Đổi mới giáo dục phổ thông: Hướng đi đúng, nhưng chưa đủ

Bộ GD-ĐT đã ban hành dự thảo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể (trong chương trình giáo dục phổ thông mới), để lấy ý kiến của toàn xã hội. Dự thảo có nhiều điểm mới, có sự thay đổi căn bản trong cách dạy và học ở bậc phổ thông.

Hướng đi rất đúng đắn

Theo Nhà giáo Ưu tú Đặng Đình Đại, Hiệu trưởng Trường THPT Wellspring Hà Nội, nguyên Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Gia Thiều, khẳng định, việc thay đổi này là cần thiết. Các nước khác đã thực hiện chương trình giáo dục như thế này từ lâu. Nếu chương trình này được thực hiện đúng đắn, sẽ có tác dụng rất tốt; vừa giảm tải cho học sinh, vừa mang tính định hướng cho học sinh khối trung học phổ thông. Điều này sẽ tiết kiệm được thời gian, công sức và sẽ giúp cho các em định hướng cho mình một cách hiệu quả, cơ bản.

Đổi mới giáo dục phổ thông là chương trình đúng đắn, song phải có lộ trình phù hợp (Ảnh minh họa)

Nhà giáo Ưu tú Đặng Đình Đại chia sẻ: “Điều này đã tồn tại ở các nước khác trong một thời gian rất lâu và đem lại hiệu quả thiết thực, thích hợp với điều kiện, môi trường của các nước đó. Ở Việt Nam, đây là lần thay đổi chương trình một cách toàn diện, triệt để nhất. Tất cả những lần trước, chỉ là đổi mới về mặt nội dung chương trình, phương pháp… nhưng cái cốt lõi không thay đổi. Lần này là thay đổi hẳn về cách học, cách dạy.

Điều này nằm trong lộ trình cần thiết để giáo dục Việt Nam hòa nhập với giáo dục thế giới. Với kinh nghiệm trong ngành Giáo dục, được trải nghiệm với nhiều nước, cũng như có người thân đang theo học ở nước ngoài, nhà giáo Đặng Đình Đại khẳng định đây là con đường đi đúng đắn”.

Phát huy được tiềm năng của học sinh

Theo Bộ GD-ĐT: Mục tiêu của chương trình nhằm giúp học sinh phát triển khả năng vốn có của bản thân, hình thành tính cách và thói quen; phát triển hài hoà về thể chất và tinh thần; trở thành người học tích cực, tự tin, có ý thức lựa chọn nghề nghiệp và học tập suốt đời; có những phẩm chất tốt đẹp và các năng lực cần thiết để trở thành người công dân có trách nhiệm, người lao động cần cù, có tri thức và sáng tạo.

Chương trình giáo dục cấp tiểu học giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự hình thành và phát triển hài hoà về thể chất và tinh thần, phẩm chất và năng lực; định hướng chính vào giá trị gia đình, dòng tộc, quê hương, những thói quen cần thiết trong học tập và sinh hoạt; có được những kiến thức và kỹ năng cơ bản nhất để tiếp tục học trung học cơ sở.

Chương trình giáo dục cấp trung học cơ sở giúp học sinh duy trì và nâng cao các yêu cầu về phẩm chất, năng lực đã hình thành ở cấp tiểu học; tự điều chỉnh bản thân theo các chuẩn mực chung của xã hội; hình thành năng lực tự học, hoàn chỉnh tri thức phổ thông nền tảng để tiếp tục học lên trung học phổ thông, học nghề hoặc bước vào cuộc sống lao động.

Chương trình giáo dục cấp trung học phổ thông giúp học sinh hình thành phẩm chất và năng lực của người lao động, nhân cách công dân, ý thức quyền và nghĩa vụ đối với Tổ quốc trên cơ sở duy trì, nâng cao và định hình các phẩm chất, năng lực đã hình thành ở cấp trung học cơ sở; có khả năng tự học và ý thức học tập suốt đời, có những hiểu biết và khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực và sở thích, điều kiện và hoàn cảnh của bản thân để tiếp tục học lên, học nghề hoặc bước vào cuộc sống lao động.

Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Vinh Hiển cho biết, dư luận nên nhìn vào tính ưu việc của chương trình. Có thể hình dung đây là kế hoạch chung của giáo dục phổ thông từ lớp 1 đến lớp 12. Với chương trình này, học sinh có tiềm năng gì sẽ phát huy được tiềm năng đó.

Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển nói: “Chương trình mới sẽ tạo cho học sinh năng động hơn, có tư duy độc lập, khả năng phát hiện giải quyết vấn đề, làm việc theo nhóm. Do đó, theo thiết kế, ngoài các môn học còn có yêu cầu tăng cường hoạt động xã hội được hướng tới những sáng tạo, trải nghiệm”.

Đã thực hiện được ngay chưa?

Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển cũng khẳng định, với điều kiện hiện nay khi áp dụng chương trình, sách giáo khoa mới thì  90%-95% nhà trường đã đủ điều kiện thực hiện được ngay.

"Tất nhiên phải cố gắng thêm, giáo viên phải bồi dưỡng thêm, phải đổi mới quản lý của nhà trường, cơ sở vật chất phải được cải thiện dựa trên cái có sẵn. Phải đồng loạt triển khai áp dụng chương trình và sách giáo khoa mới từ 2018; nhưng triển khai ở những mức độ khác nhau, ở từng trường khác nhau chứ không phải giống nhau ở mọi trường. Trước đây, không phải vậy” – Thứ trưởng cho hay.

Tuy nhiên, theo các nhà giáo dục, chương trình giáo dục phổ thông tổng thể có nhiều điểm hoàn toàn khác so với cách dạy và học truyền thống. Để thực hiện hiệu quả chương trình cải cách mang tính toàn diện, cơ bản này, nhiều vấn đề cần được giải quyết đồng bộ; nếu thực hiện được ngay là rất khó.

Theo Nhà giáo Ưu tú Đặng Đình Đại: Đây là sự thay đổi rất lớn, cần có sự nhận thức cho đến hành động của các thành viên trong ngành Giáo dục và toàn xã hội thì mới có thể thực hiện tốt được.

Việc đề ra chương trình này là hướng đúng đắn, tuy nhiên không thể nói chung chung, mà phải đi vào rất cụ thể, chi tiết, rành mạch cho từng khoản mục. Cụ thể như: Việc đào tạo lại, đào tạo mới giáo viên như thế nào? Đầu ra của học sinh, đánh giá học sinh về những tiêu chí đưa ra như thế nào? Cơ sở vật chất đã đồng bộ, đáp ứng được yêu cầu đổi mới chưa”…

Trong bài tiếp theo, Nhà giáo Ưu tú Đặng Đình Đại phân tích những vướng mắc cần tháo gỡ của chương trình này./.