Tài sản không giải trình hợp lý nguồn gốc: Đưa ra tòa để giải quyết?

VOV.VN - Nhiều ý kiến đề nghị xác lập quyền sở hữu của Nhà nước đối với tài sản không giải trình hợp lý về nguồn gốc theo thủ tục tố tụng dân sự tại Tòa án.

Chiều 10/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục phiên họp thứ 26, cho ý kiến về một số vấn đề còn có quan điểm khác nhau của Dự án Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi). Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu điều hành phiên thảo luận.

Giải quyết bằng tố tụng dân sự tại tòa

Trình bày báo cáo một số vấn đề lớn về dự án Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi), bà Lê Thị Nga- Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho biết, về xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm không giải trình được hợp lý về nguồn gốc (Điều 57), ngoài phương án thu thuế thu nhập cá nhân và phương án xử phạt hành chính trước đây, nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị xác lập quyền sở hữu của Nhà nước đối với tài sản, thu nhập tăng thêm không giải trình được hợp lý về nguồn gốc (phương án 3) theo thủ tục tố tụng dân sự tại Tòa án.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga báo cáo tại phiên họp. (Ảnh: Quochoi.vn)

Theo bà Nga, ưu điểm của phương án này vừa thể hiện được thái độ mạnh mẽ của Nhà nước đối với tài sản, thu nhập tăng thêm mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc vừa giải quyết được những vướng mắc trong kiểm soát tài sản, thu nhập của Luật Phòng chống tham nhũng hiện hành; góp phần khuyến khích sự minh bạch trong kê khai tài sản, thu nhập; nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác phòng chống tham nhũng.

Phương án này không phải sửa đổi pháp luật về dân sự và pháp luật về tố tụng dân sự.

Về tố tụng dân sự, đối với trường hợp người có nghĩa vụ kê khai đồng ý bằng văn bản với kết luận xác minh thì cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập có đơn yêu cầu và tòa án tiến hành thụ lý, giải quyết theo thủ tục giải quyết việc dân sự, theo quy định tại Phần thứ 6 của Bộ Luật Tố tụng dân sự.

Trường hợp người có nghĩa vụ kê khai không đồng ý với Kết luận xác minh thì cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập khởi kiện và Tòa án thụ lý giải quyết theo thủ tục giải quyết vụ án dân sự theo quy định tại Phần thứ 2 của Bộ luật Tố tụng Dân sự.

Theo bà Nga, phương án này không mâu thuẫn với quy định về trách nhiệm chứng minh trong tố tụng dân sự. Bởi vì Luật Phòng chống tham nhũng hiện hành quy định người có nghĩa vụ kê khai phải có trách nhiệm giải trình về nguồn gốc tài sản, thu nhập tăng thêm và quy định này tiếp tục được kế thừa trong dự thảo Luật.

Mặt khác, cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập vẫn phải có trách nhiệm chứng minh tính không hợp lý trong việc giải trình về nguồn gốc tài sản, thu nhập tăng thêm của người có nghĩa vụ kê khai.

“Như vậy, trong quá trình tranh tụng, Tòa án phán quyết về tài sản, thu nhập tăng thêm mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc thì tài sản, thu nhập tăng thêm đó thuộc sở hữu của Nhà nước” – bà Nga nói.

Qua cân nhắc ưu điểm, nhược điểm của từng phương án, Ủy ban Tư pháp và cơ quan trình dự án thấy rằng phương án 2 (xử phạt hành chính) có nhiều yếu tố bất hợp lý nên đề nghị không lựa chọn. Đối với phương án 1 và phương án 3, đề nghị lựa chọn phương án 3; bổ sung quy định để giải thích khái niệm “giải trình không hợp lý về nguồn gốc tài sản, thu nhập tăng thêm” tại khoản 9, Điều 3 của dự thảo Luật.

Dùng công cụ thuế để kiểm soát thu nhập

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị bỏ cụm từ “thuộc sở hữu Nhà nước" quy định trong phương án mới vì chưa ra toà mà đã khẳng định đó là tài sản kê khai giải trình không hợp lý thuộc sở hữu Nhà nước thì dựa vào cơ sở nào?

Về điều này, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cũng cho rằng, phải qua quá trình tố tụng thì toà mới đưa ra phán quyết có phải tài sản Nhà nước hay không, chứ nói ngay tài sản thuộc sở hữu Nhà nước thì không còn khách quan nữa.

Toàn cảnh phiên họp. (Ảnh:Quochoi.vn)

Đánh giá cao ý chí, quyết tâm của cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra, tuy nhiên Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển chưa thật sự đồng tình với phương án nào trong 3 phương án cơ quan soạn thảo đưa ra.

Ông cho rằng, những quy định của dự thảo Luật, những vấn đề liên quan đến phòng chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm chống lãng phí phải thật chặt chẽ.

Nó không chỉ là mục tiêu chống tham nhũng mà còn là mục tiêu phục vụ phát triển. Kinh nghiệm các nước trên thế giới đều dùng công cụ thuế để kiểm soát thu nhập và phòng chống tham nhũng.

Thậm chí, việc thu nhập bất hợp pháp thì chứng minh sau, xử lý sau. Nhưng cứ có thu nhập là phải nộp thuế. Còn trốn thuế thì đã có hành vi xử phạt, trốn thuế nặng thì có thể qua con đường hình sự.

Theo đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển đề nghị cần củng cố lại hệ thống thuế, thậm chí có bộ phận điều tra về thuế và chuyên sâu về vấn đề thuế thu nhập, tất cả công dân, không phân biệt người dân, công chức, viên chức đều phải kê khai thuế thu nhập; thực hiện kiểm soát qua thanh toán, không dùng tiền mặt. Nếu tài sản được chứng minh là có nguồn gốc từ hành vi tham nhũng thì tịch thu 100%.

Bà Nguyễn Thanh Hải - Trưởng Ban Dân Nguyện nghiêng về phương án đóng thuế.

Theo bà, phương án ra tòa là văn minh, tuy nhiên để ra tòa phải có đầy đủ chứng cứ. Song để thu thập các chứng cứ, giấy tờ chứng minh là rất khó khăn.

Tài sản do tham nhũng mà có thì phải tịch thu

Kết luận tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đề nghị, sau phiên họp, vấn đề về xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc tập trung vào 2 phương án: xử lý bằng giải quyết tố tụng dân sự tại tòa án và phương án về thuế.

Tuy nhiên, theo Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, dù là phương án nào thì cũng phải khẳng định quan điểm thống nhất là tài sản do tham nhũng mà có hoặc có nguồn gốc từ tham nhũng là phải tịch thu.

Nếu như có dấu hiệu phạm tội, vi phạm pháp luật thì phải xử lý nghiêm theo pháp luật.

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đề nghị cơ quan thẩm tra, cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật tiếp thu các ý kiến tại phiên họp, bổ sung, chỉnh lý dự án luật; xây dựng dự thảo báo cáo để xin ý kiến Bộ Chính trị về những vấn đề liên quan đến dự án Luật./.