Nhiều hộ dân Bắc Kạn đối mặt nguy cơ tái nghèo khi thủy điện ngăn dòng tích nước

Dù người dân đã nhiều lần kiến nghị nhưng chủ đầu tư vẫn chưa đưa ra phương án khắc phục cũng như hỗ trợ thỏa đáng, và hậu quả là nhiều hộ dân rơi vào nguy cơ thiếu đói.

Gia đình bà Lục Thị Vưng ở thôn Nà Dụ, xã Văn Minh, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn có khoảng 1.300m2 ruộng lúa 2 vụ nhưng đã phải bỏ hoang từ tháng 8/2021, khi thủy điện Pác Cáp ngăn dòng. Bà Vưng được chủ đầu tư hỗ trợ một phần thu hoạch nông sản trong vụ đầu tiên, nhưng đến nay, đã 2 năm trôi qua, gia đình không có thêm bất cứ khoản hỗ trợ nào. Gia đình bà Vưng mới thoát diện hộ nghèo, nay lại rơi vào tình cảnh phải đi làm thuê lấy tiền mua gạo và nguy cơ tái nghèo hiện hữu. Nhìn mảnh đất vốn là “bờ xôi ruộng mật” nay chỗ thành ao nước, chỗ cỏ dại um tùm, bà Vưng không khỏi chua xót.

“Bây giờ gia đình khó khăn lắm, không đủ gạo ăn phải đi vay mượn, lúc nào kiếm được tiền thì trả cho họ, cứ vay mượn thế này thôi, đi làm thuê, chặt cây vầu trên rừng bán cho người ta để kiếm tiền. Cũng không được mấy đâu, được đến đâu thì cứ dồn chi trả bữa ăn hàng ngày. Giờ tôi chỉ mong hỗ trợ đổ đất lên để lấy đất trồng lúa thôi, chứ đền bù, lấy tiền về tôi cũng không biết làm gì, chỉ mong có ruộng làm thôi”, bà Vưng kể.

Chị Hoàng Thị Hiệp, cũng ở thôn Nà Dụ, là một người khuyết tật diện đặc biệt. Chị được cha mẹ cho 3.000m2 đất ở bên kia sông để cất nhà sinh sống và canh tác. Khi thủy điện tích nước, hơn 2.000m2 đã được thu hồi đền bù. Tuy nhiên, nước sông lên cao, chị không thể trở lại ngôi nhà cũ cũng như canh tác ở phần còn lại. Chị phải dùng toàn bộ số tiền đền bù, vay mượn thêm anh em họ hàng, về làng cất ngôi nhà khác để tiện sinh hoạt. Tuy nhiên, đất canh tác không còn, sức khỏe lại yếu, chị chỉ còn biết trông vào 740.000 đồng tiền trợ cấp dành cho người khuyết tật mỗi tháng để sinh sống.

“Ngôi nhà lúc đầu họ bảo hỗ trợ di dời, còn tìm cả đất ở cho, nhưng giờ đã có gì đâu, chẳng thấy gì cả. Nước to tôi không qua sông được, con thì đi học diện nhà nước hỗ trợ, chồng thì đã ly hôn, tôi thì khuyết tật, ốm đau nên chỉ trông vào trợ cấp của nhà nước thôi”, chị Hiệp cho hay.

Thủy điện Pác Cáp nằm tại xã Sơn Thành, huyện Na Rì, do Công ty CP Thủy điện Sử Pán 1 làm chủ đầu tư, đi vào hoạt động từ 8/2021. Ngoài các hộ đã được hỗ trợ, đền bù trước đó, khi thủy điện tích nước đã có thêm các diện tích đất nông nghiệp, ao cá và cây trồng của 46 hộ thuộc 8 thôn bản của xã Văn Minh và một trạm bơm thủy nông bị ảnh hưởng.

Chủ đầu tư, Sở TNMT Bắc Kạn và chính quyền địa phương đã có khảo sát, thống kê số tiền cần hỗ trợ cho 46 hộ là gần 2 tỉ đồng. Tuy vậy, đây mới chỉ là số thiệt hại trước mắt, bởi khi nước hồ dâng cao đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc khai thác rừng trồng do chi phí vận chuyển quá lớn.

“Nhà tôi có 2 ao, tổng hơn 8.000m2 ao cá, tôi đầu tư hơn 150 triệu đồng, nay không thể tháo cạn được. Ngoài ra vườn cây tôi cũng trồng 5-6ha, đến tuổi khai thác mà không có đường đi. Trước kia tôi vẫn đi qua phía thác dưới kia, vẫn đi được, mùa này xe máy vào tận ao với rừng cây được, giờ thì nước sâu không đi được rồi”, ông Nông Minh Đức, một người dân xã Văn Minh, huyện Na Rì nói.

Ông Nông Văn Nghiệm, Chủ tịch UBND xã Văn Minh, huyện Na Rì cho biết chủ đầu tư có đền bù một số hộ bị ảnh hưởng trong vụ đầu tiên, nhưng sau đó đã không còn bất cứ hỗ trợ nào. Người dân và chính quyền xã đã nhiều lần kiến nghị đến chủ đầu tư cũng như các cấp có thẩm quyền về tình trạng này, nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết. Trong số 46 hộ dân này, có đến quá nửa là hộ nghèo, cận nghèo của xã.

“Qua thăm nắm, một số hộ báo cáo là phải đi làm thuê để kiếm tiền đong gạo ăn, vì họ có gần 2.000m2 ruộng, giờ ngập đi hơn 1.000m2 rồi, còn khoảng 100-200m2 thì không đủ lương thực cho gia đình, có nguy cơ thiếu ăn trong năm. Mong muốn lớn nhất của người dân và chính quyền xã là chủ đầu tư sớm hoàn thiện thủ tục, đền bù, hỗ trợ thỏa đáng cho người dân, vì sự việc diễn ra lâu rồi, gây bức xúc cho người dân, ảnh hưởng an ninh trật tự trên địa bàn”, ông Nghiệm cho hay.

Bà Lý Thị Thắm, trưởng thôn Nà Dụ, xã Văn Minh mong muốn: “Mong cấp trên làm sao giúp các hộ sớm có đất sản xuất, thoát nghèo chứ không càng ngày càng có nhiều hộ nghèo, khó khăn lắm. Đi làm thuê cũng làm mãi sao được, hộ thoát nghèo có lại nguy cơ tái nghèo”.

Trao đổi với phóng viên, ông Lương Thanh Lộc, Phó Chủ tịch UBND huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn cho biết, chính quyền địa phương đã nhiều lần yêu cầu chủ đầu tư tính phương án đảm bảo quyền lợi cho người dân, đồng thời đã báo cáo đến các sở, ngành để phối hợp xử lý dứt điểm vấn đề người dân kiến nghị.

“Liên quan đến vướng mắc đền bù, hỗ trợ phần bổ sung diện tích ngoài thiết kế của thủy điện Pác Cáp, UBND huyện đã nhiều lần tổ chức các cuộc họp giải quyết, mời cả đơn vị chủ đầu tư đến làm việc. Đồng thời chỉ đạo bằng văn bản nhiều lần. UBND huyện yêu cầu chủ đầu tư đăng ký nhu cầu sử dụng đất theo quy định, đến tháng 6/2023 chủ đầu tư thủy điện mới có văn bản đăng ký, ngay tháng 7 vừa qua, huyện đã tổng hợp trình sở TN&MT Bắc Kạn…”, ông Lộc nói.

Mong muốn lớn nhất của người dân xã Văn Minh suốt 2 năm qua đó là chủ đầu tư cũng như các cấp có thẩm quyền sớm có phương án khắc phục triệt để những ảnh hưởng do việc ngăn dòng, tích nước thủy điện Pác Cáp gây ra; Đồng thời, hỗ trợ thỏa đáng với những thiệt hại mà người dân đã phải gánh chịu, không để nguy cơ tái nghèo, thậm chí thiếu đói xảy ra.