Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt của Đảng

Đối với Việt Nam hiện nay, vấn đề cán bộ ngày càng có tầm quan trọng, đặc biệt vừa có tính lý luận sâu sắc lại là yêu cầu của thực tiễn, vừa có tính cơ bản lâu dài và lại là đòi hỏi bức xúc của tình hình hiện tại. Bởi lẽ, Đảng Cộng sản Việt Nam - Đảng Mác - Lênin - Hồ Chí Minh, Bộ tham mưu của giai cấp công nhân và của dân tộc Việt Nam, là đảng cầm quyền, đảng cách mạng và hành động nên nhất cử nhất động của Đảng đều được nhân dân chú ý và đều có tác động đến tình hình đất nước nói chung.

Trong hành trình đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội, Đảng Cộng sản Việt Nam xác định: phát triển kinh tế là nhiệm vụ trọng tâm, xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt.

Có ba tố chất quan trọng hàng đầu để thực hiện nhiệm vụ xây dựng Đảng và tạo nên sức mạnh của Đảng. Một là, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng; Đường lối đó được xây dựng bằng trí tuệ tập thể của toàn Đảng, mang tính cách mạng và sáng tạo, phản ánh quy luật vận động khách quan của xã hội và phù hợp với điều kiện cụ thể của Việt Nam. Hai là, tổ chức chặt chẽ và vững chắc các tổ chức của Đảng từ cơ sở đến Trung ương Đảng, tạo thành khối đoàn kết thống nhất ý chí và thống nhất hành động. Ba là, đội ngũ đảng viên trung thành với sự nghiệp và lý tưởng cách mạng.

Trong ba yếu tố ấy, đội ngũ đảng viên có vị trí đặc biệt vì suy cho cùng, đường lối của Đảng đúng đắn, tổ chức của Đảng chặt chẽ cũng là do đội ngũ cán bộ của Đảng thực hiện và tạo dựng. Bên cạnh đó, vấn đề cốt tử tạo nên năng lực lãnh đạo của Đảng chính là đội ngũ cán bộ chủ chốt. Đây là những đầu tàu kéo cả đoàn tàu đi về phía trước, là hạt nhân quy tụ đảng viên và quần chúng nhân dân đồng tâm hợp lực thực hiện đường lối của Đảng.

Như vậy, nếu chúng ta khẳng định xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt thì đồng thời cũng khẳng định: Công tác cán bộ là vấn đề then chốt của nhiệm vụ then chốt đó, và việc xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý là cái cốt lõi của các vấn đề then chốt.

Công tác cán bộ - vấn đề then chốt của nhiệm vụ then chốt

Nhận thức rõ vị trí đặc biệt quan trọng của công tác cán bộ, Đảng Cộng sản Việt Nam trong các Nghị quyết cũng như trong hoạt động thực tiễn của mình, luôn chú trọng công tác cán bộ, đặc biệt đã có nhiều nghị quyết quan trọng đề cập công tác cán bộ. Các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng về công tác tổ chức cán bộ đã được các cấp, các ngành, các địa phương thực hiện nghiêm túc, đã nhanh chóng đi vào cuộc sống, góp phần quan trọng vào việc củng cố phát triển đội ngũ cán bộ, ổn định tư tưởng, thống nhất nhận thức và hành động trong Đảng và nhân dân.

Nhận định chung về công tác cán bộ của Đảng trong những năm qua có thể thấy rõ nhiều nét mới, nhất là đổi mới nhận thức, làm rõ hơn nội dung và phương thức thực hiện nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ, đi đôi với phát huy trách nhiệm của tập thể thường vụ cấp uỷ, ban cán sự Đảng, đảng đoàn là người đứng đầu của tổ chức trong hệ thống chính trị về công tác cán bộ; việc thực hiện dân chủ ngày càng thiết thực, rộng rãi hơn, chấp hành đúng và đầy đủ hơn nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể quyết định công tác cán bộ.

Việc bố trí công tác và luân chuyển cán bộ lãnh đạo, quản lý đã có sự hỗ trợ nhịp nhàng hơn và đã được triển khai tổ chức thực hiện tương đối sâu rộng ở cấp Trung ương và cấp tỉnh.

Thực tiễn đã khẳng định, để tạo ra sự chuyển biến cơ bản trong công tác cán bộ, cần phải thực hiện đồng bộ các khâu chính yếu; từ đánh giá, quy hoạch, luân chuyển đến đào tạo, bồi dưỡng và bố trí, sử dụng cán bộ.

Bên cạnh những ưu điểm, thành công đã đạt được, công tác cán bộ cũng còn một số khuyết điểm, thiếu sót. Đó là: Việc đánh giá và quản lý cán bộ là khâu yếu, nhưng chưa được khắc phục; công tác cán bộ chưa góp phần đẩy lùi tiêu cực, tham nhũng; chính sách cán bộ còn có những điểm bất hợp lý. Có bốn nguyên nhân dẫn tới khuyết điểm, yếu kém.

Đó là: Thứ nhất, nhiều cấp uỷ và cán bộ lãnh đạo chưa quán triệt sâu sắc nội dung các nghị quyết về công tác tổ chức và cán bộ, do đó thiếu thống nhất cao trong nhận thức và tổ chức thực hiện; Thứ hai, việc tổ chức thực hiện nghị quyết còn nhiều mặt hạn chế; Thứ ba, chậm phát hiện và khắc phục những mặt mâu thuẫn trong công tác tổ chức, cán bộ; Thứ tư, công tác nghiên cứu khoa học về tổ chức có những hạn chế, chưa quan tâm xây dựng hệ thống cơ quan tham mưu về công tác tổ chức, cán bộ.

Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt - điều cốt lõi của vấn đề then chốt

Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: Cán bộ là gốc của mọi công việc. Trong đội ngũ cán bộ nói chung, cán bộ chủ chốt là gốc của cái gốc đó, là lực lượng nòng cốt, là nhân tố quan trọng nhất trong bộ máy tổ chức Đảng và Nhà nước. Cán bộ chủ chốt là những người đứng đầu một ngành, một địa phương, một đơn vị công tác, sản xuất kinh doanh, chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện đường lối, nhiệm vụ chính trị ở đó, phân công nhiệm vụ, chỉ đạo cán bộ công chức của mình hoàn thành nhiệm vụ được giao phó.

Có cán bộ chủ chốt giỏi thì đội ngũ cán bộ khoa học kỹ thuật, chuyên môn nghiệp vụ được sử dụng phát huy được mọi khả năng. Cán bộ chủ chốt giỏi thì tổ chức đó sẽ mạnh, nâng cao được hiệu quả, chất lượng công tác. Cùng một tổ chức bộ máy tương tự, cùng một cơ chế chính sách giống nhau, nhưng có địa phương kinh tế - xã hội phát triển nhanh, mọi nhiệm vụ đều thực hiện và hoàn thành xuất sắc; có địa phương kinh tế - xã hội trì trệ, mọi nhiệm vụ bê trễ. Có những ngành, địa phương sản xuất đình đốn, kinh doanh thua lỗ, đời sống cán bộ nhân dân hết sức khó khăn, thế nhưng chỉ cần thay cán bộ đứng đầu, tình hình mọi mặt được cải thiện. Điều đó nói lên là vai trò quyết định của cán bộ chủ chốt.

Cán bộ chủ chốt bao gồm cán bộ lãnh đạo từ cấp Trung ương đến cấp cơ sở, từ cấp vĩ mô cho tới vi mô. Cán bộ chủ chốt ở mỗi cấp, mỗi khâu đều quan trọng, rất cần được xây dựng vững mạnh và đồng bộ. Trước hết, rất cần những nhà lãnh đạo ở cấp vĩ mô, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với lý tưởng chủ nghĩa xã hội, kết tinh được trí tuệ của toàn Đảng, của nhân dân, nắm bắt được tri thức của thời đại, có tầm nhìn chiến lược, đủ khả năng đặt ra và xử lý các vấn đề đường lối của Đảng một cách chính xác và sáng tạo, bảo vệ vững chắc độc lập của Tổ quốc và đưa sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa đến thắng lợi trọn vẹn.

Bài học của phong trào cộng sản quốc tế và các Nhà nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu và Liên Xô trước đây đã cho thấy, nếu cán bộ lãnh đạo chủ chốt mà phạm sai lầm, thoái hoá về chính trị và đạo đức có thể làm tan rã Đảng và sụp đổ chế độ, đẩy đất nước vào thảm hoạ khó lường. Đồng thời cũng có những cán bộ chủ chốt giỏi tổ chức hoạt động thực tiễn ở các địa phương, các ngành, cơ sở, biết vận dụng đường lối chính sách một cách sáng tạo, phù hợp với điều kiện cụ thể khác nhau ở từng nơi, từng lúc.

Chỉ có như vậy mọi đường lối, chủ trương của Đảng mới được đưa vào cuộc sống, trở thành hiện thực. Từ đội ngũ lãnh đạo chủ chốt giỏi ở các ngành, các cơ sở, địa phương sẽ chọn lựa, đào tạo nên những cán bộ lãnh đạo chủ chốt tài năng ở cấp vĩ mô. Như vậy, việc xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt có đầy đủ phẩm chất và tài năng ở các cấp, các ngành là sự nghiệp thiết thực của toàn Đảng, toàn dân.

Thực hiện các Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, việc xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt rất được lưu tâm và đã đạt được kết quả quan trọng. Kế thừa và phát huy những truyền thống tốt đẹp của lớp lớp cán bộ cách mạng đã làm nên những chiến thắng oanh liệt trong các cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc, với sự quan tâm đặc biệt của Đảng, đội ngũ cán bộ chủ chốt trong hơn 20 năm đổi mới vừa qua đã thể hiện rõ phẩm chất trí tụê, góp phần quan trọng vào thành tựu diệu kỳ mà đất nước ta đã đạt được.

Bên cạnh đó, những khiếm khuyết của việc xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt là tình trạng vừa thiếu, lại vừa yếu; tình trạng hụt hẫng cán bộ lãnh đạo, thiếu đội ngũ kế cận diễn ra ở nhiều cấp, nhiều ngành; công tác cán bộ, nhất là khâu đánh giá, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ vẫn còn nhiều nổi cộm.

Nguyên nhân của những yếu kém trên, ngoài những nguyên nhân chính yếu của công tác cán bộ nói chung, còn có những nguyên nhân cụ thể hơn, trong đó đặc biệt là chưa có những quy chế và những tiêu chí thật rõ ràng, khoa học để chọn lựa, bồi dưỡng nhân tài.

Một số bài học kinh nghiệm

Qua thực tiễn, công tác cán bộ và việc xây dựng đội ngũ cán bộ nói chung, xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt nói riêng có thể đúc rút một số kinh nghiệm bước đầu.

Thứ nhất, công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt phải chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ của cấp mình, đơn vị mình, nhất là cán bộ lãnh đạo quản lý. Đồng thời với việc chuẩn bị đường lối, nghị quyết cũng như chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội phải chuẩn bị chiến lược cán bộ đáp ứng, trong đó chú trọng đến cán bộ chủ chốt. Nội dung quan trọng là xây dựng được quy hoạch cán bộ và chăm lo bồi dưỡng, đào tạo, giáo dục cán bộ.

Thứ hai, trên cơ sở quán triệt sâu sắc quan điểm giai cấp trong công tác cán bộ, phải tăng cường đoàn kết, tập hợp rộng rãi các loại cán bộ, trọng dụng mọi nhân tài cho đất nước. Cần thu hút những người có đủ đức, đủ tài, đủ năng lực trình độ vào đội ngũ cán bộ chủ chốt, kể cả những người chưa phải là đảng viên. Có những cơ quan, đơn vị mà người đứng đầu cũng có thể là người ngoài Đảng.

Thứ ba, phải nắm vững tiêu chuẩn cán bộ, nhất là tiêu chuẩn đối với cán bộ chủ chốt, cán bộ đứng đầu các cơ quan đơn vị, giải quyết mối quan hệ giữa tiêu chuẩn và cơ cấu cán bộ. Tiêu chuẩn chung của cán bộ là: Phẩm chất chính trị tốt, vững vàng, kiên định mục tiêu lý tưởng và con đường xã hội chủ nghĩa, trung thành với chủ nghĩa Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh; có đạo đức cách mạng trong sáng, lối sống lành mạnh, có trình độ và khả năng thực hiện những nhiệm vụ công tác chuyên môn được giao.

Tiêu chuẩn đối với cán bộ chủ chốt là: Có năng lực tham gia, quyết định và tổ chức thực hiện tốt những nhiệm vụ trong phạm vi trách nhiệm của mình; có năng lực điều hành, điều khiển, tập hợp quần chúng, phối hợp công tác; có kiến thức kinh nghiệm thực tiễn, tổng kết thực tiễn, đúc rút kinh nghiệm; có kiến thức và ý thức xây dựng Đảng, biết làm công tác tổ chức, cán bộ. Có phong cách làm việc tập thể, tổ chức khoa học, nói đi đôi với làm, sâu sát thực tế; biết lắng nghe, biết quyết đoán, dám chịu trách nhiệm.

Thứ tư, đánh giá đúng và biết sử dụng cán bộ, nhất là cán bộ chủ chốt. Trước hết, phải tìm hiểu kỹ và đánh giá cán bộ đúng đắn, đây là khâu đầu tiên và quan trọng nhất của công tác cán bộ cũng như của việc xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt. Đánh giá đúng thì mới sử dụng cán bộ đúng chỗ, đúng việc. Đánh giá cán bộ là hiểu cán bộ trong sự vận động phát triển, từ hiện tượng tìm ra bản chất, từ biểu hiện bề ngoài tìm ra thực chất bên trong, tìm hiểu về quá khứ và hiện tại thấy hướng phát triển tương lai. Đã đánh giá đúng rồi thì cần mạnh dạn sử dụng đề bạt, cất nhắc và giao nhiệm vụ đúng lúc; không chờ đợi quá chín có khi sẽ bị rụng, không để chậm trễ mất thời cơ của cán bộ.

Thứ năm, chính sách cán bộ phải nhất quán, thực sự dân chủ, công bằng. Mọi cán bộ đều được đối xử như nhau, đều được tạo điều kiện để phát huy năng lực sở trường, cống hiến thật nhiều cho sự nghiệp chung. Đồng thời tất cả cán bộ đều được hưởng những chính sách về bồi dưỡng, đào tạo, sử dụng, đề bạt cất nhắc, đãi ngộ... một cách công bằng, hợp lý.

Chúng ta rất vui mừng nhận thấy rằng, đường lối cán bộ, công tác cán bộ, trong đó có việc xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt của Đảng là đúng đắn, sáng tạo. Hiện nay, công tác cán bộ còn nhiều vấn đề đang đặt ra cần tiếp tục giải quyết, nhưng chúng ta đã có những thành công và rút ra những bài học kinh nghiệm. Đó là cơ sở vững chắc để công tác cán bộ của Đảng ngày càng được tăng cường, phát triển và có hiệu quả, góp phần quyết định vào việc xây dựng đội ngũ cán bộ nói chung và trong đó có đội ngũ cán bộ chủ chốt đủ năng lực và phẩm chất, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp cách mạng trong giai đoạn mới./.