Có nên ban hành quy định hợp pháp hóa hoạt động mại dâm?

Thông tin tại hội thảo “Kết nối và tiếp cận dịch vụ trợ giúp pháp lý cho các nhóm dễ bị tổn thương trong phòng, chống HIV/AIDS”, do Dự án Quỹ toàn cầu phòng – chống HIV/AIDS (Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam) tổ chức ngày 15/9 cho biết, có quá nhiều rào cản khiến người nhiễm HIV/AIDS không thể tiếp cận dịch vụ trợ giúp pháp lý.

Ông Trần Nguyên Tú, Phó trưởng Phòng Quản lý chất lượng – Cục Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) thừa nhận, hiện cả nước có 63 Trung tâm trợ giúp pháp lý, 199 chi nhánh ở cấp huyện với 4.000 CLB trợ giúp pháp lý, nhưng mới trợ giúp được khoảng 200 người nhiễm HIV/AIDS (trong khi cả nước hiện có khoảng gần 300.000 nhiễm HIV).

Ông Trần Nguyên Tú thông tin tại hội thảo

Nguyên nhân vẫn là do xã hội còn định kiến, kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV/AIDS; trong khi thủ tục để đối tượng này được trợ giúp pháp lý miễn phí theo luật lại rất rườm rà, phức tạp.

Khảo sát của Trung tâm Tư vấn Pháp luật và Chính sách về Y  tế, HIV/AIDS cho thấy, có tới gần 50% người nhiễm HIV cho biết họ từng gặp phải sự kỳ thị, phân biệt đối xử trong cuộc sống. Định kiến của cộng đồng với các nhóm có nguy cơ cao và HIV còn rất nặng nề: 88% lên án gái mại dâm, 83,8% lên án người tiêm chích ma túy; 71,3% coi HIV/AIDS là tệ nạn xã hội. Đây là nguồn gốc tạo nên sự mặc cảm và bất hợp tác của người nhiễm đối với các biện pháp dự phòng.

Trong khi đó, có tới 66,7% người nhiễm HIV không biết hoặc không nghe nói đến Luật phòng, chống HIV, cũng như chưa được tập huấn về Luật này. Đa số người nhiễm cho biết họ chưa từng được tiếp cận dịch vụ tư vấn và trợ giúp pháp lý để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Về phía các luật gia, luật sư cũng thừa nhận mới chỉ có 10,2% từng thực hiện trợ giúp pháp lý cho người nhiễm HIV.

Đại diện tiếng nói từ cộng đồng, chị Nguyễn Thị Thủy, Trường Ban điều hành Mạng lưới hỗ trợ người lao động tình dục tại Việt Nam cho biết, người bán dâm (cả nam, nữ và người chuyển giới) bị chịu sự kỳ thị từ cộng đồng, chính quyền và gia đình. Họ rất thiếu thông tin và hạn chế trong tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe.

Mặc dù có những dịch vụ xã hội hướng tới người bán dâm, song việc tiếp cận không dễ dàng, như người bán dâm thiếu giấy tờ tùy thân, phải công khai là người bán dâm và nhiễm HIV, người bán dâm di chuyển liên tục…

Để nhóm dễ bị tổn thương trong phòng, chống HIV/AIDS được dễ dàng kết nối và tiếp cận dịch vụ trợ giúp pháp lý, luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó Chủ tịch Hội Luật gia TP HCM đề nghị: Cần thiết phải xây dựng, bổ sung, ban hành những chế định pháp luật riêng cho nhóm đối tượng này, để hướng tới việc “luật hóa” những quyền lợi chính đáng của họ.

Bên cạnh đó, Nhà nước cần tiến hành xem xét đến những phương án xây dựng pháp luật liên quan đến những vấn đề mang tính chất vĩ mô và thời sự hơn như: có nên ban hành quy định về hợp pháp hóa hoạt động mại dâm? quy định về tập trung người nghiện… để có thể ban hành ra những quy định pháp luật phù hợp và đem lại hiệu quả thực tiễn cao nhất./.