Mất an toàn hồ đập ở Đắk Lắk: Những quả bom nước chực chờ gây họa

Sau một số trận mưa đầu mùa, mực nước trong hồ thủy lợi Ea Tul 1, xã Băng Adrênh, huyện Krông Ana đã gần đến cao trình đỉnh. 350.000 m3 nước treo trên thượng nguồn trở thành nỗi lo của nhiều hộ dân sinh sống quanh đây vì con đập ngăn nước đang trong nhóm có nguy cơ mất an toàn. Càng đáng lo hơn, khi có 2 ao nước, được đào ngay dưới chân đập.

 Một người dân sinh sống ở cạnh hồ thủy lợi cho biết, trong trường hợp mưa lớn kéo dài nhiều ngày, chân đập bị thấm nhiều nước, hai cái ao này rất có thể sẽ khiến cho hồ thủy lợi bị sạt lở, trở thành quả bom nước, gây họa cho vùng hạ du: “Ao đó thì ai cấp đất để đào ao ngay chân đập đó, nguyên tắc của luật Đất đai, đê điều cũng không cho phép việc này. Anh nào cấp đất, anh nào làm trái pháp luật thì phải chịu trách nhiệm trước pháp luật. Điều này rất nguy hiểm cho dân sinh, diện tích rất lớn, quả bom nước này chưa biết lúc nào nó sẽ nổ”.

Ông Nguyễn Đức Phú, Giám đốc Chi nhánh huyện Krông Ana- Công ty TNHH MTV quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk cho biết, đơn vị quản lý 14 hồ chứa và 1 đập dâng, trong đó có hồ thủy lợi Ea Tul 1. Việc đào ao ngay dưới chân đập thủy lợi đã được đơn vị phát hiện và báo cáo chính quyền địa phương. Tuy nhiên, sai phạm này vẫn tồn tại trong khi công trình đang mất an toàn.

Ông Phú cũng cho biết, tình trạng vi phạm dẫn đến mất an toàn hồ đập trên địa bàn huyện là phổ biến, việc giải quyết không quyết liệt đang khiến số vụ vi phạm ngày càng tăng.

 “Chúng tôi đã kiến nghị nhiều lần về hầu hết các hồ thủy lợi trên địa bàn huyện, nhưng sự can thiệp của chính quyền chưa xử lý nghiêm. Có những tình huống chúng tôi báo lâu, thậm chí báo 2-3 lần nhưng vẫn chưa trả được hiện trạng. Chính sự chưa nghiêm, chưa trả được hiện trạng công trình thì làm cho người dân chủ quan, hộ A làm được thì hộ B làm được. Không xử lý thì họ cứ tiếp tục, người này đến người khác, ông Nguyễn Đức Phú nói.

Trên phạm vi toàn tỉnh Đăk Lăk, tình trạng hồ đập xuống cấp, vi phạm hành lang an toàn cũng diễn ra phổ biến. Ông Trịnh Quốc Bảo, Trưởng phòng quản lý công trình và cơ điện, Công ty TNHH MTV quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk cho hay, trong hàng loạt trường hợp vi phạm, lấn chiếm mà đơn vị phát hiện, có những trường hợp đã được chính quyền địa phương cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Cũng giống như những gì đã xảy ra tại huyện Krông Ana, việc xử lý chậm chạp các hành vi lấn chiếm - xâm hại hành lang hồ đập, càng khiến các công trình thêm mất an toàn.

 “Hiện nay, tình trạng lấn chiếm hành lang bảo vệ công trình vẫn đang diễn ra tương đối phức tạp, dưới nhiều hình thức. Cá biệt, có những công trình chính quyền địa phương đã cấp sổ đỏ trong phạm vi công trình như cấp trong lòng hồ hay cấp thẳng lên mái đập hoặc sát chân đập. Điều đó vi phạm các quy định của Luật Thủy lợi và các quy định khác liên quan. Muốn sửa chữa, nâng cấp hoặc tích nước thì người dân cũng cản trở, xảy ra tranh chấp. Do đó, đề nghị các cơ quan chức năng có giải pháp tháo gỡ khó khăn này cho chúng tôi”, ông Trịnh Quốc Bảo cho biết.

Toàn tỉnh Đắk Lắk hiện có 624 hồ đập, trong đó có 14 hồ thủy điện, 610 hồ chứa thủy lợi. Theo ông Nguyễn Hoài Dương, Giám đốc Sở NN&PTNT Đắk Lắk, tỉnh xác định có 100 công tình hồ chứa thủy lợi đã bị hư hỏng, trong đó có 12 công trình có nguy cơ mất an toàn trong mùa mưa bão năm nay. Nhiều thân đập của các hồ chứa bị sạt lở, xói lở sâu vào thân đập, bị sụt lún, xói ngầm, thấm qua đập. Trong đó, việc xuống cấp, hư hỏng tại các hồ chứa thuộc quản lý của các Công ty cà phê thuộc Tổng Công ty cà phê Việt Nam được xác định là nghiêm trọng. Tuy nhiên, do nguồn ngân sách của tỉnh hạn hẹp, tỉnh cần đến sự trợ giúp từ trung ương mới có thể khắc phục.

 “Hiện nay, sau thời gian dài sử dụng, nhiều công trình đã xuống cấp, hư hỏng, nguy cơ mất an toàn cao trong mùa mưa lũ. Đây là vấn đề rất lớn, trong khi đó, nguồn ngân sách của tỉnh đang rất khó khăn. Đề nghị Trung ương hết sức quan tâm, đầu tư các nguồn kinh phí để nâng cấp sửa chữa các hồ đập mất an toàn; Đề nghị Bộ NN&PTNT chỉ đạo Tổng công ty Cà phê Việt Nam nên chuyển giao những hồ đập các công ty cà phê đang quản lý về cho địa phương để đánh giá, duy tu, bảo dưỡng, nâng cấp đưa vào quản lý, vận hành khai thác, đảm bảo an toàn và phù hợp các quy định hiện nay”, ông Nguyễn Hoài Dương chia sẻ.

Những gì đang diễn ra tại Đắk Lắk cho thấy, việc ngân sách eo hẹp, thiếu kinh phí sửa chữa chỉ là một nửa lý do khiến nhiều hồ đập ở Đắk Lắk biến thành những quả bom nước, chực chờ gây họa. Một nửa lý do còn lại chính là công tác quản lý, xử lý vi phạm lơi lỏng ở tỉnh. Ở một nửa lý do này, Đăk Lăk không cần chờ hỗ trợ từ trung ương. Tỉnh chủ động, kiên quyết xử lý vi phạm, lấn chiếm hành lang hồ đập, cũng như giúp những công trình này an toàn và tích nước hiệu quả hơn./.