Công nhận liệt sĩ thời bình: Điều kiện phải chặt chẽ, xứng đáng hơn

Sáng 11/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng (sửa đổi). Một trong những nội dung mà Chính phủ xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội là việc công nhận liệt sĩ, bệnh binh thời kỳ đất nước hoà bình (thời bình).

Bộ trưởng Bộ LĐ-TB-XH Đào Ngọc Dung

Thay mặt Chính phủ trình bày Tờ trình, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB-XH Đào Ngọc Dung cho biết, theo quy định hiện hành, người dũng cảm cứu người, cứu tài sản của nhà nước và nhân dân mà chết thì được xem xét công nhận liệt sĩ. Tuy nhiên, thực tiễn áp dụng quy định này, nhiều trường hợp chết đuối nước khi cứu người, cứu tài sản hoặc tham gia phòng, chống bão lũ, chết do tai nạn khi làm nhiệm vụ… dù rất cần phải tuyên dương, ghi nhận trong xã hội song việc được công nhận liệt sĩ làm dư luận xã hội không đồng tình.

Sau khi xem xét, Chính phủ sửa đổi tại Điều 14 của dự thảo Pháp lệnh theo hướng chỉ xem xét đối với những trường hợp chết do có hành động đặc biệt dũng cảm thực hiện các công việc đặc biệt nguy hiểm, cấp bách, để cứu người, cứu tài sản của nhà nước, nhân dân; là những tấm gương, có ý nghĩa tôn vinh, giáo dục và lan tỏa rộng rãi trong xã hội.

Những trường hợp khác hướng chuyển sang khen thưởng theo pháp luật Thi đua khen thưởng (huy chương, huân chương) và thực hiện trợ cấp mai táng hoặc hưởng chính sách tử tuất theo luật Bảo hiểm xã hội.

Chính phủ cũng đề xuất là không tiếp tục công nhận bệnh binh mới là đối tượng người có công; trừ các trường hợp làm nhiệm vụ đặc biệt nguy hiểm, cấp bách làm suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên. Bệnh binh mới từ khi pháp lệnh sửa đổi có hiệu lực, hưởng chế độ theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội. Đối với các trường hợp là bệnh binh đang hưởng theo Pháp lệnh hiện hành thì tiếp tục được hưởng theo quy định.

Về vấn đề này, Cơ quan thẩm tra Ủy ban về Các vấn đề xã hội có hai loại ý. Ý kiến thứ nhất tán thành với đề xuất của Chính phủ, sửa đổi theo hướng quy định điều kiện chặt chẽ hơn ý kiến khác đề nghị giữ nguyên như quy định hiện hành.

“Đa số ý kiến Ủy ban tán thành loại ý kiến thứ nhất, vì cho rằng việc bổ sung tính chất công việc, hiệu ứng của hành động và nâng mức độ dũng cảm, cứu người, cứu tài sản, sẽ đảm bảo điều kiện chặt chẽ hơn, xứng đáng hơn”, Chủ nhiệm Nguyễn Thuý Anh cho biết.

Về vấn đề bệnh binh trong thời bình, Ủy ban này thống nhất với dự thảo vì quân nhân, công an nhân dân đều tham gia đầy đủ các chính sách bảo hiểm xã hội, khi các đối tượng này bị mắc bệnh, bị suy giảm sức khỏe từ 31% trở lên thì được hưởng chế độ theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị cần quy định cụ thể trong dự thảo pháp lệnh những nhiệm vụ đặc biệt nguy hiểm, cấp bách hoặc Chính phủ phải quy định chi tiết.

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho rằng, việc công nhận liệt sĩ, thương binh trong thời bình phải rà soát chặt chẽ tiêu chuẩn vì đây là sự tôn vinh chứ không chỉ là vấn đề trợ cấp. Bởi nếu tôn vinh không đúng thì có tác động ngược trở lại.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân

Cho ý kiến vào nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị nghiên cứu kỹ và làm rõ "đạo lý của vấn đề". "Liệt sĩ hy sinh trong chiến đấu thì rõ ràng nhưng thời bình này không quy định chặt chẽ thì việc ai cũng đề nghị, bất cứ sự mất mát nào cũng đề nghị liệt sĩ thì phải cân nhắc”, bà Ngân nêu quan điểm.

Chủ tịch Quốc hội cho rằng trường hợp đặc biệt dũng cảm, thực hiện công việc cấp bách cứu tài sản của nhân dân, nhà nước thì trường hợp đó mới có tôn vinh, hình ảnh mới lan tỏa rộng rãi trong xã hội. Do đó, bà Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị phải quy định rất chặt chẽ. Trường hợp nào chưa rõ thì như pháp lệnh cũ./.