Phát biểu của Thủ tướng tại ASEM 9 về các vấn đề toàn cầu

Thưa Ngài Chủ tọa,

Thưa các Quý vị, 

1. Bước sang thập kỷ thứ hai của Thế kỷ 21, hơn bao giờ hết, thế giới cùng lúc phải đối mặt với hàng loạt vấn đề toàn cầu rất gay gắt; thực tế đó đòi hỏi chúng ta phải có viễn kiến tổng thể và toàn diện, hành động mau chóng và quyết liệt trên các cấp độ quốc gia, khu vực, liên khu vực và toàn cầu.           

2. Ngày nay đặc điểm, tính chất, quy mô và cách thức ứng phó, xử lý các vấn đề toàn cầu mà chúng ta đang đối mặt hoàn toàn khác trước.

Trước hết, có thể nói rằng, chưa bao giờ thế giới của chúng ta phải đối mặt đồng thời với nhiều vấn đề, nhiều thách thức truyền thống và cả phi truyền thống, với những tác động đan xen, sâu rộng, và khó lường như hiện nay. Việc duy trì hòa bình, an ninh và ổn định tiếp tục là ưu tiên cao trong hợp tác quốc tế, do các thách thức an ninh truyền thống như phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, chủ nghĩa khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia, tranh chấp lãnh thổ, an toàn và an ninh hàng hải... tiếp tục diễn biến hết sức phức tạp.

Đồng thời, các thách thức phi truyền thống ngày càng nổi lên, làm trầm trọng thêm các vấn đề kinh tế và xã hội của các quốc gia. Biến đổi khí hậu - thách thức hàng đầu của nhân loại trong Thế kỷ 21- đang làm tăng tính khó dự báo và sự đột biến về mức độ, tần suất của thiên tai, làm trầm trọng hơn sự xuống cấp của môi trường, hệ sinh thái…, dẫn đến những bất ổn trong sản xuất, đặc biệt là sản xuất lương thực, và đời sống của người dân.

Hai là, kể từ cuộc khủng hoảng kinh tế - tài chính toàn cầu, các vấn đề phát triển trở nên cấp bách. Nổi bật là các mô hình tăng trưởng hiện nay có nhiều điểm tỏ ra không còn phù hợp, tình trạng thực hiện các Mục tiêu Thiên niên kỷ chưa đồng đều và thiếu bền vững; khoảng cách phát triển giữa các quốc gia và trong từng quốc gia gia tăng. Trong đó, thách thức tập trung chủ yếu là tại các nước nghèo, các quốc gia dễ bị tổn thương bởi thiên tai hoặc vừa thoát khỏi xung đột.

Ba là, các định chế quản trị toàn cầu hình thành từ Thế kỷ 20 bộc lộ nhiều bất cập. Trong cục diện quốc tế đang định hình, chúng ta chứng kiến những chuyển dịch căn bản trên mọi cấp độ, từ mô hình phát triển, phương thức quản trị, trong mọi lĩnh vực chính trị, an ninh, kinh tế và xã hội, đến tương quan lực lượng ở từng khu vực, giữa các châu lục và trên toàn cầu. Điều đó cho thấy không một quốc gia nào, không một khu vực nào có thể tự mình ứng phó. Do đó, nhu cầu tất yếu đặt ra là cần khẩn trương hình thành các cơ chế phối hợp, hợp tác mang tầm toàn cầu đủ khả năng ứng phó hiệu quả các vấn đề, các thách thức chung.

Thưa các Quý vị,

3. Là diễn đàn liên khu vực quan trọng, trong thời gian qua, nhiều sáng kiến đã và đang được triển khai tích cực nhằm thực hiện Tuyên bố ASEM 6 về biến đổi khí hậu, Tuyên bố ASEM 7 về phát triển bền vững, và Tuyên bố ASEM 8 về tăng cường hiệu quả quản trị kinh tế toàn cầu.

Các thành viên châu Á luôn coi trọng và đã có những đóng góp tích cực vào nỗ lực chung. Chỉ riêng trong năm 2012, nhiều quyết sách lớn nhằm xử lý các vấn đề toàn cầu đã được thông qua tại Thượng đỉnh an ninh hạt nhân Seoul, Cấp cao APEC Vladivostok, Hội nghị toàn cầu về biến đổi khí hậu và an ninh lương thực Hà Nội. Nhiều vấn đề sẽ được bàn tại Hội nghị Cấp cao ASEAN và Thượng đỉnh Đông Á sắp tới tại Phnom Penh.

4. Vấn đề cấp thiết hiện nay đối với hai châu lục chúng ta là cần thống nhất hơn trong nhận thức, chặt chẽ hơn trong phối hợp hành động, và đổi mới cách tiếp cận. Theo đó, tôi đề nghị chúng ta xem xét triển khai một số biện pháp sau:

Thứ nhất, các vấn đề toàn cầu cần được tiếp cận và xử lý trên cơ sở tầm nhìn dài hạn, toàn diện và đa ngành, gắn kết chặt chẽ với việc thực hiện các Mục tiêu Thiên niên kỷ, trong đó có bảo vệ môi trường, nỗ lực xóa đói giảm nghèo và bình đẳng giới. Do tính phức tạp, đan xen của các vấn đề, các thách thức toàn cầu, chúng ta không thể có giải pháp cho từng vấn đề đơn lẻ.

Thứ hai, là Diễn đàn đại diện cho khoảng 60% dân số thế giới và đóng góp khoảng 50% GDP toàn cầu, ASEM hoàn toàn có khả năng và có trách nhiệm đóng góp vào việc hình thành các cơ chế phối hợp, hợp tác mang tầm toàn cầu, có đủ hiệu lực, hiệu quả để ứng phó, xử lý các vấn đề chung. Chúng ta cần tiếp tục nỗ lực cải tổ Liên Hợp Quốc, cải cách các định chế tài chính quốc tế theo hướng công bằng, dân chủ và hiệu quả hơn, đồng thời nâng cao hiệu quả của các cơ chế hợp tác khu vực và liên khu vực hiện có. Điều này hoàn toàn phù hợp với những chuyển dịch căn bản hiện nay trong tương quan lực lượng quốc tế.

Thứ ba, chúng ta cần thúc đẩy các chương trình, sáng kiến cụ thể để xử lý kịp thời các vấn đề phát triển đang nổi lên, nhất là dự báo biến đổi khí hậu, cảnh báo sớm thiên tai, bảo vệ nguồn tài nguyên nước đặc biệt nguồn nước đi qua nhiều lãnh thổ, an ninh lương thực, cứu hộ và cứu nạn trên biển. Đây là những vấn đề lớn đang đặt ra đối với nhiều quốc gia ở châu Á – Thái Bình Dương, nơi chiếm hơn 60% dân số thế giới song chỉ có khoảng 35% lượng tài nguyên nước toàn cầu và hứng chịu khoảng 70% thiên tai trên thế giới. 

Trên tinh thần đó, Việt Nam cùng với Lào, Indonesia, Uỷ ban Châu Âu, Đức, Pakistan, Đan Mạch và Hà Lan đề xuất tổ chức “Hội nghị cao cấp ASEM về phòng chống và cứu trợ thiên tai nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu”. Việt Nam cũng sẽ đăng cai tổ chức “Hội thảo ASEM về Quản lý nước và lưu vực sông – Cách tiếp cận theo hướng tăng trưởng xanh”, trong khuôn khổ sáng kiến “Đối thoại ASEM về phát triển bền vững” cùng với Hungary, Romania, Bulgaria, Lào và Thái Lan.

Tôi tin tưởng rằng, với quyết tâm chính trị mạnh mẽ và tầm nhìn xa của các thành viên cũng như sự điều hành xuất sắc của Ngài Chủ tọa, Hội nghị ASEM 9 sẽ tạo thêm động lực mới với những định hướng lớn, để thực hiện tâm nguyện chung về "kiến tạo một quan hệ đối tác Á - Âu mới, tăng cường hiểu biết sâu sắc giữa nhân dân hai châu lục và thiết lập đối thoại mạnh mẽ giữa các đối tác bình đẳng".

Xin cảm ơn các Quý vị./.