“Ràng buộc” trách nhiệm Viện kiểm sát để chống oan sai, nhục hình

Sáng 23/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục chương trình làm việc, cho ý kiến về một số vấn đề lớn còn có ý kiến khác nhau của dự án Luật tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi).

Viện Kiểm sát thực hành quyền công tố ngay từ đầu

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Hiện, ngay từ giai đoạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm thì cơ quan có thẩm quyền đã tiến hành một số hoạt động xác minh, điều tra như lấy lời khai, khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi và áp dụng một số biện pháp hạn chế quyền con người, quyền công dân như: bắt, tạm giữ người trong trường hợp khẩn cấp, phạm tội quả tang; gia hạn tạm giữ, thu giữ, tạm giữ các đồ vật, tài liệu.....

Kết quả giám sát thời gian qua cho thấy trong giai đoạn này đã xảy ra những trường hợp bức cung, dùng nhục hình dẫn đến chết người, oan, sai; việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm còn tiềm ẩn nguy cơ bỏ lọt tội phạm. Những hoạt động này được tiến hành trước khi khởi tố vụ án, vì vậy nếu chỉ quy định VKSND thực hành quyền công tố từ khi khởi tố vụ án hoặc từ khi khởi tố bị can thì không ràng buộc được trách nhiệm của Viện kiểm sát, không đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, yêu cầu chống oan, sai, chống bỏ lọt tội phạm. Do đó sửa đổi Điều 3 để quy định thời điểm thực hành quyền công tố ngay từ khi giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội làm việc sáng 23/9

Chánh án TANDTC Trương Hòa Bình cũng đồng tình với hướng quy định này vì ngay từ đầu đã phát sinh những vấn đề liên quan quyền con người và thực tế xảy ra vụ việc đáng tiếc nên viện kiểm sát phải thực hiện quyền công tố ngay để đảm bảo quyền con người. Ông Trương Hòa Bình cũng cho biết kiểm sát tố giác, tin báo tội phạm là ban đầu, ngoài ra còn có kiểm sát ở giai đoạn khởi tố và thi hành án.

Về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Luật cần thể hiện rõ hơn để tránh phức tạp dẫn đến thực hiện sai như làm rõ “ngay từ đầu” là như thế nào, tin báo có đúng có sai nên phải có căn cứ mới tiến hành kiểm sát.

Theo Chủ tịch Quốc hội, Luật sư có mặt từ đầu để tránh ép cung, nhục hình cũng như xảy ra những vụ việc đáng tiếc; Luật cần thể hiện rõ tính độc lập của người công tố với người kiểm sát.

Mở rộng thẩm quyền của Cơ quan điều tra VKSNDTC

Cơ quan thẩm tra dự án luật cho biết, Điều 20 dự thảo Luật đã mở rộng thẩm quyền điều tra của Cơ quan điều tra của VKSNDTC so với quy định hiện hành vì nếu Cơ quan điều tra này chỉ có thẩm quyền “điều tra một số loại tội xâm phạm hoạt động tư pháp mà người phạm tội là cán bộ thuộc các cơ quan tư pháp” thì qua thực tiễn cho thấy việc làm rõ hành vi phạm tội xâm phạm hoạt động tư pháp sẽ gặp khó khăn do Cơ quan điều tra này không đồng thời được điều tra hành vi phạm tội khác mà hành vi đó là nguyên nhân trực tiếp làm phát sinh hành vi phạm tội xâm phạm hoạt động tư pháp (như nhận hối lộ để làm sai lệch hồ sơ vụ án, ra bản án, quyết định trái pháp luật dẫn đến oan, sai).

Đồng thời, kết quả giám sát còn cho thấy ngoài cán bộ thuộc các cơ quan tư pháp thì người có thẩm quyền tiến hành hoạt động tư pháp (như giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, tiến hành một số hoạt động điều tra) cũng có hành vi xâm phạm hoạt động tư pháp (như nhục hình, làm sai lệch thông tin tội phạm, bắt giữ người trái pháp luât…).

Vì vậy, theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Hiện, để bảo đảm chống tội phạm trong hoạt động tư pháp có hiệu quả, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, phù hợp với chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp của VKSND, Điều 20 được chỉnh lý như sau: “Cơ quan điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Cơ quan điều tra của Viện kiểm sát quân sự trung ương điều tra một số loại tội phạm xảy ra trong hoạt động tư pháp theo quy định của luật mà người phạm tội là cán bộ, công chức thuộc Cơ quan điều tra, Tòa án, Viện kiểm sát, cơ quan thi hành án hoặc người có thẩm quyền tiến hành hoạt động tư pháp”.

Đối với một số ý kiến đề nghị giao thêm cho Cơ quan điều tra VKSNDTC điều tra tất cả các tội phạm về tham nhũng hoặc điều tra các vụ án khi Viện trưởng VKSNDTC thấy cần thiết, Thường trực Ủy ban Tư pháp đề nghị không tiếp thu vì không khả thi, không bảo đảm chặt chẽ khi áp dụng dẫn đến chồng chéo thẩm quyền điều tra./.