Công chức viên chức lương thấp, nhưng phải chịu nhiều “vòng kim cô”

Chính phủ đang trình Quốc hội điều chỉnh tăng lương cơ sở từ mức 1,49 triệu đồng/tháng lên mức 1,8 triệu đồng/tháng, tăng khoảng 20,8% lương cơ sở cho cán bộ, công chức, viên chức. Bên cạnh đó, việc đề xuất tăng chi lương hưu, trợ cấp BHXH cũng được đưa ra để áp dụng cho đối tượng do ngân sách nhà nước chi trả khoảng 12,5%; hỗ trợ thêm với người nghỉ hưu trước năm 1995; tăng trợ cấp ưu đãi cho người có công và các chính sách an sinh xã hội gắn với lương cơ sở khoảng 20,8%. 

Nếu được thông qua, việc điều chỉnh này dự kiến thực hiện từ 1/7/2023. Riêng điều chỉnh tăng phụ cấp nghề với cán bộ y tế dự phòng và y tế cơ sở dự kiến thực hiện từ 1/1/2023.

Bên hành lang Quốc hội, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP.HCM) đã có trao đổi với phóng viên VOV.VN về nội dung này.

PV: Chính phủ đang đề xuất phương án tăng mức lương cơ sở cho công chức, viên chức lên 1,8 triệu đồng/tháng, đề xuất này có ý nghĩa ra sao với đội ngũ công chức, viên chức hiện nay, thưa ông?

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa: Chính sách tiền lương cho cán bộ công chức viên chức hiện nay chưa tương xứng, mức thu nhập còn quá thấp. Trong số hàng triệu cán bộ công chức, có thể một bộ phận nhỏ tiền lương với họ không có ý nghĩa quá lớn, còn lại đa số cán bộ công chức vẫn đang sống nhờ vào tiền thu nhập chính thức và có nguyện vọng tập trung vào công vụ, sống được bằng tiền lương. Thời gian qua dù nhà nước đã tìm cách tăng thêm thu nhập, nhưng mức lương của công chức, viên chức vẫn thấp hơn mức sống trung bình. Đây là một trong những nguyên nhân trực tiếp, cơ bản dẫn đến tham nhũng. Cán bộ công chức viên chức lương thấp nhưng lại chịu nhiều ràng buộc, nhiều "vòng kim cô", trước những áp lực này, không ít công chức, viên chức đã xin nghỉ việc.

PV: Hiện nay không ít công chức, viên chức phải làm “chân trong, chân ngoài”, thậm chí "chân ngoài dài hơn chân trong", phải chăng thu nhập thấp là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến tình trạng này, thưa ông?

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa: Chuyện cán bộ công chức, viên chức chân trong chân ngoài có từ lâu, nhưng với những người có trách nhiệm và năng lực thì “chân ngoài sẽ không dài hơn chân trong”. Song nếu tình trạng này kéo dài, nhiều người không giữ được đạo đức, chủ yếu lo việc kinh, các khoản thu nhập bên ngoài nhiều hơn, sẽ ảnh hưởng không tốt đến trách nhiệm công vụ.

Giải pháp khắc phục là tăng lương cơ bản, nhưng mức thu nhập của những người hưởng lương từ ngân sách nhà nước hiện nay không giống nhau. Một bộ phận công chức, viên chức có thâm niên ít, nên lương hưu rất thấp, hay những công chức, viên chức trẻ, mức lương hàng tháng cũng không đủ sống. Trong khi đó, một bộ phận khác dù đã về hưu nhưng mức lương vẫn rất cao. Nếu tăng lương cơ bản một cách bình quân thì những người có bậc lương thấp vẫn rất khó khăn, mức tăng không đáng kể, trong khi đó, những người có mức lương tháng, lương hưu cao lại tăng rất nhiều. Tôi cho rằng, không nên tăng thu nhập bình quân, cào bằng, những người có mức thu nhập thấp, lương hưu thấp mức tăng nên cao hơn, những người đã có mức lương cao thì mức tăng nên thấp hơn. 

PV: Như vậy tăng lương cơ sở sẽ là giải pháp hữu hiệu giúp nâng cao đời sống cán bộ công chức, viên chức, đồng thời hạn chế những vấn đề bất cập trong đội ngũ này, thưa ông?

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa: Mục đích của tăng lương cơ sở là tăng thu nhập cho cán bộ công chức để họ có thể sống được bằng lương và chăm lo cho gia đình bằng tiền lương thu nhập chính thức từ cơ quan tổ chức.

Hiện nay mức sống xã hội tăng cao, song tiền lương lại không theo kịp, nhiều cán bộ công chức, viên chức mới vào hệ thống công vài năm, thậm chí 5-7 năm, thì tiền lương vẫn thấp hơn nhiều so với mức sống tối thiểu.

Để đạt được mục đích công chức viên chức có thể sống được từ thu nhập chính thức, toàn tâm toàn ý lo cho công vụ, không cần làm thêm, "kiếm thêm" chỗ này chỗ kia thì tăng lương cơ bản là một trong những việc cần làm ngay, làm tức thời, nhưng chưa đủ. Hơn hết, cả hệ thống chính trị, Chính phủ phải tính toán thêm. Nếu tình trạng công chức viên chức không sống được bằng thu nhập chính thức kéo dài sẽ có nhiều hệ lụy, ảnh hưởng đến hiệu quả công việc, là nguyên nhân dẫn đến tham nhũng.

PV: Hiện nay TP.HCM đang áp dụng những cơ chế đặc thù về tiền lương cho công chức, viên chức, song đây cũng là địa phương có tỷ lệ dịch chuyển nhân sự từ khu vực công sang khu vực tư khá cao, ông có đánh giá gì về vấn đề này?

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa: Chi phí cuộc sống ở các thành phố lớn rất cao, nhưng điều kiện để có thêm thu nhập bổ sung ở thành phố lại không bằng ở các vùng miền khác và khối lượng công việc rất nhiều. Giá cả sinh hoạt tại các thành phố lớn rất cao, từ dịch vụ cắt tóc gội đầu đến chi phí đi lại, điện nước. Thời gian qua, TP.HCM có xin cơ chế đặc thù, có sự linh hoạt để có thể chủ động trong tăng thu nhập cho 1 bộ phận cán bộ công chức, thu hút nhân tài và giữ cán bộ ở lại bộ máy. Việc này đã có những thành tựu nhất định, song những cơ chế đặc thù chưa đủ thu hút nhân tài. Như vậy TP.HCM cần có cơ chế đặc thù để tăng thu nhập cho cán bộ công chức, viên chức, đáp ứng nhu cầu sống tối thiểu – không cao của họ.

Chừng nào chúng ta chưa giải quyết, chưa đạt được mục đích cán bộ công chức viên chức đủ sống với mức sống trung bình của xã hội thì chừng đó tình trạng công chức viên chức bỏ việc ra khu vực tư vẫn xảy ra. Nếu việc di động nguồn nhân lực giữa khu vực công và tư xuất phát từ nguyên nhân thu nhập, thì nhà nước cần đặc biệt lưu tâm.

PV: Xin cảm ơn ông./!