ĐBQH: "Bất cập của ngành Thuế khiến các doanh nghiệp chịu thiệt hại nặng nề"

Cách tính thuế thu nhập cá nhân đã lạc hậu cả chục năm nay

Phát biểu thảo luận về thực hiện Kế hoạch tài chính quốc gia và vay, trả nợ công 5 năm giai đoạn 2021 – 2025 sáng 2/11, đại biểu Trần Văn Lâm, Ủy viên Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội, Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang bày tỏ băn khoăn, trăn trở về thu ngân sách, nhiều chính sách thu biểu hiện sự lạc hậu, bất cập nhưng chậm được xem xét, điều chỉnh.

“Ví dụ như thuế thu nhập cá nhân hiện hành với quy định mức khởi điểm mức chịu thuế, phân chia bậc luỹ tiến, mức giảm trừ gia cảnh không được cập nhật theo mức lương tối thiểu khi người lao động có mức lương tối thiểu thấp, giá cả, lạm phát. Có nội dung đã lạc hậu cả chục năm”, đại biểu Trần Văn Lâm nêu thực tế.

Hay thuế giá trị gia tăng (VAT) - nội dung được xem là sắc thuế tiên tiến, hiện đại, đại biểu Lâm cũng chỉ ra một số bất cập như: số thu lớn, số hoàn cũng lớn. Năm 2022, số thu VAT đạt 390.000 thì hoàn 150.000 tỷ đồng (khoảng 38%). Năm 2023, ước thu 365.000 tỷ đồng thì hoàn 160.000 tỷ đồng (gần 44%), năm 2024, dự kiến thu hơn 390.000 tỷ đồng thì hoàn khoảng 171.000 đồng (43,8%).

“Quy trình hoàn thu phức tạp, tốn kém, diễn ra ở rất nhiều khâu trung gian, thu - khấu trừ, thu rồi lại hoàn, chi phí cho thu rồi lại chi phí cho hoàn. Kết cục ngân sách chẳng được bao nhiêu, quá trình này gia tăng nguy cơ rủi ro gian lận, thất thu ngân sách. Đây là vấn đề cần được xem xét giải quyết căn cơ”, đại biểu Lâm nhấn mạnh.

Những quy định bất cập của ngành thuế khiến các doanh nghiệp chịu thiệt hại nặng nề

Bày tỏ đồng tình với ý kiến của ông Trần Văn Lâm về vấn đề thuế, đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà, Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh cũng cho rằng, cần khơi thông những ách tắc, tồn đọng trong hoàn thuế giá trị gia tăng.

Theo bà Hà, thời gian qua, nổi lên vấn đề về ách tắc, tồn đọng hoàn thuế giá trị gia tăng, khiến các doanh nghiệp và một số hiệp hội ngành hàng gửi đơn kiến nghị, kêu cứu.

Đồng tình cao với những đánh giá và kiến nghị trong báo cáo kết quả giám sát chuyên đề về “Việc thực hiện các quy định pháp luật về hoàn thuế giá trị gia tăng đối với xuất khẩu” của Ủy ban Tài chính Ngân sách, bà Hà cho rằng: “Những ách tắc mang tính hệ thống trong khâu hoàn thuế đối với một số nhóm ngành hàng xuất khẩu (đặc biệt là 3 nhóm ngành hàng: tinh bột sắn; gỗ, dăm gỗ, sản phẩm gỗ và cao su) thời gian qua có nguyên nhân chính xuất phát từ những văn bản hướng dẫn nghiệp vụ của Tổng Cục thuế có những điểm chưa phù hợp, thiếu cơ sở pháp lý vững chắc, thiếu tính khả thi và thiếu sự phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan”.

Đại biểu lấy ví dụ, với nhóm mặt hàng ngành gỗ, Tổng cục Thuế hướng dẫn các cục thuế thực hiện rà soát xác minh qua các khâu mua hàng đến khâu thu mua là quá mức cần thiết, bởi theo quy định của Luật Thuế giá trị gia tăng, thuế giá trị gia tăng chỉ phát sinh và phải nộp từ khâu chế biến có hóa đơn giá trị gia tăng.

Đại biểu Hà cho rằng, những quy định bất cập của ngành thuế đã khiến các doanh nghiệp chịu thiệt hại nặng nề do đứt gãy dòng tiền hoàn thuế VAT. Theo báo cáo tổng hợp đến ngày 7/6/2023 của Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam, số tiền thuế VAT của DN chế biến, xuất khẩu gỗ chưa được hoàn đến nay là 6.100 tỷ đồng. Trong đó các DN xuất khẩu dăm gỗ khoảng hơn 4.000 tỷ đồng. Riêng 11 DN xuất khẩu dăm lớn trên địa bàn Quảng Ninh chưa được hoàn 1.105 tỷ đồng.

Theo số liệu báo cáo của ngành thuế Đối với lĩnh vực gỗ và các sản phẩm gỗ: Số hồ sơ tồn, chưa giải quyết hoàn của năm 2022 và nửa đầu năm 2023 là 149 hồ sơ, xấp xỉ 9% tổng số hồ sơ đề nghị. Nhưng theo đại biểu tỉnh Quảng Ninh, trên thực tế, với các doanh nghiệp thì vốn đọng vào tiền hoàn thuế VAT còn cao hơn rất nhiều bởi có nhiều doanh nghiệp vì nộp sơ hoàn thuế lần đầu vướng mắc nên chưa nộp hồ sơ tiếp theo.

“Đã có những doanh nghiệp phải đóng cửa, máy móc trang thiết bị đầu tư nhiều tỷ đồng phải phủ bạt để không; đơn hàng bị hủy bỏ; nợ quá hạn tại ngân hàng phát sinh; người lao động mất việc làm; giá nguyên liệu đầu vào thấp, người dân bị thiệt hại”, đại biểu bức xúc.

Để giải quyết dứt điểm và hiệu quả tình trạng này, đại biểu đề nghị Chính phủ tiếp tục quan tâm, chỉ đạo khẩn trương, rà soát, cải cách, tinh gọn các thủ tục hành chính.

“Bộ Tài chính cần chỉ đạo, rà soát, tháo gỡ vướng mắc từ các văn bản chuyên ngành, khẩn trương giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp, thực hiện hoàn trước, kiểm sau với các doanh nghiệp xuất khẩu có uy tín, có chất lượng, chấp nhận tính pháp lý của tờ khai hải quan. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần phối hợp khẳng định có phải xác định nguồn gốc sản phẩm hay không, hồ sơ thủ tục hướng dẫn như thế nào để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất", đại biểu Hà đề nghị.

Doanh nghiệp vi phạm bị xử lý nghiêm, nhưng bị giam tiền thuế thì “chẳng biết kêu ai”

Trước đó, phát biểu tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội năm 2023, đại biểu Mai Thị Phương Hoa, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, Đoàn ĐBQH tỉnh Nam Định cũng nhận định, trong giai đoạn hiện nay, doanh nghiệp gặp muôn vàn khó khăn, trong đó có nỗi khổ của doanh nghiệp bị giam tiền hoàn thuế giá trị gia tăng gây thiệt hại lớn thì chẳng biết kêu ai.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho biết, hoàn thuế là trách nhiệm của Nhà nước, nhưng việc hoàn thuế có trường hợp rất chậm. Doanh nghiệp còn gặp nhiều khó khăn về thủ tục hành chính xuất phát từ các văn bản hướng dẫn về nghiệp vụ. Báo cáo của Ủy ban Tài chính - Ngân sách của đánh giá, tính thủ công về nghiệp vụ, sự phức tạp, chồng chéo của các văn bản cùng việc thiếu tiêu chí về phân loại rủi ro hồ sơ hoàn thuế đã gây ách tắc lớn cho doanh nghiệp.

“Trên thực tế, có doanh nghiệp đã phải than thở rằng, doanh nghiệp vi phạm về nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước thì bị xử lý nghiêm. Nhưng doanh nghiệp bị nợ đọng vốn xây dựng cơ bản và bị giam tiền thuế, hoàn thuế giá trị gia tăng gây thiệt hại lớn thì chẳng biết kêu ai”, bà Hoa cho biết, đồng thời đề nghị “Chính phủ cần chỉ rõ nguyên nhân và có những giải pháp quyết liệt hơn để xử lý dứt điểm tình trạng nêu trên”.