Muốn kiểm soát quyền lực Nhà nước, cần bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của công dân

Sáng 16/5, Ban chỉ đạo xây dựng Đề án “Chiến lược xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045”, tổ chức cuộc tọa đàm thứ 3 với chủ đề “Kiểm soát quyền lực Nhà nước trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam”.

Ông Phan Đình Trạc - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Nội chính Trung ương, Phó trưởng Ban thường trực Ban chỉ đạo xây dựng Đề án chủ trì tọa đàm.

Quyền lực Nhà nước vẫn chưa được kiểm soát chặt chẽ, hiệu quả

Phát biểu tại tọa đàm, ông Phan Đình Trạc cho biết, Đảng, Nhà nước ta đang ngày càng quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức, vận hành và kiểm soát quyền lực nhà nước theo tinh thần của Hiến pháp, trong đó, coi trọng kiểm soát quyền lực Nhà nước. Đặc biệt từ nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng đến nay, Trung ương đã đề ra nhiều chủ trương, giải pháp rất quyết liệt để “nhốt quyền lực vào lồng thể chế”.

Tuy nhiên, theo Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc, thực tế thời gian qua cho thấy, bên cạnh những kết quả đạt được, cơ chế kiểm soát quyền lực chưa hoàn thiện, quyền lực Nhà nước vẫn chưa được kiểm soát chặt chẽ, hiệu quả dẫn đến quyền lực Nhà nước bị tha hóa, bị lợi dụng, lạm dụng để tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm. Từ đó tác động tiêu cực đến việc bảo vệ, bảo đảm quyền con người, quyền công dân, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, ảnh hưởng xấu đến uy tín của Đảng, Nhà nước và sự nghiệp đổi mới của đất nước.

Tại tọa đàm, các chuyên gia, nhà khoa học, các đại biểu đã trao đổi, thảo luận và làm rõ các nội dung như: nội hàm, nguyên tắc tổ chức quyền lực Nhà nước, tính thống nhất của quyền lực Nhà nước, quyền lực chính trị có được hiểu là một thành tố trong quyền lực Nhà nước hay không? Giải quyết mối quan hệ phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực giữa các cơ quan Nhà nước trong việc thực hiện quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp cho đúng đắn, khoa học và hiệu quả...

Các đại biểu cũng làm rõ hơn về vai trò, vị trí thẩm quyền của Chủ tịch nước trong tổ chức vận hành và kiểm soát quyền lực Nhà nước; đề xuất những giải pháp có tính đột phá đối với cả trước mắt, cũng như lâu dài nhằm kiểm soát có hiệu quả quyền lực Nhà nước.

Kiểm soát quyền lực Nhà nước là tất yếu

Kết luận tọa đàm, Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc cho biết, các ý kiến thảo luận đều khẳng định tính thống nhất của quyền lực Nhà nước. Theo đó, tất cả quyền lực Nhà nước đều là quyền lực của nhân dân.

“Các ý kiến cũng khẳng định quyền lực Nhà nước là quyền phái sinh do nhân dân ủy quyền, giao quyền và quyền lực Nhà nước luôn luôn có nguy cơ bị tha hóa. Vì vậy, việc kiểm soát quyền lực Nhà nước là tất yếu”- ông Phan Đình Trạc nhấn mạnh.

Một quan điểm của Hội đồng lý luận Trung ương cho thấy, quyền lực Nhà nước được hiểu là toàn bộ phương thức, quy trình, quy định nhằm phát hiện, ngăn chặn, loại bỏ những hành vi sai trái trong hoạt động thực thi quyền lực, đảm bảo quyền lực thực thi đúng mục đích và hiệu quả cao nhất, không bị lạm dụng, lợi dụng để trục lợi.

Theo Trưởng Ban Nội chính Trung ương, các chuyên gia, nhà khoa học cũng thống nhất phương thức kiểm soát quyền lực Nhà nước, gồm kiểm soát từ bên trong mỗi cơ quan Nhà nước; kiểm soát giữa các cơ quan Nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp và các thiết chế khác như Chủ tịch nước, kiểm toán Nhà nước, Viện kiểm sát, Hội đồng bầu cử quốc gia, kiểm soát giữa các cơ quan Trung ương và địa phương; kiểm soát của Đảng, của nhân dân, xã hội và báo chí...

“Các diễn giả có người cho rằng, ưu tiên và trọng tâm là kiểm soát trong nội bộ của từng cơ quan Nhà nước, nhất là cơ quan Nhà nước trong 3 nhánh quyền lực lập pháp, hành pháp, tư pháp. Cũng có ý kiến nhấn mạnh phải đặc biệt quan tâm kiểm soát của nhân dân vì nhân dân là chủ thể quyền lực” – ông Phan Đình Trạc cho biết.

Theo Trưởng Ban Nội chính Trung ương, muốn kiểm soát quyền lực Nhà nước có hiệu quả thì phải đảm bảo các điều kiện: có hệ thống pháp luật hay thể chế thông minh, chặt chẽ; xác định, phân công rõ ràng, rành mạch nhiệm vụ, quyền hạn của từng cơ quan Nhà nước, từ đó xác định mô hình tổng thể bộ máy Nhà nước cho tốt; đổi mới tổ chức và bổ sung thêm một số thẩm quyền cho các cơ quan Nhà nước như Quốc hội, Chính phủ, Tòa án, VKS, Chủ tịch nước, Hội đồng bầu cử Quốc gia, thành lập các thiết chế độc lập như Hội đồng bảo vệ Hiến pháp, Hội đồng tư pháp Quốc gia...

“Điều kiện tiếp theo để kiểm soát quyền lực cho tốt là phải công khai, minh bạch trách nhiệm giải trình, trách nhiệm người đứng đầu và phải đảm bảo quyền tiếp cận thông tin cũng như các quyền cơ bản khác của công dân. Bên cạnh đó, phải có đội ngũ cán bộ công chức gương mẫu, trách nhiệm, chuyên nghiệp, có đủ phẩm chất, năng lực và thực hiện thật nghiêm các quy định đã có”.

Ông Phan Đình Trạc nhấn mạnh điều này, đồng thời cho biết nhiều kinh nghiệm của nước ngoài rất hay nhưng cần áp dụng, chọn lọc kinh nghiệm phù hợp với thực tiễn Việt Nam, chỉ riêng có của Việt Nam./.