Trị bệnh “sợ sai, sợ trách nhiệm”: Đánh giá cán bộ bằng tiêu chí cụ thể

Phát biểu kết luận cuộc họp Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực (Ban Chỉ đạo) mới đây, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng yêu cầu Thường trực Ban Chỉ đạo chỉ đạo rà soát, chấn chỉnh, khắc phục ngay những biểu hiện đùn đẩy, né tránh, làm việc cầm chừng, sợ sai không dám làm trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp.

“Đây chính là một biểu hiện của tiêu cực, gây nhiều hệ lụy xấu, làm chậm sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, vì vậy cần tập trung chấn chỉnh, khắc phục ngay tình trạng này", Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Tại cuộc họp, Thường trực Ban chỉ đạo đề nghị giao Chính phủ kiểm tra, thanh tra, xử lý nghiêm trách nhiệm người đứng đầu một vài cơ quan, địa phương để xảy ra tình trạng đùn đẩy; trước hết xử lý trách nhiệm người đứng đầu.

Trên diễn đàn Quốc hội hiện nay cũng đang rất “nóng” câu chuyện cán bộ “sợ trách nhiệm”. Nhiều đại biểu bày tỏ sự lo lắng khi cho rằng, hiện trạng này không chỉ diễn ra đơn lẻ mà diễn ra ở nhiều địa phương, cả một số bộ, ngành Trung ương, trong một bộ phận công chức, trong các hoạt động kinh tế - xã hội. Thể hiện rõ nhất trên lĩnh vực đầu tư công, quản lý đất đai, bất động sản, mua sắm trang thiết bị khu vực công, thủ tục hành chính đầu tư cho phát triển doanh nghiệp, cung ứng các dịch vụ trực tiếp liên quan đến người dân và doanh nghiệp...

Tình trạng này đã làm chậm trễ và trì trệ hoạt động công vụ, bào mòn và làm suy giảm niềm tin của người dân và doanh nghiệp đối với cơ quan nhà nước. Và quan trọng hơn, nó cản trở động lực và nguồn lực phát triển, ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống xã hội.

Theo PGS.TS Lê Quốc Lý – nguyên Phó Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, đã đến lúc phải nhìn thẳng vào căn nguyên của vấn đề và cần thay đổi cách đánh giá cán bộ.

Ông Lê Quốc Lý cho rằng, cần đánh giá cán bộ một cách định lượng với những tiêu chí rất cụ thể, khoa học chứ không thể đánh giá theo kiểu định tính, chung chung. Có thể gọi đó bộ KPI - chỉ số đánh giá thực hiện công việc. KPI sẽ giúp hiểu rõ một công ty, một đơn vị kinh doanh hay một cá nhân đang thực hiện công việc tốt đến đâu so với các mục tiêu chiến lược đã đề ra.

“Trong một năm, một cán bộ ở vị trí của mình làm được những gì, kết quả thế nào phải hết sức cụ thể, chứ không chung chung, đại khái. Nếu một cán bộ ở vị trí lãnh đạo mà lúc nào cũng giữ mình tròn trĩnh, không hành động vì lợi ích chung sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy. Mà hệ lụy lớn nhất là đánh mất niềm tin của nhân dân”, ông Lê Quốc Lý cho biết.

Nnguyên Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh cho biết, nếu như trước đây, kiểu cán bộ làm việc "tròn trĩnh" thường an toàn, có khi lại được cất nhắc, nhưng bây giờ cần phải thay đổi cách đánh giá. Người nào “tròn trĩnh" mà né tránh, đùn đẩy trách nhiệm thì không hoàn thành nhiệm vụ.

Theo đó, đánh giá cán bộ lãnh đạo cần phải định lượng trên các tiêu chí: Giải ngân đầu tư công và tăng trưởng kinh tế thế nào, đời sống nhân dân có được cải thiện không, người dân có hài lòng không? Đảng và Nhà nước cần "đặt hàng" những nhiệm vụ rất cụ thể sát với thực tiễn cho cán bộ và xem họ có đạt KPI không từ đó mới có cách đánh giá toàn diện, là cơ sở để thay thế, điều chuyển hay cất nhắc, bổ nhiệm vị trí mới cao hơn.

Công cuộc đổi mới từ Đại hội Đảng lần thứ VI bắt đầu từ việc nhìn thẳng vào sự thật, nói rõ sự thật. Theo đó, muốn có giải pháp trị căn bệnh “sợ trách nhiệm”, trước hết cần phải nhìn thẳng vào sự thật và nói rõ sự thật.

Ông Lê Quốc Lý cho rằng, cán bộ không thể "giậm chân tại chỗ" mà vẫn "hoàn thành nhiệm vụ" được. Do đó, cần phải có một lực đẩy để những người trong bộ máy công quyền tiến về phía trước, nếu không tiến sẽ bị loại ra khỏi hệ thống. Bởi vì trong bối cảnh hiện nay, tình hình trong nước và thế giới có nhiều khó khăn thì cán bộ đảng viên càng cần phải thể hiện tinh thần trách nhiệm, năng động sáng tạo chứ không phải tìm cách né tránh, đùn đẩy.

Về lâu dài, cần đẩy mạnh rà soát, bổ sung, hoàn thiện thể chế, chính sách, nhất là lĩnh vực kinh tế xã hội còn vấn đề phát sinh, khó khăn vướng mắc; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền gắn với trách nhiệm cụ thể và việc kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực.

Bên cạnh đó, ngoài việc kịp thời điều chuyển, thay thế cán bộ năng lực hạn chế, đùn đẩy, né tránh, sợ trách nhiệm, nhất là cán bộ lãnh đạo mà không chờ hết nhiệm kỳ, thì việc đồng hành, khuyến khích sự sáng tạo, đổi mới, hành động đột phá vì lợi ích chung của những cán bộ có bản lĩnh, dám nghĩ, dám làm cũng rất quan trọng.

Xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân né tránh, đùn đẩy công việc, thoái thác nhiệm vụ

Theo ông Vũ Văn Phúc – Phó Chủ tịch Hội đồng khoa học các cơ quan Đảng Trung ương, để loại bỏ những cán bộ ỉ lại tập thể, sợ trách nhiệm, không dám quyết đoán, cần thực hiện theo tinh thần lãnh đạo Đảng đã nói: Ai nhụt chí thì đứng sang một bên cho người khác làm. Bên cạnh đó phải chọn đúng cán bộ. Nếu trót chọn sai người thì phải thay ngay mà không chờ hết nhiệm kỳ. Còn những cán bộ nào cố tình gây thất thoát, lãng phí, tiêu cực, tham nhũng, lợi ích nhóm thì phải xử lý nghiêm, “không có vùng cấm”, “không có ngoại lệ”.

Trước đó, trong Nghị quyết số 74/NQ-CP phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 4/2023, Chính phủ yêu cầu xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân né tránh, đùn đẩy công việc, thoái thác nhiệm vụ, thiếu trách nhiệm để xảy ra chậm trễ hoặc không quyết định các vấn đề, công việc thuộc thẩm quyền; thực hiện việc luân chuyển, xử lý cán bộ sợ sai, sợ trách nhiệm trong thực thi công vụ. Kịp thời biểu dương, khen thưởng những tập thể, cá nhân thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ được giao, bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung.

Tinh thần này tiếp tục được Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh tại diễn đàn Quốc hội ngày 31/5. Thêm vào đó, nữ Bộ trưởng cho rằng, cần xác định rõ trách nhiệm người đứng đầu trong thực thi công vụ. Bởi thực tế cho thấy, nơi nào người đứng đầu quyết tâm, quyết liệt, dám nghĩ, dám làm, thể hiện rõ vai trò lãnh đạo dẫn dắt thì nơi đó thành công, kỷ cương, kỷ luật công vụ tốt.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ cũng đề nghị cơ quan kiểm tra, điều tra, truy tố, xét xử tiếp tục nghiên cứu, phân loại vụ việc vi phạm, sai phạm có tính chất, mức độ, động cơ nếu không vụ lợi cá nhân, không tham ô, tham nhũng thì khoan dung, khoan hồng hơn nữa để khuyến khích, bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung./.