Triển vọng du lịch cộng đồng ở Đắk Lắk

Thong thả kiểm kê lại các vật dụng và các ché rượu cần đặt nơi góc nhà, chuẩn bị cho một chương trình giới thiệu văn hóa, ẩm thực đầu xuân; ông Y Pin Bing (thường gọi là ama Pi), ở buôn Ako Dhông, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk giới thiệu: Đây là rượu cần nhà tự ủ, chỉ dùng để đãi khách trong quá trình tổ chức đánh chiêng, múa xoang và giới thiệu về văn hóa truyền thống của buôn làng.

Nhiều năm qua, khuôn viên nhà ông Y Pin là nơi thường xuyên tiếp đón rất nhiều du khách trong và ngoài nước đến tham quan, tìm hiểu văn hóa của người Êđê. Khác với nhiều gia đình khác chỉ chuyên sản xuất để bán riêng từng sản phẩm như rượu cần, thổ cẩm hay cà phê, ông Y Pin đã kết hợp với một số đội chiêng, đội múa và nghệ nhân dệt thổ cẩm để tạo thành các hoạt động trải nghiệm, trình diễn khi khách có nhu cầu. 

Ông Y Pin chia sẻ, năm vừa qua, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên lượng du khách quốc tế đến buôn giảm đáng kể, chủ yếu là khách trong nước đi theo đoàn hay khách lẻ, số chương trình trải nghiệm, trình diễn không nhiều như các năm trước. Tuy nhiên, bản thân ông vẫn đang ấp ủ kế hoạch tiếp tục mở rộng mô hình du lịch của gia đình, kết hợp làm homestay và hoạt động “trải nghiệm làm nông dân sản xuất cà phê”. Ông Y Pin hi vọng, trong năm mới này, tình hình dịch bệnh trên thế giới sẽ được kiểm soát và đẩy lùi, kinh tế được phục hồi, từ đó hoạt động du lịch sẽ tiếp tục phát triển tốt hơn.

"Trong năm mới này, tôi rất mong muốn các cấp, ngành và đơn vị quản lý tạo điều kiện thuận lợi, hỗ trợ cùng thực hiện. Vì thực chất, mô hình này không phải chỉ riêng lẻ của từng gia đình hay của một cá thể trong buôn, mà cần phải có sự chung tay của Nhà nước, ngành văn hóa, an ninh cùng vào cuộc triển khai. Có như vậy mới đem lại hiệu quả cho mô hình du lịch cộng đồng của người Êđê" - ông Y Pin cho biết.

Là buôn còn lưu giữ được nhiều giá trị văn hóa và kiến trúc của người Êđê, buôn Ako Dhông đã được tỉnh Đắk Lắk chọn quy hoạch làm điểm du lịch cộng đồng từ năm 2019. Theo quy hoạch, điểm du lịch cộng đồng buôn Akô Dhông rộng hơn 55ha, quy mô dân số khoảng 2.200 - 3.000 khẩu, trong đó hơn 30% người Ê Đê ở trong buôn sinh sống bằng nghề dệt thổ cẩm, làm rượu cần, chế tác đồ thủ công mỹ nghệ và mở dịch vụ giải trí văn hóa - văn nghệ truyền thống, phục vụ du khách. 

Trong năm 2020, ngành văn hóa đã tổ chức các lớp tập huấn, đào tạo kiến thức xây dựng, phát triển sản phẩm du lịch cộng đồng, dịch vụ homestay (bao gồm nâng cao kỹ năng giao tiếp, marketing, chăm sóc và phục vụ khách du lịch; tổ chức, dàn dựng chương trình văn nghệ dân gian, văn hóa cồng chiêng phục vụ du lịch); bồi dưỡng kỹ năng chế biến món ăn phục vụ khách du lịch; tập huấn du lịch có trách nhiệm với môi trường và văn hóa địa phương cho người dân, nhằm xây dựng và tạo ra sản phẩm du lịch cộng đồng, dịch vụ homestay đặc thù, đạt chất lượng phục vụ du khách.

Chị H Tit Alio, ở buôn Ako Dhông, thành phố Buôn Ma Thuột cho biết, sau khi tham gia tập huấn, chị đã được trang bị thêm nhiều kiến thức thực tế và có cái nhìn rõ ràng hơn về du lịch cộng đồng. Từ đó, chị hình dung cụ thể hơn cách xây dựng mô hình du lịch cộng đồng phù hợp với gia đình và buôn làng mình.

"Buôn chúng tôi hiện tại đang gìn giữ nhà sàn, cây nêu, bộ cồng chiêng, ché, cách dệt, rồi các sử thi khác nữa. Các lớp đã được theo học, chúng tôi đã cố gắng tiếp thu những kiến thức cần thiết nhất, để có thể xâu chuỗi và triển khai văn hóa một cách rõ ràng, chính xác. Chúng tôi cảm nhận và biết được các giá trị đó, chúng tôi có thể giới thiệu cho những anh em trong buôn và có thể là cho du khách trong và ngoài nước" - chị H Tit Alio cho biết.

Cùng với buôn Ako Dhông, đến nay, tại thành phố Buôn Ma Thuột đang hình thành nhiều khu du lịch sinh thái – văn hóa – cộng đồng. Tận dụng những lợi thế từ sự độc đáo, đặc sắc của các món ăn, nhạc cụ, văn hóa cồng chiêng của người Êđê tại chỗ, các điểm du lịch đã đưa vào khai thác, phục vụ du khách. Đây chính là cơ hội để người dân vừa có thêm thu nhập, đồng thời có thể bảo tồn, quảng bá văn hóa truyền thống đến với du khách.

Bà Phạm Hải Bình, Phó giám đốc Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Buôn Ma Thuột cho biết, cùng với các chương trình hỗ trợ người dân phát triển loại hình du lịch cộng đồng, ngành văn hóa thành phố cũng tích cực tổ chức các hoạt động truyền dạy và bảo tồn văn hóa cồng chiêng cho các đội chiêng trẻ, để xây dựng các hoạt động liên kết, từ đó giúp cho du lịch cộng đồng thật sự “sống được”.

"Khi khách đến thì ngoài được thưởng thức về ẩm thực, về các đặc sản, cũng mong muốn văn hóa cồng chiêng sẽ là một món ăn tinh thần cho du khách trong và ngoài nước. Chúng tôi mong muốn rằng, những đội chiêng này không chỉ phục vụ cho các hoạt động văn hóa - nghệ thuật tại đơn vị buôn của mình, mà sẽ là một trong những hoạt động để phục vụ cho khách du lịch khi đến thăm nơi mình sinh sống" - bà Phạm Hải Bình cho biết.

Theo bà Nguyễn Thụy Phương Hiếu, Phó giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk, Sở đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Nghị quyết hỗ trợ về du lịch cộng đồng gắn với xây dựng nông thôn mới và chương trình hỗ trợ vùng đồng bào dân tộc miền núi. Sở VHTT&DL cũng đã tổ chức khảo sát thực tế tại các buôn làng thuộc các huyện Buôn Đôn, Cư Mgar và thành phố Buôn Ma Thuột để lựa chọn những địa điểm phù hợp xây dựng tour, tuyến du lịch cộng đồng.

Trong giai đoạn từ nay đến năm 2025, tỉnh sẽ tập trung phát triển du lịch cộng đồng tại vùng của người Êđê, Mnông và Jrai hoặc Sê Đăng. Nhưng trước mắt, mô hình này sẽ được tập trung tại một số buôn ở thành phố Buôn Ma Thuột như buôn Tuôr, buôn Ako Dhông, bởi đây là những buôn đã có nền tảng sẵn và người dân đã sẵn sàng tham gia làm du lịch.

Bà Nguyễn Thụy Phương Hiếu cho biết: "Sắp tới, sẽ có những bước tiếp theo để tập trung phát triển buôn Ako Dhông trước nhất; khi mà người dân đã sẵn sàng thì Nhà nước sẽ cùng thực hiện. Thực ra mô hình du lịch cộng đồng rất khó, làm thì được nhưng làm sao để giữ được mô hình đó, và làm sao thu hút khách đến. Đó là cả một quá trình mà cần có sự chung tay của rất nhiều người. Thứ nhất là người dân phải sẵn sàng, thứ hai Nhà nước vào cuộc và các doanh nghiệp cũng như các ngành liên quan hỗ trợ thì mô hình sẽ thành công".

Với những lợi thế về điều kiện tự nhiên và sự đa dạng bản sắc văn hóa, Đắk Lắk có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch, nhất là du lịch cộng đồng. Tuy mới đưa vào khai thác trong vài năm trở lại đây, nhưng loại hình du lịch này đã có đóng góp đáng kể vào ngân sách địa phương hàng năm, góp phần giải quyết công ăn việc làm cho hàng trăm lao động, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ. Sự định hướng, hỗ trợ cụ thể từ các cấp, ngành và chính quyền sẽ mở ra hướng đi triển vọng cho du lịch cộng đồng ở Đắk Lắk, đóng góp tốt hơn vào sự phát triển kinh tế xã hội và bảo tồn văn hóa ở địa phương./.