Sửa Luật Đấu giá tài sản sẽ giải quyết câu chuyện như đất Thủ Thiêm thế nào?

Tiếp tục Phiên họp 25, chiều 16/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu giá tài sản.

Một nhà máy 3 lần đấu giá mà không bán được

Thảo luận tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lưu ý Luật Đấu giá tài sản là luật hình thức, còn nội dung ở các luật khác. Tuy nhiên vấn đề ở chỗ, luật hình thức thì quy định đến đâu, quy định những cái gì? Có tài sản hữu hình và tài sản vô hình, trong nền kinh tế thị trường đôi khi tài sản vô hình có giá trị rất lớn. Do đó, luật có quy định đấu giá không và nếu thực hiện thế nào, tài sản nào điều chỉnh theo luật này và tài sản nào được điều chỉnh bằng luật khác.

Đặt vấn đề sửa luật này có giải quyết được những khó khăn, vướng mắc như hiện nay hay không, ông Vương Đình Huệ dẫn chứng vụ đấu giá đất ở Thủ Thiêm của Tập đoàn Tân Hoàng Minh, trúng đấu giá nhưng sau đó thì bỏ cọc thì luật sửa lần này khắc phục thế nào?

Hay Nhà máy bột giấy Phương Nam - một trong những dự án yếu kém, thua lỗ, tài sản bao nhiêu năm chỉ có thiết bị vật tư như sắt vụn, nhưng vì là dây chuyền sản xuất nên phải định giá theo nguyên tắc như dây chuyền sản xuất, không ai dám định giá như tài sản tồn kho của doanh nghiệp.

"Công ty định giá đưa ra giá hơn 1.000 tỷ đồng, nhưng từ đó đến nay cũng không bán được. Giữa luật nội dung và luật hình thức cần quy định như thế nào, cái gì quy định trong luật này, cái gì quy định ở luật khác? Cần phải sửa thêm cái gì so với luật hiện hành?", Chủ tịch Quốc hội nêu câu hỏi.

Đồng quan điểm, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho rằng, việc sửa đổi luật phải khắc phục được những bất cập như Chủ tịch Quốc hội vừa nêu, đặc biệt sau việc đấu giá quyền sử dụng đất ở Thủ Thiêm và ở một số địa phương khác; khắc phục tình trạng "quân xanh quân đỏ", ép giá, thông đồng trong đấu giá tài sản.

Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của luật này cũng sẽ tạo cơ sở pháp lý cho việc thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực đấu giá tài sản, như việc thí điểm đấu giá trực tuyến biển số xe ô tô...

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng liên quan đấu giá tài sản là cả một hệ thống văn bản, nhiều tồn tại cũng nằm trong nhiều văn bản, trong đó có Luật Đấu giá tài sản nhưng đây là luật chủ yếu quy định hình thức. Do đó, Ban chỉ đạo Trung ương về PCTN, tiêu cực nhiều lần yêu cầu rà soát sửa đổi, khắc phục sơ sở, bất cập, chồng chéo có nguy cơ xảy ra tham nhũng, tiêu cực, lợi ích cục bộ, lợi ích nhóm trong những lĩnh vực tài sản, trong đó có đấu giá tài sản.

“Sửa luật này chỉ là một phần. Không kỳ vọng rằng sửa Luật Đấu giá tài sản khắc phục được hết bất cập hiện nay về đấu giá tài sản, mà phải đồng bộ các luật” – ông Nguyễn Khắc Định lưu ý.

Tuy nhiên, ông nêu thực tế có tổ chức đấu giá tài sản đứng ra đấu giá tài sản trên giấy chứ không hề có tài sản dẫn đến có trường hợp trúng đấu giá hơn 10 năm nay, tiền nộp rồi nhưng tài sản chưa được nhận.

“Vậy chúng ta phải sửa luật này hay sửa luật nào? Bây giờ phải có tài sản anh mới được đấu giá, tài sản ấy phải được cơ quan có thẩm quyền quản lý, chứ tài sản đang nằm ở đối tượng nào, đang ở đâu trên giấy, bao nhiêu năm không nhận được...", ông nhấn mạnh và băn khoăn khi luật này sửa nhưng chưa đề cập điều đó.

Siết quy định để tránh thông đồng, dìm giá

Phát biểu giải trình thêm tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long khẳng định, luật sửa lần này quan điểm và cách tiếp cận không có sự thay đổi so với luật hiện hành. Đây là luật thủ tục, luật hình thức thể hiện nguyên tắc, trình tự, thủ tục đấu giá, con người thực hiện quyền đấu giá và tổ chức hành nghề… Còn các vấn đề khác thể hiện và tuân theo ở luật chuyên ngành. Thực tế các quy định cơ bản đáp ứng được yêu cầu lâu nay.

Việc sửa luật lần này thắt chặt quy định liên quan trình tự thủ tục để tránh thông đồng, dìm giá, “quân xanh, quân đỏ”, nhất là khi phần lớn đấu giá liên quan đất đai, tài sản Nhà nước. Yêu cầu niêm yết quy chế đấu giá công khai; thời hạn niêm yết thế nào là hợp lý, bán tại nơi nào; xem xét kỹ cá điều kiện người tham gia đấu giá; huỷ kết quả bán đấu giá tài sản; vấn đề liên quan tổ chức phiên đấu giá.

Liên quan phương thức đấu giá, ông cho biết luật lâu nay vẫn quy định cả “đấu giá lên” và “đấu giá xuống” nhưng thực tế ở ta chưa có “đấu giá xuống”. Tài sản tư nhân có thể hạ xuống mức nào đó chấp nhận thì tổ chức, cá nhân họ quyết được, nhưng tài sản công đặt ra yêu cầu bán được và bán với giá tốt nhất “thì ai xác định hạ đến giá mức nào thì bán được?”.

“Nhà máy bột giấy Phương Nam sở dĩ 3 lần không bán được do định giá cao quá”, ", ông cho biết ban soạn thảo tiếp tục tiếp thu, cập nhật, nhưng muốn giải quyết việc này, cần phải đưa vào pháp luật chuyên ngành và quy định phải bán đấu giá.

Đối với trường hợp ở Thủ Thiêm, Bộ trưởng Bộ Tư pháp thừa nhận, việc nâng tiền đặt trước lên một cách bất thường thì Luật Đấu giá tài sản "bất lực", mà phải xử lý bằng các công cụ pháp luật. Tiền đặt trước thông thường theo các nước từ 5-20%, nhưng khi ký hợp đồng rồi thì tiền đặt trước mới trở thành tiền đặt cọc, nguyên tắc xử lý ở đây theo dân sự, nghĩa là "anh đặt cọc nhưng không thực hiện nghĩa vụ của mình, anh "xù" thì anh phải nộp lại cho tôi". "Chỗ Thủ Thiêm này, quan điểm của chúng tôi, phải xử lý trong tập hợp một loạt văn bản quy phạm pháp luật khác nhau", ông Long nói.

Trước ý kiến ý kiến băn khoăn về quy định liên quan đào tạo, bồi dưỡng đấu giá viên; việc bỏ quy định miễn đào tạo nghề đấu giá đối với một số trường hợp được quy định tại luật hiện hành (người đã là luật sư, công chứng viên, thừa phát lại, quản tài viên, trọng tài viên có thời gian hành nghề từ 2 năm trở lên; người đã là thẩm phán, kiểm sát viên, chấp hành viên), ông Lê Thành Long cho rằng bởi đây là nghề tư pháp đặc thù.

“Người tham gia phải chuyên nghiệp, hiểu nghề, nếu không nắm được, không kỹ năng thì bán không ai mua chứ chưa nói bán được giá cao. Do đó dự thảo thiết kế một loạt quy định đào tạo, bồi dưỡng, lớp bổ sung. Muốn giỏi một nghề thì phải học, kể cả cả người có trình độ cao khi tham gia nghề mà thiếu kỹ năng chưa chắc bằng một người trong nghề bình thường. Trước đây một số chức danh được miễn thì giờ không miễn nữa. Anh muốn vào nghề thì phải học kỹ năng, còn hình thức học, giảm thủ tục là câu chuyện khác” – Bộ trưởng Bộ Tư pháp nói.

Bộ trưởng Lê Thành Long cho biết sẽ báo cáo lại Chính phủ, Thủ tướng để tiếp thu các ý kiến, chỉnh lý dự thảo cũng như tờ trình cho phù hợp và rõ hơn.