"Dự báo sớm hơn, chi tiết hơn, tin cậy hơn, số hóa hơn, trực quan hơn"

Ông Mai Văn Khiêm - Giám đốc Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia cho biết, nhìn lại năm 2024, thời tiết, thiên tai đã có nhiều diễn biến bất thường do tác động của biến đổi khí hậu. Cụ thể, trong nửa đầu năm 2024, thời tiết và khí hậu nước ta chịu ảnh hưởng của hiện tượng ENSO ở trạng thái El Nino. Biểu hiện là xâm nhập mặn xuất hiện sớm, nắng nóng gay gắt, nhiệt độ phổ biến cao hơn trung bình nhiều năm (TBNN) cùng thời kì, tình trạng hạn hán, thiếu nước gay gắt tại một số địa phương... Sang nửa cuối năm, khí hậu chuyển dần sang trạng thái trung tính (nghiêng về pha lạnh), biểu hiện là mùa mưa bão năm nay có nhiều diễn biến bất thường, cực đoan.

Tính đến 31/11/2024, Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia đã thực hiện ban hành trên 8.400 bản tin, trong đó có trên 2.700 Bản tin dự báo, cảnh báo KTTV nguy hiểm, trên 5.700 bản tin dự báo KTTV trong điều kiện bình thường. Đặc biệt trong các đợt bão, lũ nguy hiểm vừa qua, Trung tâm thường xuyên tăng cường các bản tin chuyên đề như bão, lũ chi tiết và cập nhật từng giờ; bản tin dự báo nguồn nước phục vụ vận hành liên hồ chứa thời gian thực gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường, Chính phủ và các bộ, ngành để thực hiện công tác chỉ đạo, điều hành và ứng phó.

Các sản phẩm dự báo được chia sẻ liên tục và cập nhật tới các Đài KTTV khu vực, Đài KTTV tỉnh. Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia cũng đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị trong và ngoài Bộ Tài nguyên và Môi trường trong quá trình phân tích, đánh giá dự báo, cảnh báo các loại hình thiên tai nguy hiểm (xâm nhập mặn, bão, lũ, lũ quét, sạt lở đất) và báo cáo kịp thời, gửi Lãnh đạo Bộ TN&MT cùng Ban chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai. Qua đó, góp phần vào công tác chỉ đạo điều hành kịp thời, hạn chế tối đa thiệt hại có thể xảy ra do thiên tai.

Song song với nhiệm vụ dự báo, Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia đã hoàn thành bộ cơ sở dữ liệu về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tại các tỉnh/thành địa phương chi tiết tới cấp huyện; thống nhất với các Đài KTTV khu vực mẫu và hình thức chia sẻ dữ liệu tự động phục vụ dự báo tác động đối với bão, áp thấp nhiệt đới (ATNĐ). Bên cạnh đó, hoàn thiện phần mềm dự báo, cảnh báo tác động trên cơ sở lồng ghép số liệu điều kiện tự nhiên với thông tin dự báo, cảnh báo đối với bão, ATNĐ và thực hiện nâng cao chất lượng dự báo mưa định lượng. Trong năm qua, Trung tâm cũng đã triển khai điều tra, đánh giá và đưa ra bản đồ cảnh báo sớm sạt lở đất, lũ quét cho một số xã khu vực miền núi, trung du Việt Nam...

Về các nhiệm vụ trọng tâm năm 2025, ông Mai Văn Khiêm - Giám đốc Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia cho biết, Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia sẽ triển khai kế hoạch đổi mới công tác dự báo thủy văn; tiếp tục vận hành và hoàn thiện Hệ thống thông tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất thời gian thực; triển khai thực hiện các nhiệm vụ thuộc Đề án Cảnh báo sớm sạt lở đất, lũ quét khu vực miền núi, trung du Việt Nam. Bên cạnh đó, cung cấp thông tin thời tiết, thiên tai KTTV trên website, ứng dụng di động phục vụ người dùng khai thác; cung cấp các sản phẩm dự báo đến các đơn vị theo quy định. Đặc biệt, sẽ nỗ lực nâng cao chất lượng dự báo định lượng mưa, nhất là dự báo mưa thời đoạn ngắn 24 tiếng; triển khai xây dựng các công cụ tính toán quy mô và mức độ tác động trên cơ sở tích hợp hiện trạng số liệu đối tượng chịu tác động, cường độ thiên tai và xác suất xảy ra thiên tai; giám sát biến đổi khí hậu và triển khai Khung dịch vụ khí hậu toàn cầu tại Việt Nam...

"Trung tâm sẽ phối hợp với với chuyên gia của Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (IICA), Trung tâm mạng lưới khí tượng thủy văn Quốc gia nâng cao chất lượng dự báo mưa thời đoạn ngắn (24 giờ); tăng cường ứng dụng các công nghệ mới, hiện đại (trí tuệ nhân tạo, học máy…) trong bài toán dự báo định lượng mưa; phối hợp chặt chẽ với Viện Nghiên cứu và Ứng dụng trí tuệ nhân tạo, Đại học Bách khoa Hà Nội và các đơn vị liên quan để sớm đưa ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào dự báo xoáy thuận nhiệt đới trước mùa mưa bão năm 2025”, Giám đốc Mai Văn Khiêm nhấn mạnh.

Trung tâm triển khai xây dựng các công cụ tính toán quy mô và mức độ tác động trên cơ sở tích hợp hiện trạng số liệu đối tượng chịu tác động, cường độ thiên tai và xác xuất xảy ra thiên tai. Giám sát biến đổi khí hậu và triển khai Khung dịch vụ khí hậu toàn cầu tại Việt Nam. Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia chủ động đổi mới phương pháp làm việc từ công tác quản lý đến vận hành hệ thống dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn với phương châm chủ đạo là "Dự báo sớm hơn, chi tiết hơn, tin cậy hơn, số hó hơn, trực quan hơn".

Nhiệm vụ quan trọng, cấp bách trong thời gian tới tổ chức quán triệt việc sắp xếp tinh gọn bộ máy và sẵn sàng thực hiện theo sự phân công của tổ chức, sau đó là ổn định và kiện toàn bộ máy. Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia cần thực hiện tốt hơn nữa việc ứng dụng và nghiên cứu ứng dụng các công nghệ hiện đại nhất, bao gồm cả trí tuệ nhân tạo, đồng thời triển khai chuyển đổi số toàn diện. Cùng với đó, Trung tâm tiếp tục phát huy tốt vai trò là Trung tâm hỗ trợ dự báo khu vực, thực hiện có hiệu quả các dự án, nhiệm vụ chuyên môn được giao bằng nguồn vốn đối ứng, vốn nước ngoài... Ngoài ra, Trung tâm cần chú trọng công tác phối hợp với các đơn vị trong và ngoài ngành; tích cực, chủ động tham gia công tác truyền thông trước, trong và sau khi thiên tai xảy ra.

Cần vận dụng phát triển mô hình mới để thích ứng biến đổi khí hậu

Theo Tiến sĩ Lê Thị Thùy Vân, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, Việt Nam là một trong những quốc gia rất dễ bị tổn thương trên thế giới, đứng thứ 13 trong số 180 quốc gia theo Chỉ số rủi ro khí hậu toàn cầu của Germanwatch (CRI).  Một trong những khó khăn trong ứng phó với biến đổi khí hậu là Việt Nam đang đối mặt với thách thức từ việc huy động để bảo đảm nguồn lực tài chính để thực hiện cam kết đạt phát thải ròng bằng ”0” vào năm 2050.

Trong khi, Việt Nam hiện chưa có chiến lược toàn diện để phối hợp và tối ưu hóa các nguồn vốn có thể huy động, đặc biệt ở cấp địa phương, nguồn tài chính vẫn chủ yếu dựa vào nguồn ngân sách nhà nước. Ngoài ra, mức độ sẵn sàng của doanh nghiệp Việt Nam chưa cao để bảo đảm thực thi cam kết Net Zero; việc phát triển thị trường tài chính xanh vẫn còn nhiều khó khăn do các bên tham gia thị trường còn hạn chế…

Biến đổi khí hậu đang là một trong những thách thức lớn nhất đối với sự phát triển bền vững trên toàn cầu. Việc thích ứng và giảm nhẹ tác động của biến đổi khí hậu không chỉ đòi hỏi sự thay đổi trong công nghệ, quản lý môi trường mà còn cần có sự điều chỉnh trong chính sách tài chính công để có thể huy động nguồn lực một cách hiệu quả nhất. Để ứng phó với biến đổi khí hậu, theo dự báo của Ngân hàng Thế giới (World Bank), Việt Nam cần thêm khoảng 368 tỷ USD (tương đương 6,8% GDP) trong giai đoạn 2022-2040. World Bank cũng đưa ra dự báo, tổng thiệt hại kinh tế liên quan đến biến đổi khí hậu có thể chiếm 12-14,5% GDP mỗi năm vào năm 2050, đặt gánh nặng lớn lên cả tài chính công và tư.

Các chuyên gia cho rằng, để ứng phó với biến đổi khí hậu hiệu quả, Việt Nam cần vận dụng phát triển mô hình mới dựa trên hai lộ trình. Thứ nhất, thích ứng với biến đổi khí hậu và xây dựng khả năng chống chịu, tập trung vào các lĩnh vực, vào vùng dễ bị tổn thương nhất của đất nước. Thứ hai, giảm thiểu biến đổi khí hậu bằng cách khử carbon trong quá trình tăng trưởng, tập trung vào các lĩnh vực năng lượng, nông nghiệp, giao thông và công nghiệp chế biến, chế tạo.

Năm 2025 dự báo thời tiết cực đoan tiếp tục diễn ra khốc liệt ở nhiều nơi

VOV.VN - Theo chuyên gia, năm 2025, biến đổi khí hậu, thiên tai tiếp tục diễn biến phức tạp. Dự báo thời tiết cực đoan tiếp tục diễn ra khốc liệt ở nhiều nơi