Thực phẩm bẩn: Không ăn thì không thể tồn tại, ăn vào thì bệnh tật

Phát biểu tại Quốc hội sáng 1/4, đại biểu Lê Thị Nga (Thái Nguyên) khẳng định, thực trạng vi phạm vệ sinh an toàn thực phẩm ở nước ta trong thời gian gần đây đã rất báo động, gây hậu quả trước mắt cũng như lâu dài. Bệnh tật, suy giảm sức khỏe giống nòi, giảm sức cạnh tranh nền kinh tế, làm mất hình ảnh quốc gia.... có nguyên nhân không nhỏ từ thực phẩm bẩn.

ĐB Lê Thị Nga phát biểu trước Quốc hội

Vấn nạn thực phẩm bẩn đã đẩy người dân vào tình thế “tiến thoái lưỡng nan”: không ăn thì không thể tồn tại, ăn thì phó mặc may rủi cho số phận, bệnh đến lúc nào biết lúc ấy.

Theo bà Nga, nếu chúng ta không ngăn chặn được vấn nạn thực phẩm bẩn thì không thể đảm bảo quyền tiếp cận thực phẩm sạch của người dân (một quyền phái sinh từ quyền sống, quyền được bảo vệ sức khỏe con người theo Hiến pháp), không có một nền nông nghiệp sạch và chúng ta sẽ thua ngay trên sân nhà trước các sản phẩm sạch ngoại nhập.

Bà Lê Thị Nga đặt câu hỏi, hành lang pháp lý cho an toàn thực phẩm đã rất đầy đủ, nhưng vì sao vi phạm ngày càng nhiều? Theo đại biểu, nguyên nhân xuất phát từ quản lý nhà nước yếu kém. Bà Nga đơn cử: “Salbutamol - chất có tác hại lớn đối với con người khi dùng làm thức ăn chăn nuôi. Nhập khẩu với số lượng lớn (hơn 9 tấn trong 2 năm), sau khi vào được nội địa, cơ quan chức năng đã không kiểm soát được đường đi của chất này, hiện chưa ai trả lời được: có bao nhiêu tấn được dùng vào sản xuất thuốc, có bao nhiêu bị sử dụng sai mục đích, tuồn ra thị trường làm chất tạo nạc?”.

Bên cạnh đó, chế tài hành chính hiện đã rất nặng, phạt tối đa tới 200 triệu đồng, phạt gấp 7 lần giá trị hàng hóa vi phạm nhưng xử lý nhìn chung không nghiêm, có vụ phạt cho tồn tại, không loại trừ tiêu cực trong xử phạt. Hiếm có trường hợp xử lý hình sự.

Các vụ ngộ độc, buôn bán chất cấm, sản xuất, chế biến thực phẩm bẩn vừa qua liên tiếp được báo chí phanh phui, nhưng việc quy trách nhiệm cho công chức quản lý, chí ít cũng về hành vi “thiếu trách nhiệm trong thực thi công vụ” hiếm khi được thực hiện. Thậm chí đội ngũ cán bộ, công chức có trách nhiệm trong lĩnh vực này từ Trung ương đến địa phương hàng năm đều được đánh giá là “hoàn thành và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ”.

Một bộ phận người tiêu dùng có tâm lý buông xuôi, chưa kiên quyết "nói không" với thực phẩm bẩn. Tuy nhiên, đối với hàng triệu người thu nhập trung bình và thấp thì việc chọn thực phẩm sạch với giá cao là điều quá xa vời...

Một nguyên nhân nữa là công tác giám sát của Quốc hội. Nhiệm kỳ khóa XIII chưa tổ chức một cuộc giám sát tối cao hoặc tái giám sát của Quốc hội, giám sát của UBTVQH hay một phiên giải trình của Ủy ban chuyên môn riêng về nội dung này, mới chỉ có chất vấn hoặc phát biểu riêng lẻ của các Đại biểu Quốc hội. Người hỏi cũng chẳng có điều kiện để kiểm chứng các thông tin được trả lời.

Đại biểu Nga thẳng thắn: “Bộ trưởng nói: chỉ có 1% thủy sản, 10% rau và 7,6% thịt có dư lượng chất cấm, kháng sinh. Cử tri cho rằng chưa phản ánh đúng thực trạng nhưng không có cơ quan nào giúp đại biểu để đánh giá độc lập. Bộ trưởng nói: “lực lượng mỏng, phương tiện yếu, kinh phí thiếu”. Đại biểu không kiểm chứng được.

Tôi cho rằng, trước vấn nạn thực phẩm bẩn hiện nay, phương thức giám sát như vừa qua là chưa phát huy được sức mạnh của toàn thể Quốc hội để góp phần cùng Chính phủ chặn đứng tình hình”.

Về giải pháp, bà Lê Thị Nga đề nghị Quốc hội giám sát tối cao việc chấp hành pháp luật an toàn thực phẩm ngay tại kỳ họp thứ 2 Quốc hội khóa XIV; đề nghị Chính phủ tổ chức ngay một phiên họp chuyên đề trong tháng tới để đánh giá chính xác thực trạng, mức độ mất an toàn thực phẩm hiện nay và có giải pháp chặn đứng tình hình.

“Để chuẩn bị áp dụng Tội vi phạm quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm tại Điều 317 Bộ luật hình sự mới với mức phạt tiền cao nhất là 500 triệu đồng, phạt tù cao nhất là 20 năm, đề nghị Chính phủ sớm rà soát, bổ sung, quy định rõ ràng, minh bạch hơn về danh mục chất cấm, quy chuẩn ngưỡng cho phép tồn dư hóa chất, kháng sinh, phương thức giám định xác định tỉ lệ tổn hại sức khỏe do thực phẩm bẩn gây nên để vừa xử lý nghiêm minh nhưng cũng tránh oan sai và hình sự hóa các vi phạm hành chính” – bà Nga phát biểu./.