10 sự kiện kinh tế thế giới nổi bật năm 2016

Năm 2016 đã khép lại với nhiều biến động lớn đối với nền kinh tế thế giới. Ngoài quyết định gây chấn động của nước Anh về việc rút lui khỏi "con thuyền” EU, thì chiến thắng bất ngờ của tỉ phú Donald Trump trong mùa bầu cử Tổng thống Mỹ đã tác động đáng kể đến các thị trường trong năm qua, như kiềm chế xu hướng giá vàng tăng, đưa chỉ số Dow Jones lập mức cao kỷ lục và kéo đồng peso Mexico xuống mức thấp chưa từng thấy.

Ảnh: Carlo Allegri/Reuters. Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump

Giá dầu mỏ tăng trên 50%

Đầu năm 2016, giá dầu thô Brent lần đầu tiên trong 13 năm đã rớt xuống dưới mức 30 USD/thùng do những quan ngại gia tăng về nguồn cung dư thừa. Lệnh trừng phạt đối với Iran được dỡ bỏ vào tháng 1/2016 đồng nghĩa nước sản xuất dầu mỏ tiềm năng này có thể đẩy mạnh xuất khẩu dầu thô trên một thị trường vốn đã bão hoà cung cấp do sản lượng dầu phiến lớn của Mỹ và mức khai thác cao từ Tổ chức các nước Xuất khẩu dầu mỏ (OPEC). Song giá dầu đã hồi phục trong năm qua nhờ có những dấu hiệu nguồn dự trữ suy giảm và những kỳ vọng gia tăng về khả năng OPEC có thể hạn chế sản lượng. Thỏa thuận cắt giảm nguồn cung đạt được vào cuối năm 2016 giữa OPEC và một số các nước nằm ngoài khối này đã đưa giá dầu quay trở lại mức cao 17 tháng và đạt trên 57 USD/thùng. Mức giá này cao hơn mức giá năm 2015 là 54%.

Kế hoạch tăng lãi suất của Mỹ kiềm chế giá vàng tăng

Một năm với nhiều xáo trộn về chính trị toàn cầu đã kéo nhu cầu về vàng tăng bởi vàng vốn được coi là phương tiện đầu tư an toàn trong những thời khắc bất ổn và do vậy giá vàng tăng trong phần lớn năm 2016. Nhu cầu về vàng trong năm qua tăng còn do chính sách tỉ lệ lãi suất thấp. Các nhà đầu tư có thể thu được ít hoặc không có lợi nhuận nếu giữ tiền mặt và đầu tư vào các tài sản khác có lãi suất khác. Do đó, họ lựa chọn hình thức đầu tư vào vàng.

Mặt hàng kim loại quý này mất đi phần nào sức hấp dẫn sau khi các thị trường đón nhận chiến thắng của tân Tổng thống Mỹ Donald Trump và triển vọng về các khoản kinh phí đầu tư lớn của chính phủ mới của Mỹ cũng như khả năng các đợt tăng lãi suất mới tại Mỹ. Do đồng đô la Mỹ và lợi tức trái phiếu suy giảm mức tăng vào những ngày cuối năm 2016, giá vàng đã có thay đổi đôi chút và khép lại năm 2016 cao hơn đối chút so với năm 2015.

Chỉ số Dow Jones lập mức cao mới do thị trường phố Wall chào đón chiến thắng của tỉ phú Trump

Chỉ số chứng khoán Mỹ đã tăng lên mức cao mới trong năm 2016 và tiến sát mức 20.000 điểm. Những lo ngại về làn sóng bảo hộ dưới "triều đại” của Tổng thống đắc cử Donald Trump đã được bù đắp bởi phố Wall hy vọng rằng kế hoạch đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng và phi điều tiết hoá của chính phủ mới sẽ thúc đẩy nền kinh tế Mỹ ít nhất là trong thời hạn ngắn.

Kể từ sau cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ 2016, các ngân hàng là những đốm sáng nhất trên thị trường chứng khoán Mỹ do được hậu thuẫn bởi quyết định tăng lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và những kỳ vọng tân Tổng thống Mỹ sẽ nới lỏng các quy định.

Đồng Bảng Anh (GBP) giảm hỗ trợ chỉ số chứng khoán Anh (FTSE)

Đồng GBP đã sụt giá kể từ sau cuộc trưng cầu dân ý tại Anh về việc đi hay ở lại EU (Brexit) và đã chạm xuống mức thấp 31 năm trong năm nay. Tỉ lệ lãi suất Mỹ tăng trong tháng 12/2016 đã dẫn tới đồng USD tiếp tục đà tăng giá so với GBP. Đồng GBP đã giảm giá trị khoảng 17% so với USD kể từ cuộc bỏ phiếu Brexit khép lại.

Ngược lại, chỉ số chứng khoán 100 FTSE đã leo lên mức cao kỷ lục. Nguyên nhân chính đến sự tăng vượt bậc của FTSE đó là do đồng GBP suy yếu. Nhiều công ty niêm yết lập báo cáo tổng kết bằng đồng USD và vì vậy thu nhập của họ cũng được nâng lên do diễn biến tiền tệ. Đồng GBP suy yếu còn khuyến khích các nhà đầu tư quốc tế lựa chọn các chứng khoán niêm yết và các tài sản khác của Anh làm phương tiện đầu tư thay thế.

Chỉ số Baltic Dry hồi phục cho thấy niềm lạc quan thận trọng về thương mại

Baltic Dry index (tạm dịch chỉ số thuê tàu hàng khô Baltic) là chỉ số tham chiếu để nhận biết những dấu hiệu cảnh báo sớm về những vấn đề của nền kinh tế toàn cầu. BDI định lượng cước vận chuyển của các loại hàng khô như than, gạo và lúa mỳ và khi chỉ số này giảm, các nhà kinh tế bắt đầu lo ngại về mậu dịch toàn cầu suy giảm và kéo theo đến sự suy yếu của hoạt động kinh tế toàn cầu.

Tháng 2/2016 là một trong thời điểm như vậy khi chỉ số BDI rơi xuống mức thấp kỷ lục là 290 điểm. Tuy nhiên, chỉ số này đã hồi phục trở lại trong suốt năm qua và tăng vào tháng 11 sau khi ông Trump đắc cử Tổng thống Mỹ lên mức 961 điểm song vẫn ở dưới mức cao đỉnh điểm 11.793 điểm đạt được vào tháng 5/2008.

Kinh tế Trung Quốc tiếp tục chững lại

Những mối lo ngại mới về phạm vi suy yếu của nền kinh tế Trung Quốc đã gây tác động lớn lên các thị trường toàn cầu vào đầu năm 2016. Theo dự đoán của các nhà kinh tế, tỉ lệ tăng trưởng GDP Trung Quốc năm 2017 một lần nữa sẽ ở dưới mức 7%, hoàn toàn trái ngược với mức tăng trưởng kỷ lục 14% đạt được thập kỷ trước.

Sự chững lại của nền kinh tế Trung Quốc không nằm ngoài dự đoán bởi nền kinh tế Trung Quốc trước đó tăng trưởng quá nóng song thực chất tăng trưởng kinh tế Trung Quốc là điều khiến các nhà đầu tư lo ngại. Khi tăng trưởng kinh tế suy giảm, Bắc Kinh đã chuyển sang chương trình khuyến khích kinh tế rầm rộ. Chủ trương tăng mạnh chi của chính phủ cùng với giá bất động sản tăng và hoạt động cho vay vốn của ngân hàng lên mức kỷ lục đã dẫn đến những khuyến cáo về núi nợ của Trung Quốc.

Chiến thắng của tỉ phú Trump gây sức ép đối với tiền tệ Mexico

Sau khi ứng viên Tổng thống Đảng Cộng hoà đe doạ xây dựng bức tường giữa Mỹ và Mehico và huỷ bỏ hay sắp đặt lại các thoả thuận thương mại, tiền tệ Mexico liên tục chịu sức ép và giảm xuống mức thấp kỷ lục so với USD sau khi ông Trump đắc cử. Gần đây, đồng peso hồi phục bởi Tổng thống đắc cử Trump dường như có phần nào kiềm chế về những lời đe doạ đã được đưa ra trong chiến dịch tranh cử của mình. Tuy nhiên, giới phân tích khuyến cáo rằng tiền tệ Mexico sẽ có nhiều biến động khi tân Tổng thống Mỹ chính thức nhậm chức trong tháng 1/2017.

Giá cổ phiếu ngân hàng Nhật tăng sau khi ngân hàng trung ương Nhật thay đổi chính sách

Chính sách lãi suất thấp khiến các ngân hàng Nhật lao đao để hoạt động có lời do mức chênh giữa tỉ lệ lãi suất tiền gửi tiết kiệm và tỉ lệ lãi suất cho vay. Điều đó đã tác động đến giá cổ phiếu của các ngân hàng Nhật. Ngoài ra, giá chứng khoán ngân hàng Nhật còn chịu sức ép bởi chính sách in tiền điện tử kéo dài nhiều năm của ngân hàng trung ương và giảm sâu vào đầu năm 2016 do Ngân hàng Nhật Bản (BoJ) áp dụng chính sách tỉ lệ lãi suất âm để khuyến khích hoạt động cấp vốn vay cho các doanh nghiệp. Song đến tháng 9/2016, BoJ đã thay đổi chủ trương này và kết quả giá cổ phiếu ngân hàng Nhật bước sang giai đoạn hồi phục bởi những hy vọng sức ép đối với các ngân hàng về khả năng thu lợi nhuận suy giảm.

Tỉ lệ lạm phát trong khu vực đồng euro tăng song vẫn còn xa mức chỉ tiêu

Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã áp dụng những biện pháp chưa từng có tiền lệ để kích thích tăng trưởng ì ạch trong khu vực đồng tiền chung châu Âu và để đẩy tỉ lệ lạm phát đang ở mức thấp kéo dài. Bất chấp tỉ lệ lãi suất cực thấp và chương trình in tiền điện tử, tỉ lệ lạm phát trong khu vực này vẫn ở xa mức chỉ tiêu "dưới song xấp xỉ 2%" mà ECB đề ra.

Theo các nhà kinh tế, tỉ lệ lạm phát cơ bản, loại trừ các mặt hàng hay biến động như năng lượng, dậm chân ở mức 0,8% kể từ mùa hè năm 2016 và điều này cho thấy có ít sức ép gia tăng đối với giá cả. Gần đây, ECB công bố cắt giảm kinh phí kích thích kinh tế song Chủ tịch ECB, ông Mario Draghi, kiên quyết sẽ duy trì kế hoạch tăng cường hỗ trợ nếu lạm phát ngừng tăng.

Italy và Pháp tiếp tục chịu thiệt hại bởi tỉ lệ thanh niên thất nghiệp cao

Thất bại lớn của Thủ tướng Italy Matteo Renzi trong cuộc trưng cầu dân ý về cải cách hiến pháp vào tháng 12/2016 diễn ra đúng vào thời điểm mức sống sa sút ở nước này và Italy là một trong những nước có tỉ lệ thất nghiệp cao nhất trong khu vực đồng euro là 11,6%. Tình trạng của lao động ở độ tuổi dưới 25 thậm chí tồi tệ hơn với tỉ lệ thanh niên thất nghiệp ở trên 36% so với mức 29% năm năm trước.

Pháp cũng là nước có tỉ lệ thanh niên thất nghiệp gia tăng trong những năm gần đây và theo số liệu thống kê mới nhất là trên 25%, một xu hướng có thể tác động đến kết quả bỏ phiếu trong cuộc bầu cử tổng thống Pháp năm 2017./.