Khi cao ốc 8B Lê Trực vượt tầm không gian lịch sử

Tháng 9/2015, ngay sau khi lễ diễu binh, diễu hành trên quảng trường Ba Đình kỷ niệm 70 năm Quốc khánh đất nước kết thúc chưa lâu; dư luận thủ đô và báo chí nhanh chóng và cấp tập đặt câu hỏi về một công trình kiến trúc mới kế bên quảng trường lịch sử, lấn át không gian và gây ảnh hưởng mỹ quan nghiêm trọng.

Cao ốc 8B Lê Trực “đè” xuống quảng trường và tranh chấp với Lăng Bác.

Thực ra trước đó, đứng từ quảng trường Ba Đình nhìn về phía Lăng Bác, đã thấy một vài cao ốc xây nhô cao đằng sau lăng, nhưng dù sao cũng còn ở phía xa. Khi đó, đã có những lời cảnh báo của các chuyên gia quy hoạch, kiến trúc sư về không gian quảng trường Ba Đình có thể bị ảnh hưởng. Nhưng với công trình này, là một khoảng cách rất gần quảng trường, và cách Lăng Bác có 400m tính theo đường chim bay. Và thực tế là nó đã và đang phá vỡ quy hoạch cảnh quan quảng trường. Nhìn từ phía đông bắc quảng trường về Lăng, dễ nhận thấy công trình này như một con quái vật khổng lồ án ngữ phía sau, rất thô thiển về chiều cao và hình dáng. Đó là toà nhà có địa chỉ tại số 8B phố Lê Trực, còn có tên là dự án Discovery Complex II. Đây là một công trình thương mại, tổ hợp kinh doanh và nhà ở do Công ty Cổ phần may Lê Trực (thuộc Tập đoàn Đầu tư xây dựng phát triển thương mại Kinh Đô) làm chủ đầu tư.

Quá trình hình thành dự án và liên quan đến vị trí đất xây dựng là một khoảng thời gian dài cùng câu chuyện dài. Mảnh đất này đã từng được đề nghị để xây trường học, song đã bị từ chối. Cũng thật dễ hiểu cho điều này, khi có “đất vàng”, người ta phải tận dụng tối đa với những phương thức kinh doanh để sinh lợi nhuận. Một cao ốc thương mại đã được cấp phép xây dựng. Và đó là khởi đầu câu chuyện hôm nay.

Hình ảnh đồ hoạ cho thấy tương quan chiều cao của công trình so với Lăng Bác (Nguồn: VnExpress).

Khi dư luận và báo chí đặt vấn đề, ban đầu có vẻ như mọi việc liên quan đến dự án đều rất chuẩn mực, đúng quy trình. Dự án này được chấp thuận bằng văn bản gửi cho Bộ Xây dựng và UBND TP Hà Nội từ tháng 9 năm 2013. Nhưng khi vấn đề nóng tới mức Thủ tướng phải chỉ đạo và yêu cầu Hà Nội báo cáo; đoàn thanh tra vào cuộc, mới thấy một loạt các sai phạm của chủ đầu tư trong quá trình thi công. Cụ thể, đó là việc xây dựng sai giấy phép như sau:

Từ tầng 8 (phía đường Trần Phú kéo dài) phải có khoảng lùi khối cao tầng 3,36m so với khối đế, song Chủ đầu tư không thực hiện (hiện đã xây dựng thẳng đến mái); Phần giật cấp đầu hồi phía Đông theo thiết kế từ độ cao 44m công trình giật cấp vào 15m và tại độ cao 50m, công trình giật cấp tiếp thêm 5,3m về phía Tây nhưng Chủ đầu tư không xây dựng giật cấp làm tăng diện tích sàn xây dựng.

Theo Giấy phép xây dựng, công trình cao đến đỉnh tum thang là 53m. Hiện Chủ đầu tư đã xây dựng tự ý điều chỉnh tăng chiều cao các tầng, xây dựng thêm tầng 19; tổng chiều cao thực tế khoảng 69m (vượt khoảng 16m, tương đương với 5 tầng).

Chủ đầu tư đã tự ý tăng diện tích sàn xây dựng khoảng 36.000 m2 (GPXD là 29.874 m2) tăng khoảng 6.126 m2.

Hãy tạm quên đi những sai phép cụ thể này. Vấn đề giới chuyên môn đặt ra là, ngay từ ban đầu, sao lại cấp phép cho xây dựng một siêu cao ốc nhà ở - thương mại ngay cạnh quảng trường Ba Đình? Bởi nó ảnh hưởng tới 2 vấn đề rất rõ: Đó là thẩm mỹ, cảnh quan đô thị và vấn đề an ninh.

Lăng Bác là chủ thể của không gian quảng trường Ba Đình. Bên cạnh ý nghĩa tâm linh, thì công trình này cũng phải được tôn trọng về mặt quy hoạch - kiến trúc. Cách đây 15 năm, khi lập dự án Trung tâm Hội nghị quốc gia và Hội trường Ba Đình mới bên quảng trường, Bộ Xây dựng đã đề xuất chiều cao của công trình không vượt quá chiều cao lăng Bác là 21,6m. Đó gần như được coi là chuẩn để quy hoạch xây dựng trong khu vực Ba Đình. Công trình Nhà Quốc hội mới xây dựng cũng được nghiên cứu tính toán kỹ dựa trên yếu tố ấy. Bất kỳ một kiến trúc nào ở quảng trường Ba Đình cũng cần được cân nhắc nếu không sẽ phá hỏng bố cục và không gian quảng trường, đặc biệt là những công trình có điểm nhìn tranh chấp với lăng Bác.

Lăng Bác là chủ thể của không gian quảng trường Ba Đình.

Ở yếu tố thứ hai, là vấn đề an ninh. Công trình này, với một khoảng cách quá gần: cách Văn phòng Quốc hội 100m, cách lăng Bác 400m, cách toà nhà Quốc hội 500m... thì không thể coi như không có gì, đặc biệt đây là một công trình nhà ở và thương mại, chứ không phải cơ quan nhà nước. Khoảng cách quá gần đối với trung tâm chính trị, nơi có nhiều hoạt động quan trọng của nhà nước với những vị lãnh đạo cao cấp. Việc này không cần tới các tướng lĩnh hay chuyên gia quân sự, mà người bình thường cũng có thể nhận ra.

Trong báo cáo của UBND TP Hà Nội gửi Thủ tướng ngày 30/9/2015 có khẳng định: Công trình không nằm trong ranh giới quy hoạch của trung tâm chính trị Ba Đình, nên không bị giới hạn về chiều cao. Điều này đã đặt ra câu hỏi cho nhiều người. Bởi theo Điều chỉnh Quy hoạch chi tiết Trung tâm chính trị Ba Đình, Hà Nội - tỷ lệ 1/2000 đã được Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng phê duyệt (Quyết định số 2411/QĐ-TTg, ngày 10/12/2013 - Nguồn: Văn phòng chính phủ), thì giới hạn phía nam quy hoạch là các đường Trần Phú, Nguyễn Thái Học, Sơn Tây. Thực tế thì công trình số 8B Lê Trực nằm phía bắc đường Nguyễn Thái Học, vậy có nằm trong ranh giới quy hoạch hay không???

Và một điều nữa mà giới chuyên môn đặt ra câu hỏi: Nếu thực sự không nằm trong ranh giới quy hoạch khu trung tâm Ba Đình, thì không bị giới hạn chiều cao? Vấn đề này thực sự không ổn, như chính câu chuyện này đang kể, và sẽ còn nhiều nữa những công trình không nằm trong quy hoạch trung tâm chính trị Ba Đình (theo mặt bằng) những vẫn sẽ xâm phạm không gian Quảng trường.

Câu chuyện cao ốc vượt tầm không gian quảng trường Ba Đình vừa giống vừa không giống vô số những vụ việc vi phạm xây dựng trong đô thị. Nó giống vì xây không đúng như giấy phép được cấp, không giống vì đã xâm phạm thô bạo vào không gian lịch sử và thiêng liêng, cảnh quan đô thị; gây những ảnh hưởng tiêu cực trên nhiều phương diện rất khó xử lý, sửa chữa. Nếu đã có tiền lệ cho việc này, thì trong tương lai không gian quảng trường Ba Đình sẽ ra sao?./.