nước cần bảo đảm ngân sách để tuyên truyền vận động, thực hiện hỗ trợ, khuyến khích lợi ích vật chất, tinh thần cho các đối tượng thực hiện chính sách.

Trong dự án luật, Bộ Y tế cũng hướng đến chính sách giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh.

Từ năm 2012 đến nay, tỷ số giới tính khi sinh luôn duy trì ở mức trên 112 bé trai/100 bé gái. Nếu tiếp tục duy trì như vậy, đến năm 2050, Việt Nam sẽ có khoảng 2,3 - 4,3 triệu nam thanh niên khó có cơ hội lấy vợ trong nước, gây hệ lụy nghiêm trọng.

Mục tiêu của chính sách nhằm xây dựng các giải pháp khống chế, giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh. Từ đó, tiến tới đưa tỷ số giới tính khi sinh trở lại mức cân bằng tự nhiên, khắc phục những hệ lụy về xã hội và nhân khẩu học do tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh gây ra, thúc đẩy bình đẳng giới.

Bộ Y tế đề xuất nhiều biện pháp như tuyên truyền, xóa bỏ định kiến giới, và nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức. Các biện pháp này bao gồm: tăng cường chế tài xử lý vi phạm, thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm Bộ Y tế đề xuất để cặp vợ chồng tự quyết định sinh bao nhiêu con.