Chiến dịch “Ngày Chủ nhật xanh” là một phong trào tình nguyện do Thành đoàn TPHCM phát động và trải qua 130 lần thực hiện, đây là hoạt động thiết thực hưởng ứng cuộc vận động “Người dân thành phố không xả rác ra đường và kênh rạch, vì thành phố sạch và giảm ngập nước”.

Mới đây, trong khuôn khổ chiến dịch này, gần 600 đoàn viên, thanh niên, sinh viên đã tham gia dọn vệ sinh, vớt rác, lục bình, cắt cỏ hai bên bờ rạch Cây Me (phường Phú Thuận, Quận 7). Bên cạnh những hoạt động quy củ, thiết thực thì hiện nay vẫn còn có một bộ phận các bạn thanh niên tham gia chưa thực chất, mang tính tự phát hoặc chủ yếu theo phong trào. Điển hình như câu chuyện về nhóm thanh niên trong hội chèo thuyền dọn rác trên địa bàn phường Thảo Điền, Quận 2 vừa qua là một ví dụ.

Chưa có cơ quan đứng ra cấp phép cho các tình nguyện viên hoạt động vớt rác trên sông rạch (Ảnh: Người lao động).

Nhận định về vấn đề nay, bạn Huỳnh Văn Hiếu, sinh viên trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TPHCM cho rằng, yếu tố chính là vấn đề tâm lý. Nhiều bạn sinh viên nhận thấy hoạt động của tổ chức Đoàn rất chuyên nghiệp, quy củ và chặt chẽ nhưng lại chưa thực sự hiệu quả, còn mang tính hình thức, hô hào suông. Hơn nữa, khi tham gia vào các câu lạc bộ, hội nhóm tự phát, các bạn trẻ có quyền tự chủ, tự quyết định công việc.

Để giải quyết vấn đề này, bạn Huỳnh Văn Hiếu cho rằng: "Để giải quyết vấn đề này ngay lập tức thì cũng khá khó. Với những bạn sinh viên, thanh niên để thay đổi tư tưởng, suy nghĩ của các bạn để hướng về xã hội thì cần có khoảng thời gian để các bạn tiếp cận được với những hoạt động thiết thực, ý nghĩa”.

Ở cấp độ cơ sở, Phó Bí thư Quận đoàn Quận 10 Nguyễn Ngọc Bảo Uyên cho rằng: Khó khăn hiện nay là việc nhiều bạn thanh niên, sinh viên tâm huyết với hoạt động tình nguyện nhưng không thể sắp xếp được thời gian tham dự đúng theo lịch của tổ chức Đoàn. Do đó, các bạn tìm tới những hội nhóm, câu lạc bộ tự phát để vừa thực hiện được mong muốn làm tình nguyện, vừa có được sự tự do, thoải mái.

Phó Bí thư quận đoàn Quận 10 nói: "Mong muốn trong thời gian tới, quận đoàn sẽ nghiên cứu để ra những giải pháp để kết nối được với những câu lạc bộ tự phát, thì chúng ta sẽ gia tăng được lực lượng, thêm nữa có thể định hướng được việc làm tình nguyện thế nào để đúng đắn nhất, như vậy sẽ có hiệu quả hơn”.

Nhìn lại vụ việc 100 thanh niên tổ chức chèo xuống vớt rác tại Quận 2 nhưng không thành công, có thể nhận thấy rằng tham gia vào một tổ chức chính trị xã hội như Đoàn thanh niên mang lại nhiều lợi ích, giúp các bạn trẻ kết nối với chính quyền, giải quyết được việc xin phép, hoàn thiện thủ tục giấy tờ. Hiện nay, không nhiều người nghĩ đến việc kết nối với tổ chức Đoàn mỗi khi muốn thực hiện một hoạt động tình nguyện. Do đó, tổ chức Đoàn phải tự làm mới mình, có cách thức hoạt động và xây dựng nên những chương trình thực sự hấp dẫn, có như vậy mới tạo được dấu ấn cho cộng đồng và xã hội.

Phó Chủ tịch Hội Sinh viên Việt Nam TPHCM Lê Hoàng Minh cho rằng có ba yếu tố lớn để nâng cao chất lượng của hoạt động tình nguyện. Thứ nhất là phải tạo nền tảng cơ sở cho sinh viên tiếp cận được những hoạt động tình nguyện, xây dựng được thư viện các hoạt động tình nguyện như cổng thông tin, phần mềm hay công cụ online để cung cấp sự lựa chọn, phương thức tổ chức và kết nối được các bạn sinh viên cùng tham gia.

Thứ hai là yếu tố chuyên môn, nội dung phải có sức hiệu triệu, lay động xã hội, do đó cần phải có diễn đàn, cuộc thi về hoạt động tình nguyện để tập hợp được trí tuệ, sáng tạo của thanh niên: "Yếu tố thứ ba là kết nối các nhóm tình nguyện tự phát, để làm được phải tổng rà soát, sẵn sàng tạo cơ chế để phát huy thế mạnh từng đội nhóm. Khi kết nối thì sẽ nắm bắt kịp thời, định hướng các bạn tham gia hoạt động tình nguyện đúng đắn nhất, mang lại giá trị cụ thể”.

Để tháo gỡ yếu tố tâm lý không thích tham gia vào hoạt động tình nguyện của tổ chức Đoàn vì sự khô khan, cứng nhắc, đồng thời tạo thêm sự hấp dẫn, thu hút các bạn trẻ, Giám đốc Trung tâm Công tác Xã hội Thanh niên TP HCM Dương Ngọc Tuấn cho biết hiện nay trung tâm đang nghiên cứu hướng tập hợp thanh niên theo công nghệ thời đại 4.0, phát động những trào lưu tốt như không sử dụng ống hút nhựa, túi ni-lông, thực hiện các video clip hướng dẫn các bạn trẻ sống không có rác thải…

Từ mạng xã hội ảo mà có thể tập hợp, lôi cuốn con người thật, không cần phải có những cộng tác viên xuống tận cơ sở để tuyên truyền, không có khoảng cách khô cứng giữa lãnh đạo và tình nguyện viên: "Vấn đề môi trường chúng ta ra quân làm thì đã rất cũ rồi. Nhưng bây giờ nếu các bạn trẻ thấy một trào lưu “hot” quá thì các bạn sẽ tự động tham gia. Cố gắng thông qua những trào lưu đó, từ từ nhận thức của các bạn sẽ thay đổi và hành động cũng sẽ thay đổi”.

Hoạt động tình nguyện nếu được phát huy đúng mức sẽ mang lại những giá trị lớn cho xã hội. Tổ chức Đoàn cần tiếp tục gần gũi, sâu sát với cuộc sống của người trẻ, đồng thời mở rộng cánh cửa để tạo điều kiện thuận lợi nhất, cùng với thanh niên giải quyết những vướng mắc về thủ tục một cách nhanh chóng, có như thế thì mới kích thích sự tự nguyện tham gia của các bạn trẻ, đưa hoạt động này đi vào thực chất và có chiều sâu./.

Đã đến lúc phong trào thanh niên tình nguyện thay đổi

Cần bỏ việc coi việc tình nguyện là chiến dịch và thanh niên tình nguyện là chiến sĩ.