Bất cập quy định đào tạo, sát hạch lái xe: Nguy cơ đóng cửa hàng loạt trung tâm

Chỉ còn chưa đầy 2 tháng nữa, các cơ sở đào tạo lái ô tô áp dụng cabin điện tử từ ngày 1/1/2023. Dù đã được gia hạn, đến nay, nhiều Trung tâm đào tạo lái xe và cơ quan quản lý Nhà nước vẫn muốn lùi thêm thời điểm triển khai.

Bão dịch COVID-19 vừa qua, hàng loạt quy định mới ập tới

Tại quy định Thông tư số 04/2022/TT-BGTVT ngày 22/4/2022 của Bộ GTVT quy định các trung tâm đào tạo phải đầu tư thiết bị cabin tập lái để học viên học từ ngày 1/1/2023. Học viên có tối thiểu bốn giờ thực hành các bài cơ bản như cách vận hành số xe, lên dốc, đường vuông góc, đường quanh co giống như bài sa hình thi sát hạch; làm quen với các bài về địa hình như đường đối núi, cao tốc.

Cũng phải nhắc lại rằng, trước đó, Bộ GTVT đã ban hành Thông tư 04/2022/TT-BGTVT sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 12/2017, trong đó cho phép lùi thời gian trang bị và sử dụng cabin học lái xe ô tô đến trước ngày 31/12 thay vì phải áp dụng từ 1/7/2022.

Nguyên nhân được đưa ra do kiến nghị của các Sở GTVT, Hiệp hội Vận tải, cơ sở đào tạo lái xe bị ảnh hưởng của dịch COVID-19, các cơ sở đào tạo gặp khó khăn về tài chính; dịch bệnh đã ảnh hưởng đến việc sản xuất, lắp ráp thiết bị và ảnh hưởng đến thử nghiệm và chứng nhận sự phù hợp của sản phẩm theo quy chuẩn kỹ thuật

Trong báo cáo về lộ trình trang bị cabin học lái xe gửi Bộ GTVT ngày 17/10 vừa qua, bày tỏ sự thống nhất với đề xuất của Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam và các cơ sở đào tạo lái xe, Cục Đường bộ Việt Nam đề nghị Bộ GTVT xem xét điều chỉnh lộ trình trang bị và sử dụng cabin học lái xe ôtô.

Lý giải đề xuất này, theo bà Phan Thị Thu Hiền, Phó Cục trưởng Cục Đường bộ Việt Nam, đến nay, chưa có đơn vị có đủ điều kiện thực hiện thử nghiệm cabin học lái xe ô tô, chưa có sản phẩm được chứng nhận sự phù hợp quy chuẩn QCVN 106:2020/BGTVT, chưa có sản phẩm được công bố hợp quy để cung cấp cho các cơ sở đào tạo.

“Mặt khác, việc lùi thời điểm áp dụng để các tổ chức, cá nhân nhập khẩu hoặc sản xuất, lắp ráp trong nước có đủ thời gian đưa sản phẩm đi thử nghiệm, chứng nhận hợp quy, tổ chức nhập khẩu, sản xuất cabin học lái xe ô tô; để các cơ sở đào tạo có đủ thời gian thực hiện các trình tự thủ tục đấu thầu lựa chọn đơn vị cung cấp cabin học lái xe theo đúng quy định của pháp luật và để công tác đào tạo lái xe ô tô không bị gián đoạn, phục vụ nhu cầu chính đáng của người dân trong việc học, sát hạch, cấp giấy phép lái xe”, bà Hiền nhấn mạnh.

Bổ sung thêm, ông Lương Duyên Thống, Trưởng phòng Vận tải và Quản lý phương tiện người lái-Cục Đường bộ Việt Nam cho biết, cabin đào tạo lái xe xuất phát từ năm 2018 khi Bộ trưởng GTVT yêu cầu các Trung tâm sát hạch làm đường hầm, cầu, phà nhằm đào tạo sát hạch cho người học lái ôtô.

Thế nhưng, ở các Trung tâm đào tạo lái xe không thể làm được và ý tưởng đưa cabin mô phỏng vào thực hiện triển khai giống như ngành Hàng không và Đường sắt nhằm đào tạo, sát hạch cho phi công, lái tàu.

“Với phần mềm và thiết bị mô phỏng lái xe, học viên sẽ được tập luyện kỹ năng và tập phản xạ trong điều kiện các yếu tố về địa hình, cung đường, thời tiết, tình trạng giao thông và các tình huống giao thông khác nhau nhằm nâng cao kỹ năng đảm bảo an toàn giao thông”, ông Thống nói.

Cần thời gian thực tế, không nên áp dụng vội vàng

Cho rằng việc trang bị thiết bị mô phỏng để đào tạo lái xe là điều kiện kinh doanh bắt buộc đối với các cơ sở đào tạo lái xe nhằm đổi mới công tác sát hạch lý thuyết và thực hành, nếu trung tâm nào không trang bị sẽ không được phép đào tạo lái xe ô tô, tuy nhiên, ông Thống bày tỏ quan điểm, trong thời điểm các ảnh hưởng của dịch COVID-19, cơ sở sản xuất chưa phục hồi, trung tâm đào tạo lái xe gặp nhiều khó khăn, chưa chỉ định được đơn vị thử nghiệm chứng nhận hợp quy thì việc điều chỉnh lộ trình là bắt buộc do thời gian đến hạn chỉ còn chưa đầy 2 tháng.

Ông Nguyễn Văn Toản, Chủ tịch Hội đồng thành viên Trung tâm sát hạch lái xe Đông Đô (Bắc Ninh) cho rằng, với tình hình hiện nay, Bộ GTVT nên gia hạn thêm thời gian triển khai thực hiện cabin tập lái ô tô thêm khoảng một năm nữa và hiện các cơ sở đào tạo lái xe trên cả nước đã có văn bản kiến nghị xin lùi thời điểm áp dụng theo quy định từ ngày 1/1/2023.

Thừa nhận việc lắp cabin và có thể làm thí điểm tại một số trung tâm đào tạo lái xe của Nhà nước bởi đầu tư rất tốn kém đồng thời đánh giá hiệu quả rồi mới có thể nhân ra diện rộng, ông Toản chỉ ra thực tế của đào tạo cabin tập lái hiệu quả không cao do trước đây đã có triển khai nhưng không hiệu quả, các thiết bị đã bị vứt xó.

“Cabin tập lái với mục đích sử dụng chỉ có tính chất tham khảo, học lái xe cần phải ‘văn ôn võ luyện’, được chạy trên sa hình, trên thực tế với các tình huống thật sự. Trước đây, một số nước như Hàn Quốc cũng đã trang bị mô hình cabin này nhưng sau cũng bỏ vì không phù hợp. Do đó, Bộ GTVT cần phải sửa lại các quy định, Nghị định để làm sao phù hợp với thực tế và mang lại hiệu quả cao cho người học”, ông Toản kiến nghị.

Là một trong những Trung tâm sát hạch lái xe lớn của Hà Nội, ông Nguyễn Đức Hải, Giám đốc Trung tâm sát hạch và cấp giấy phép lái xe ô tô Đức Thịnh (Đông Anh, Hà Nội) cho biết trong những năm qua, thành phố đã chỉ đạo phải kiểm soát chặt chẽ, nghiêm túc khâu sát hạch đầu ra nên tỷ lệ học viên vượt qua các kỳ sát hạch luôn bảo đảm tính chính xác, khách quan.

“Việc trang bị phần mềm và cabin điện tử vào quy trình đào tạo là một giải pháp để đổi mới công tác sát hạch lý thuyết và thực hành, song cần có lộ trình thí điểm, kiểm chứng và rút kinh nghiệm trước khi áp dụng đại trà. Cần thiết có thể cho phép lùi thời điểm áp dụng thêm 2 năm để chuẩn bị kỹ lưỡng hơn”, ông Hải nói.

Đưa ra con số mỗi bộ cabin có giá 400-500 triệu đồng, số tiền mà hàng trăm cơ sở đào tạo sát hạch trên toàn quốc bỏ ra sẽ rất lớn, theo ông Thịnh, Trung tâm sẽ phải đầu tư tới 10-15 tỷ đồng cho khoảng 20-30 cabin để đào tạo lưu lượng bình quân khoảng 1.000 học viên/tháng. Đây là số vốn lớn trong bối cảnh các trung tâm đào tạo vẫn chưa phục hồi “sức khỏe” tài chính sau ảnh hưởng nặng nề của dịch COVID-19.

Ngoài ra, ông Hải cũng cho rằng, do đã “rót vốn” vào đầu tư cabin tập lái, học phí đào tạo lái xe chắc chắn sẽ tăng song cũng cần phải tính toán mức thu hợp lý để không ảnh hưởng nhiều đến học viên.

Theo ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội vận tải ô tô Việt Nam nhìn nhận, đào tạo lái xe là lĩnh vực hết sức minh bạch và trên thực tế chỉ cần quản chặt đầu vào, đầu ra, chứ không cần giám sát quá trình học. Nếu bắt buộc phải triển khai cũng phải có lộ trình thí điểm, đánh giá hiệu quả, sự cần thiết chứ làm ngay sẽ gây khó cho các trung tâm.

Bên cạnh đó, Bộ GTVT, Cục đường bộ Việt Nam cũng cần nghiên cứu, đánh giá lại quy định học lái trong cabin điện tử có hiệu quả bằng việc dành thời gian thực hành lái xe trên đường hay không? Trước đây đã từng có đơn vị áp dụng xong phải bỏ, trong khi chi phí để trang bị cabin rất lớn, gây lãng phí không cần thiết./.