ĐBQH tranh luận về kinh phí thực hiện chương trình SGK

Tham gia phát biểu ý kiến tại hội trường về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023 chiều 31/10, đại biểu Nguyễn Duy Thanh (ĐBQH đoàn tỉnh Cà Mau) dành phần lớn thời gian để góp ý về đổi mới chương trình, sách giáo khoa (SGK) giáo dục phổ thông.

Trong đó, ý kiến của đại biểu đoàn Cà Mau về kinh phí thực hiện SGK đã tạo nên cuộc tranh luận giữa các đại biểu trên nghị trường. 

Chi cho SGK bao nhiêu? Gồm những khoản nào?

Đại biểu Nguyễn Duy Thanh cho biết, tại kỳ họp này, các đại biểu Quốc hội đã nhận được Báo cáo kết quả giám sát về việc thực hiện Nghị quyết 88, Quốc hội khóa XIII và Nghị quyết 51, Quốc hội khóa XIV của Quốc hội về việc đổi mới chương trình SGK giáo dục phổ thông. Đại biểu đánh giá cao việc báo cáo đã nếu những kiến nghị xác đáng có tính hệ thống với Chính phủ để đổi mới một cách hiệu quả hơn.

Cùng với đó, đại biểu Duy Thanh đã nêu băn khoăn với số liệu về kinh phí thực hiện chương trình SGK. Cụ thể, báo cáo giám sát có nêu số liệu trong giai đoạn 2015-2022 Chính phủ đã bố trí 213.449 tỷ đồng cho việc đổi mới chương trình SGK, trong đó chi thường xuyên 81.770 tỷ đồng chiếm 38,3%, chi đầu tư là 131.679 tỷ đồng chiếm 61,7%.

Đại biểu đề nghị cơ quan cung cấp số liệu này cho biết: Mức chi nói trên vượt bao nhiêu so với mức chi bình thường hằng năm cho giáo dục phổ thông theo quy định? Thực sự mức chi phục vụ đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông là bao nhiêu, gồm những khoản nào?

“Nếu không bóc tách rành mạch, rõ ràng thì con số khổng lồ này có thể gây hiểu lầm về cách Chính phủ chi tiêu ngân sách Nhà nước và về kinh phí đổi mới chương trình, SGK”, đại biểu Duy Thanh nhấn mạnh.

Ông cũng cho rằng, một trong những chủ trương lớn của Nghị quyết 88 là xã hội hoá việc biên soạn SGK và nếu không nói rõ điều này thì sẽ không đánh giá được đầy đủ hiệu quả của chủ trương xã hội hoá: “Vậy, đóng góp của các doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp tư nhân là bao nhiêu? Chi phí từ ngân sách Nhà nước cho công việc này là bao nhiêu? Nhờ xã hội hoá, Nhà nước đã tiết kiệm được bao nhiêu tiền?”.

Từ những vấn đề chỉ ra, đại biểu Duy Thanh yêu cầu cần nêu cụ thể tổ chức, cá nhân chịu trách nhiệm thực hiện các kiến nghị của Đoàn giám sát và biện pháp xử lý nếu không hoàn thành trách nhiệm.

Tranh luận với ý kiến của đại biểu Nguyễn Duy Thanh (ĐBQH đoàn tỉnh Cà Mau), đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp) cho rằng, đề nghị bóc tách kinh phí thực hiện cho chương trình SGK giáo dục phổ thông là bao nhiêu là điều nên làm, tuy nhiên, trong quá trình giám sát không thể làm được. Bởi vì quá trình triển khai chương trình SGK mới là triển khai theo một lộ trình có sự tiếp nối giữa thực hiện chương trình cũ và chương trình mới, do vậy chỉ có thể bóc tách một số kinh phí thực hiện riêng.

Liên quan tới xã hội hóa SGK, đại biểu Mai Hoa cho biết, đây là một trong những điểm nhấn và cũng là một trong những thành công lớn khi triển khai Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 theo Nghị quyết 88 của Quốc hội.

Với câu hỏi của đại biểu Duy Thanh về việc: “Bộ Giáo dục và Đào tạo có nên làm một bộ sách hay không? Như vậy có trái với Nghị quyết 122 của Quốc hội hay không?”, nữ đại biểu đoàn Đồng Tháp nhấn mạnh, Nghị quyết 88 là nghị quyết gốc và yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo làm một bộ SGK.

“Đoàn giám sát nhận thấy rằng, vẫn rất cần thực hiện trách nhiệm của Nhà nước đối với việc xây dựng những nội dung, chương trình, SGK. Đối với việc Bộ Giáo dục và Đào tạo biên soạn một bộ SGK không có nghĩa là chúng ta không tin tưởng vào những SGK xã hội hóa. Tuy nhiên, cần phải có một bộ SGK để chúng ta hoàn toàn chủ động trong mọi tình huống”, bà Mai Hoa nêu ý kiến tranh luận.

Vấn đề SGK tiếp tục thu hút tranh luận của đại biểu Lưu Bá Mạc (Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn) về việc có nên giao Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức biên soạn thêm một bộ sách mới. Tranh luận với đại biểu Mai Hoa, đại biểu Lưu Bá Mạc cho rằng, trên cơ sở thực tiễn thì “chưa nên”. Quan trọng nhất vào thời điểm này tập trung giao cho Bộ Giáo dục và Đào tạo nghiên cứu và nghiêm túc triển khai phương án lựa chọn và sử dụng có hiệu quả các bộ SGk đã và đang sử dụng hiện tại.

“Trên góc nhìn về pháp lý, tôi cũng đồng tình với đại biểu Mai Hoa là Nghị quyết 88 là Nghị quyết gốc, còn Nghị quyết số 122 là có điều chỉnh mục tiêu này. Trên cơ sở thực tiễn thì cá nhân và quan điểm tôi cho rằng “chưa nên” giao cho Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức biên soạn một bộ SGK”, đại biểu đoàn Lạng Sơn tranh luận.

Dễ độc quyền SGK

Trong ý kiến tranh luận của mình, đại biểu Lưu Bá Mạc nhấn mạnh, việc biên soạn thêm một bộ SGK tại thời điểm hiện tại không thực sự cấp thiết và việc này chỉ nên thực hiện sau khi có sự tổng kết, đánh giá thời gian tới, cụ thể, khách quan và khoa học.

Đại biểu cho rằng, điều quan trọng hiện nay là phải giữ được sự tin tưởng, sự đồng lòng và sự vào cuộc của đội ngũ giáo viên, học sinh, phụ huynh và toàn xã hội để đảm bảo chất lượng giáo dục. Từ đó, giảm thiểu được sự bất an ở trong gia đình, trong nhà trường cũng như trong xã hội. Đồng thời, giảm được sự lãng phí về mặt nguồn lực của xã hội để có thể biên soạn thêm một bộ SGK. 

“Nghĩa là trên cơ sở các bộ SGK và các quyển SGK cho từng bộ môn hiện tại để tiếp tục lựa chọn sách đảm bảo phù hợp với năng lực và phương pháp giảng dạy của giáo viên; phù hợp với năng lực học tập cũng như mặt bằng tâm lý của học sinh ở từng địa phương, từng trường là điều quan trọng. Quan trọng nhất là cần giao cho chính chủ thể này quyền thực sự và trách nhiệm về mặt chuyên môn là được lựa chọn SGK phù hợp nhất với môn học và tình hình thực tiễn tại cơ sở giáo dục của mình. Còn các cơ quan quản lý nhà nước làm nhiệm vụ kiểm tra, đôn đốc và giám sát việc lựa chọn SGK mà không nên can thiệp vào công việc chuyên môn, việc lựa chọn sách của giáo viên”, đại biểu Lưu Bá Mạc nói.

Trở lại với ý kiến của đại biểu Nguyễn Duy Thanh (ĐBQH đoàn tỉnh Cà Mau), ông cũng không tán thành về việc giao Bộ Giáo dục và Đào tạo biên soạn một bộ SGK theo Nghị quyết 88. Đại biểu chỉ ra 3 nguyên do cơ bản. Trong đó, về cơ sở pháp lý, việc này không phù hợp với Nghị quyết 122/2020 của Quốc hội và Luật Giáo dục năm 2019. Cả 2 văn bản này đã điều chỉnh quy định Nghị quyết 88 về việc Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức biên soạn một bộ SGK.

Về cơ sở thực tiễn, ông Thanh cho biết việc này không phù hợp với thực tế, chủ trương xã hội hoá việc biên soạn SGK đã đạt những kết quả và đang diễn ra thuận lợi.

Về hậu quả, việc này dễ dẫn đến triệt tiêu xã hội hoá, quay lại tình trạng độc quyền, trái với chủ trương khuyến khích xã hội hoá và đi ngược lại xu hướng quốc tế.

“Tôi tin rằng, nếu Đoàn giám sát có đầy đủ thông tin về chính sách SGK của các nước trên thế giới thì có thể đã không nêu lên kiến nghị này”, đại biểu Duy Thanh nói.