Giữ gìn bản sắc dân tộc Sán Chỉ từ những câu lạc bộ hát Soóng cọ

Hát Soóng Cọ được lưu truyền qua nhiều thế hệ và trở thành một món ăn tinh thần không thể thiếu. Tuy nhiên, điệu hát này đang đứng trước nguy cơ ngày càng bị thất truyền. Xây dựng và phát triển các câu lạc bộ hát Soóng Cọ, đặc biệt là trong trường học đang được huyện Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh quan tâm, chú trọng nhằm góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa ấy.

Mỗi dịp cuối tuần, đặc biệt là dịp hè, câu lạc bộ hát Soóng Cọ ở trường hoạt động mạnh.

Trong thời gian qua, phòng giáo dục và đào tạo huyện Tiên Yên đã chỉ đạo cho các trường ở các khu vực vùng núi, vùng sâu vùng xa đưa các làn điệu vào để dạy các em trong các trường, mời các nghệ nhân ở địa phương hướng dẫn các em vào các dịp hè, buổi sinh hoạt câu lạc bộ vẫn được luyện tập và tổ chức các chương trình tham gia vào các lễ hội ở địa phương, chương trình hoạt động chủ điểm hàng tháng ở các nhà trường. Hiện nay, có 2 đơn vị trường ở xã vùng cao Đại Dực và Đại Thành cùng trường THPT dân tộc nội trú ở ngay trung tâm huyện tổ chức được câu lạc bộ soóng cọ.

Trường tiểu học và THCS Đại Thành có khoảng 95 học sinh đang theo học câu lạc bộ hát Soóng Cọ. Với lối truyền dạy như một hình thức hoạt động ngoại khóa thiết thực, câu lạc bộ đã thu hút khá đông giáo viên và học sinh tham gia. Các em học sinh tiểu học còn nhỏ tuổi, giọng chưa kéo được nhiều, gần như chỉ đọc từng câu một nhưng chỉ khoảng 10 tuổi trở lên thì đã kéo giọng, ngân nga khá hay.

Em Nình Moóc Cặn, học sinh lớp 8 trường tiểu học và THCS Đại Thành vào câu lạc bộ từ tháng 9 đã biết hát khá nhiều điệu Soóng Cọ của dân tộc mình. Em chia sẻ: "Em tham gia lớp Soóng Cọ được 5 tháng, trong 5 tháng học tại trường em đã  học được rất nhiều làn điệu Soóng Cọ. Em thấy thêm biết và hiểu hơn về làn điệu Soóng Cọ của dân tộc mình. Soóng Cọ giúp mình hiểu hơn về văn hóa của dân tộc mình. Chúng em rất mong muốn câu lạc bộ Soóng Cọ sẽ được tiếp tục mở rộng hơn nữa để chúng em có thể học thêm nhiều làn điệu Soóng Cọ”.

Học sinh hào hứng hưởng ứng tập hát.

Hiện nay, việc lưu giữ nét độc đáo cuả hát Soóng Cọ chủ yếu qua sinh hoạt tại các câu lạc bộ trong trường học, trên địa bàn. Tuy nhiên một số bài truyền khẩu không được lưu giữ, chưa có hình thức sao chép làm tư liệu. Hơn nữa, các hội viên lớp trẻ của đồng bào dân tộc Sán Dìu nhiều khi không sử dụng thành thạo ngôn ngữ của dân tộc mình nên việc học hát cũng là khó khăn lớn để bảo tồn loại hình dân gian này.

Chia sẻ về những khó khăn này, nghệ nhân Nình A Voòng, giãi bày:“Sau này, rất mong nhà nước và cấp trên quan tâm về việc mở rộng sau này về câu lạc bộ, để mãi mãi không bỏ làn điệu dân tộc này cũng là bản sắc đân tộc vì là không thể quên được để con cháu sẽ tiếp thu. Sau này tôi vẫn còn đứa nào thì tôi vẫn cố giảng dạy, năm này đến những năm sau vẫn tiếp thu”.

Việc phát triển các câu lạc bộ hát Soóng cọ trong trường học giúp cho các em học sinh được tiếp cận, xích gần hơn về điệu hát của dân tộc Sán Chỉ. Đây cũng là một cách làm hay để góp phần bảo tồn văn hóa dân tộc.

Bà Nguyễn Thị Hương, phó phòng giáo dục và đào tạo huyện Tiên Yên, cho biết: "Trong thời gian tới chúng tôi sẽ đẩy mạnh hoạt động này ở các đơn vị trường vùng sâu vùng xa, nhân rộng ra các đơn vị khác trong toàn huyện để phát huy nét đẹp văn hóa của các địa phương trong toàn huyện đến được với các đơn vị trường”.

Bản sắc dân tộc Sán Chỉ càng được tô đậm hơn thông qua hoạt động các câu lạc bộ Soóng Cọ trong trường học và địa phương. Đây cũng là một giải pháp hiệu quả để bảo tồn văn hóa các dân tộc trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh nói riêng và cả nước nói chung./.