“Có thời điểm giá vật tư y tế tăng từ 5-7 lần chỉ trong 2-3 tuần”

Quốc hội đang thảo luận về dự thảo Luật Giá (sửa đổi), bàn về nội dung này, đại biểu Quốc hội Trần Thị Nhị Hà, Giám đốc Sở Y tế Hà Nội (đoàn Hà Nội) cho rằng, thời gian qua dư luận quan tâm đến các vấn đề giá hàng hóa trên thị trường. Đặc biệt, là các mặt hàng dịch vụ thiết yếu quan trọng với người dân như giá sách giáo khoa; giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh và gần đây giá xăng dầu. Đại biểu bày tỏ sự nhất trí cao với sự cần thiết ban hành Luật Giá.

Đi sâu vào cụ thể các điều Luật, bà Nhị Hà cho biết tại Điểm c, Khoản 2 dự thảo quy định những hành vi bị cấm, trong đó: “cấm lợi dụng khủng hoảng kinh tế, thiên tai, địch họa, hỏa hoạn, dịch bệnh, chính sách của Nhà nước và điều kiện bất thường khác để tăng giá bán hàng hóa và dịch vụ bất hợp lý, không phù hợp với biến động của yếu tố hình thành giá so với khi điều chỉnh giá”.

Về nội dung này, bà Nhị Hà lấy dẫn chứng từ thực tiễn trong công tác phòng, chống dịch, cụ thể trong khi dịch bệnh bùng phát có thời điểm giá một số loại hàng hóa, trang thiết bị vật tư tiêu hao như: kit xét nghiệm, sinh phẩm xét nghiệm, khẩu trang, thậm chí các trang thiết bị y tế đều tăng rất nhanh chỉ trong khoảng 2-3 tuần giá cả có thể tăng 5-7 lần do nhu cầu tăng đột biến. Đồng thời, nguồn cung bị hạn chế do bị đứt gãy chuỗi cung ứng do dịch bệnh.

Tuy nhiên, thị trường vẫn chấp nhận tạm thời vì đây là những mặt hàng thiết yếu. Vì vậy, trong nội dung điều khoản cần phải làm rõ khái niệm bất hợp lý, không phù hợp.  Bởi thực tế, một số đoàn kiểm tra, thanh tra đã cảnh báo dấu hiệu vi phạm khi bán giá hàng hóa cao gấp nhiều lần giá nhập khẩu vài chục phần trăm.

Chính vì vậy, tạo ra tâm lý lo lắng cho các cơ sở y tế nhà nước khi phải mua bán trang thiết bị, sinh phẩm, vật tư phòng, chống dịch. Thậm chí, cả bên cung ứng, bên bán cũng không muốn tham gia vào các giao dịch với các cơ sở y tế vào thời điểm dịch bệnh bùng phát. Do sợ phải giải trình với các cơ quan có thẩm quyền về vấn đề lợi nhuận.

Theo bà Nhị Hà, hiện, có nhiều cách hiểu khác nhau ở thời điểm mà giá tăng lên một cách đột biến: “Chúng ta đã chứng kiến tại thị trường Hà Nội, có thời điểm một cái khẩu trang phải mua tới 10.000 đồng. Từ đó, đại biểu đề xuất ban soạn thảo cân nhắc quy định cụ thể mức trần lợi nhuận trên giá vốn hoặc giá thành toàn bộ đối với một số mặt hàng trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế, thiên tai, địch họa, hỏa hoạn, dịch bệnh để ể giải quyết triệt để vấn đề này. Và có thể xem đây như một trong những biện pháp bình ổn giá có thời hạn để bổ sung tại Khoản 3, Điều 20 của dự thảo”, bà Nhị Hà nêu ý kiến.

Theo bà Nhị Hà, để giải quyết vấn đề giá, Quốc hội đã có Nghị quyết 30. Tuy nhiên, nghị quyết chỉ có thời hạn nhất định đến ngày 31/12/2022 là hết thời hiệu.

Chính vì vậy, theo bà Hà cần phải có quy định tại luật và phải được quy định tại Luật Giá để tránh sai sót trong quá trình mua sắm của các cơ sở y tế khi phòng, chống dịch bệnh.

Giám đốc Sở Y tế Hà Nội cho rằng, để đảm bảo sự vận hành của nền kinh tế thị trường, bên bán không cần thiết phải cung cấp cho bên mua toàn bộ tài liệu về giá vốn hay giá thành toàn bộ của hàng hóa, dịch vụ. Tuy nhiên, bên bán phải chịu trách nhiệm với cơ quan nhà nước có thẩm quyền và cơ quan điều tra khi để mức lợi nhuận cao hơn mức lợi nhuận trần đã được quy định trong trong điều kiện khủng hoảng kinh tế, thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh…

“Đây là nội dung rất quan trọng để tháo gỡ những khó khăn cho ngành y tế, cũng như một số lĩnh vực liên quan trong những điều kiện khủng hoảng, đặc biệt là trong dịch bệnh”, bà Nhị Hà nhấn mạnh.

Cũng theo bà Nhị Hà, một vấn đề quan trọng trong thực tiễn ngành y đang gặp nhiều khó khăn, đó là việc định giá thương hiệu một cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, định giá tài sản nhà cửa của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh để đưa vào một mô hình liên doanh, liên kết.

Bà nêu ví dụ với Bệnh viện Xanh Pôn có rất nhiều đề án liên doanh, liên kết không chỉ làm một đề án nhưng để có thể định giá thương hiệu của Bệnh viện Xanh Pôn hay thương hiệu một tài sản cố định là nhà cửa, hai phòng cụ thể của Bệnh viện Xanh Pôn để đưa vào liên doanh, liên kết chạy thận nhân tạo tại bệnh viện thì gặp lúng túng khi thực hiện định giá để đưa vào hoạt động liên doanh, liên kết. Bà Nhị Hà lo ngại đây cũng là nội dung có thể dẫn đến nhiều sai phạm của các cơ sở y tế khi thực hiện mô hình liên doanh, liên kết.

Giám đốc Sở Y tế Hà Nội mong muốn bổ sung nguyên tắc trong Luật Giá để làm căn cứ cho Chính phủ có những quy định về phương pháp định giá thương hiệu, cũng như phương pháp định giá tài sản nhà cửa của cơ sở khám, chữa bệnh khi đưa vào những đề án liên doanh liên kết khác nhau trong cùng một cơ sở khám bệnh, chữa bệnh… Khi Luật ban hành sẽ tháo gỡ được những khó khăn, vướng mắc trên thực tế của các cơ sở y tế.

Bất cập trong tính giá dịch vụ y tế đã được nói 10 năm nhưng vẫn chưa được giải quyết

Cùng nói về  vấn đề này, đại biểu Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) cho rằng, việc sửa đổi Luật giá là rất cần thiết để tháo gỡ những vấn đề hiện nay nhiều lĩnh vực đang gặp phải, trong đó có giá cả dịch vụ y tế.

“Trong dự thảo Luật giá (sửa đổi) có quy định khá rõ ràng, nếu dựa vào đây để làm sẽ không sợ vướng, sợ sai”, đại biểu Nguyễn Anh Trí nhận định.

Theo ông Trí, trong lĩnh vực y tế, lâu nay giá dịch vụ không được tính đúng, tính đủ, tình trạng này đã được đề cập trong hơn 10 năm nay, nhưng vẫn chưa được giải quyết.

“Khi xét nghiệm đếm tế bào máu có loại có 8 chỉ số, có loại 32 chỉ số, có loại 45 chỉ số khác nhau, nếu chỉ thêm 1 chỉ số có khi giá đã tăng gấp đôi. Như đếm tế bào máu, thì giá dịch vụ chỉ có 32.000 đồng, nhưng nếu thêm đếm hồng cầu lưới thì giá đã tăng gấp đôi. Khi xét những mục này, cơ quan thẩm định, BHYT quyết định giá phải rất am hiểu về kỹ thuật mới biết rằng không phải gian lận, nâng khống giá, mà chỉ cần thêm 1 chỉ số, đã phải dùng thêm 1 bộ công nghệ khác. Hiện nay, do những bất cập trong luật, nên trong ngành Y tế có sự run tay, ngần ngại, sợ sai, nhất là sau khi xảy ra dịch Covid-19. Luật về giá cần sớm được sửa đổi để giải quyết những vấn đề này”, đại biểu Nguyễn Anh Trí khẳng định.

Đại biểu Trương Xuân Cừ (đoàn Hà Nội) cũng cho rằng Luật Giá có liên hệ mật thiết với các bộ Luật khác như Luật đất đai, Luật Khám chữa bệnh… Công tác quản lý về giá còn nhiều bất cập, nhiều vụ án, nhiều cán bộ bị kỷ luật cũng liên quan đến vấn đề giá, đặc biệt trong 2 lĩnh vực như y tế, giáo dục.

Đánh giá công tác quản lý về giá hiện nay vẫn còn rất nhiều bất cập, ông Trương Xuân Cừ cho rằng, cần có cơ quan tham mưu cho nhà nước cụ thể về giá, hiện nay giá các vật tư chuyên môn đều do các Bộ quyết định, “điều này không ổn”.

“Tôi cho rằng cần có cơ quan chuyên môn chịu trách nhiệm cao nhất để thẩm định giá, như giá các thiết bị y tế có thể có 3-4 doanh nghiệp thẩm định nhưng không có cơ quan nhà nước thì vẫn bất ổn.

Các Bộ chỉ nên có vai trò đề xuất, còn việc thẩm định và quyết định giá do Bộ Tài chính. Nếu để tư nhân thẩm định về giá sẽ không ổn, dễ xảy ra tình trạng trục lợi. Cần làm rõ trách nhiệm của Bộ Tài chính, nếu làm được sẽ không có chuyện máy nhập với giá 3 tỷ nhưng quyết toán 7-8 tỷ, cần phải đưa ra 1 cơ quan có trách nhiệm cao nhất để quản lý về giá. Với những mặt hàng thiết yếu vẫn cần có sự điều hành của nhà nước. Đơn cử như vấn đề xăng dầu, đương nhiên vẫn có, nhưng người dân phải xếp hàng đến 3h sáng đổ xăng. Giải pháp đưa ra là nhà nước cần có những cây xăng riêng để phòng ngừa bất trắc xảy ra”, đại biểu nhận định.

Ông Trương Xuân Cừ nhấn mạnh lại rằng, nếu nhà nước không có sự dự phòng sẽ rất bị động với các mặt hàng thiết yếu, với các doanh nghiệp nhà nước thì đều cần được nhà nước thẩm định về giá, nếu không dễ dẫn đến tình trạng đội giá lên cao./.